Плотин. - Вторая эннеада. - 2004

160 Плотин. Эннеады. Трактат IL 3

второе основания его покоятся, находится в покое и третье, но оно вместе с тем и движется случайно и в материи. Пока будут существовать Ум и Душа, [выс­ шие] логосы будут перетекать именно в этот [низший] вид души; так же, как пока будет существовать Солн­ це, всё будет им освещаться.

ПРИМЕЧАНИЯ

1.См.: Епп. III. 1.5. 33 ff.

2.Подробное объяснение астрологической доктрины, критикуемой в первых шести главах данного трактата, см.: Bouché-Leclercq A. L'Astrologie Grecque; превосход­ ное краткое изложение основных несуразностей этой псевдо-науки см.: A. J. Festugière. La Révélation d'Hermès

Trismégiste. I. Ch. V. P. 89-101.

3. О различных вариантах «видимости» см.: BouchéLeclercq. Op. cit. P. 165 (summarised in Festugière, p. 100).

4.Возможно, эта фраза, явно не относящаяся к из­ лагавшимся перед ней аргументам, попала сюда случай­ но из начала гл. 7.

5.Весьма темное место. L. A. Post трактует πείρας в сексуальном смысле, т. е. отсутствие границ в данном случае воспринимается как указание на сексуальную близость.

6.Стоическая мысль (см.: Seneca. Naturales Quaestiones, II. 32).

О том, что делают звезды

161

7.Мысль о симпатическом единстве Вселенной также характерна для стоиков (Посидоний и др), см.: Диоген Лаэртский, VII. 140.

8.Это платоническая концепция о Вселенной как едином живом существе, получившая развитие у сто­ иков, играет важную роль в Плотиновой мысли. См.: Епп. IV. 4. 32 ff.; Платон. Тимей, 30 d-31a.

9.См.: Платон. Федр, 245 с ff.

10.См.: Платон. Тимей, 41 а8.

11.Возможно, отсылка к Епп. I. 8. 12. 5-7.

12.См.: Платон. Государство, X. 616 с4 ff.

13.См.: Платон. Тимей, 69 c5-d3.

14.Ср.: Епп. I. 1.7. 17 ff.

15.См.: Платон. Государство, X. 617 еЗ.

16.См.: Платон. Теэтет, 176 а8-Ы.

17.См.: Платон. Федр, 67 сб.

18.См.: Платон. Тимей, 47 е5.

19.Различие между богом и демоном почерпнуто у Платона (Пир, 202d5-el), где Эрос провозглашается демоном, но не богом, однако Платон ни здесь, ни в дру­ гих местах не пользовался этим разграничением отно­ сительно космоса.

20.Ср.: Аристотель. Физика, В. 2. 194 ЫЗ; О воз­ никновении и уничтожении, В. 10.

21.Планеты, упоминаемые здесь и далее Плотином: Юпитер, Венера, Марс, Сатурн и Меркурий.

22.См.: Платон. Федр, 246 с2.

162Плотин. Эннеады. Трактат II. 3

23.См.: Платон. Критий, 109 cl, но Плотин также, по-прежнему, имеет в виду миф из Федра.

24.См.: Платон. Федр, 246 еб.

25.Относительно сравнения тела с лирой см.: Епп.

1.4.16. 23 ff.

26.См.: Платон. Государство, X. 617 d-e.

27.Об аллегорической интерпретации имен Мойр

CM.:Cornutus. Theologiae Graecae Compendium. Ch. 13.

28.См.: Платон. Федр, 248 al - 3 .

29.См.: здесь, гл.13. 3-4 и Федр, 246 cl-2.

30.См.: Платон. Государство, I. 342 ЬЗ.

31.Возможно, Плотин подразумевает здесь трагичес­ кую поэзию? Если это так, тогда приведенный Плотином аргумент, оправдывающий существование зла, бук­ вально отменяет платоновский запрет изображать в поэзии нравственное зло, высказанный им в Государ­ стве, И.

32.См.: Платон. Тимей, 92 с7.

ЕТЭ Е~Э La cJ LacJ ΕΓΞ La cJ E c J LacJ Ε Ί 3 Lâïa la cj E J 3 ГД ^1 ГД ET| [3C1ГД Cl ГД C7| f j g] [3 g] [Д g| ГЗС1 РД g]

La cJ ΕΈ1 la cJ LacJ LacJ la cJ LacJ LacJ La cJ LacJ la cJ

ГД Cl [Ώ G] РЗ СП ГДЕ] ГДЕ] |"3 Г7| ГД CI fJ F| fJ g | РД g | [Д g |

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΙ ΠΟΙΕΙ ΤΑ ΑΣΤΡΑ

1. "От/ η των άστρων φορά σημαίνει περί εκαστον τα εσόμενα, αλλ" ουκ αύτη πάντα ποιεί, ως τοις πολλοίς δοξάζεται, είρηται μεν πρότερον εν άλλοις, και πίστεις τινάς παρείχετο 6 λόγος, λεκτεον δε και νυν άκριβεστερον δια πλειόνων ου γάρ μικρόν το η ώδε η ώδε εχειν δοξάζειν. Τους δη πλάνητος φερομένους ποιείν λεγουσιν ου μόνον τα άλλα, πενίας και πλούτους και ύγιείας και νόσους, άλλα και αίσχη και κάλλη αύ, και δη το μεγιστον, και κακίας και άρετάς και δη кал τάς άπό τούτων πράξεις каУ έκαστα επί καιρών εκάστων, ώσπερ $νμουμενους εις ανθρώπους, εφ" οϊς μηδέν αυτοί οι άνθρωποι άδικοΰσιν ούτω παρ" αυτών κατεσκευασμενοι, ώς εχουσι· кол τά λεγόμενα άγα^ά διδόναι ούκ άγασ^εντας τών λαμβανόντων, άλλ" αυτούς η κακουμενους κατά τόπους της φοράς η αύ εύπα%ΰντας кол αύ άλλους αυτούς ταΐς διανοίαις γιγνομενους όταν τε επί κέντρων ώσι και αποκλίνοντας άλλους· το δε μεγιστον, τους μεν κακούς αυτών λέγοντες, τους δε άγαμους είναι, όμως кол τους κακούς αυτών λεγόμενους άγα$ά διδόναι, τους δ" άγαμους φαύλους γίγνεσθαι· ετι

164 Плотин. Эннеады. Трактат II. 3

δε αλλήλους ιδόντας ποιείν έτερα, μνη ιδόντας δε άλλα, ώσπερ ούχ αυτών οντάς άλλα ιδόντας μεν άλλους, μ/rç

ιδόντας δε έτερους· και τόνδε μλν ιδόντα αγαθόν

είναι,

ει δ" άλλον

ϊδοι, άλλοιουσθαι·

και

άλλως

μεν

όράν, ει

κατά

σχημ/ι

τόδε η όφις, άλλως δε, ει κατά τόδεόμ^ου

τε πάντων

την

κρασιν

ετεραν

γίγνεσθαι,

ώσπερ

εξ

υγρών διαφόρων το κράμα

έτερον παρά τά

μεμιγμενα.

Ταί/τα ούν και

τά

τοιαύτα

δοξαζόντων

περί

εκάστου

λέγειν

επισκοπουμενους

προσήκει.

'Αρχή

δ'

αν

εϊη

προσήκουσα

αυτή.

2.

Πότερα έμψυχα

νομιστεον

η

άφυχα

ταύτα

та

φερόμενα;

Ε/ μλν γαρ άψυχα,

ούδεν αλλ' η θερμά

και

ψυχρά παρεχόμενα, ει δη και ψυχρά άττα

τών

άστρων

φησομεν,

αλλ'

ουν εν τη

τών

σωμάτων

ημών

φύσει

στησουσι

την δόσιν φοράς δηλονότι σωματικής

εις ημάς

γινομένης,

ως

μηδέ

πολλην

την

παραλλαγών

τών

σωμάτων

γίνεσθαι της τε απορροής εκάστων

της

αύτης

ούσης και δη όμου εις εν επί γης

μιγνυμενων,

ως μόνον

κατά

τους

τόπους

τάς

διαφοράς

γίγνεσθαι

εκ

του

εγγυθεν

και πόρρωθεν, προς την

διαφοράν δίδοντος και

του ψυχρού

ωσαύτως.

Σοφούς

δε και

αμαθείς

και

γραμματικούς

άλλους,

τους

δε

ρήτορας,

τους

δε

κιθαρίστας

και τάς

άλλας

τεχνας,

ετι δε πλουσίους και

πένητας,

πώς;

Κα/ τα

άλλα,

όσα

μη

εκ

σωμάτων

κράσεως

την

αιτίαν

ϊχει

του

γίγνεσθαι;

Οίον

και

άδελφόν

τοιόνδε και πάτερα και υίόν γυναίκα

τε και το

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΙ ΠΟΙΕΙ ΤΑ ΑΣΤΡΑ			165
νυν εύτυχήσαι	και στρατηγόν και βασιλέα		γενέσθαι.
Ε/ ЬУ εμφυχα	οντά	προαιρεσει ποιεί, τι παρ' ημών
παθόντα κακά	ημάς	ποιεί εκόντα, και ται/τα εν $είω
τόπω ιδρυμένα	και	αυτά 3ε?α όντα; Ουδέ γαρ, δι* α

άνθρωποι γίγνονται κακοί, ταύτα					εκείνοις υπάρχει, ουδέ
γε όλως γίνεται		rj αγαθόν		η κακόν αυτοις ημών η
ευπα&ούντων η κακά			πασχόντων.
3.	Αλλ' ούχ	εκόντες ταύτα,			αλλ'	ηνουγκασμενοι
τοις τόποις και τοις σχημασιν.				'Αλλ' ει		αναγκασμένοι,
τα αυτά δ<ηπου$εν εχρήν απαντάς ποιειν επί των αυτών
τόπων	και σχημάτων		γινόμενους. Νυν δε τι διάφορον
πεπον^εν όδε τόδε το τμήμα				του των		ζωδίων κύκλου

παριών και αυ τόδε; Ου γαρ δη ουδ" εν αύτω τω ζωδίω

γίνεται, αλλ"

υπ'

αυτό

πλείστον

απέχων,

και

каУ

όποιον αν γίγνηται

κατά τον ούρανόν ών. Γελοΐον

γαρ

каУ

εκαστον

ών

τις

παρέχεται

άλλον

και

άλλον

γίγνεσθαι

και

διδόναι άλλα

και

άλλα·

ανατέλλων

δε

και επί κέντρου γεγονώς

και άποκλίνας

άλλος. Ου γαρ

δη τότε μεν ηδεται

επί του κέντρου ών, τότε

δε λυπεΐται

άποκλίνας η αργός γίνεται, ουδ" αύ Βυμουται

άνατείλας

άλλος,

πραύνεται

δε άποκλίνας,

εις δε τις

αυτών

και

άποκλίνας

άμείνων.

'Εστί

γαρ άεί

έκαστος

καί

επίκεντρος άλλοις άποκλίνας άλλοις καί

άποκλίνας

ετεροις επίκεντρος άλλοις· καί ου δηπου κατά

τον αυτόν

χρόνον χαίρει

τε καί λυπεΐται

καί Βνμοΰται

καί

πράος

εστί. Ύό δε τους

μεν αυτών

χαίρειν λέγειν

δύνοντας,

166 Плотин. Эннеады. Трактат II. 3

τους δε εν άνατολαΐς οντάς, πώς ουκ αλογον; Και γαρ ούτω συμβαίνει αμα λυπείσ^αί τε και χαίρειν. Ε/τα δ/α τι η εκείνων λύπη ημάς κακώσει; "Ολως δε ούδε λυπείσ^αι ούδ" επί καιρού χαίρειν αυτόϊς δοτεον, αλλ* άεϊ το \λεων εχειν χαίροντας εφ" οίς άγα^οΐς εχουσι και εφ" οΊς όρώσι. Βίος γαρ εκαστω εφ αυτού, εκαστω και εν τη ενεργείφ το ευ· το δε ου προς ημΑς. Kai μΑλιστα τοις ου κοινωνουσιν ημΐν ζωοις κατά συμβεβηκός, ου προηγούμενον ουδέ όλως το έργον προς ημάς, ει ώσπερ ορνισι κατά συμβεβηκος το σημϋαίνειν.

4. Κάκεΐνο

δε

αλογον,

τόνδε μλν

τόνδε όρώντα

χαίρειν,

τόνδε

δε τόνδε τουναντίον

τίς γαρ

αυτοϊς

εχΒ-ρα η περί

τίνων,

Δ/α

τι

δε τρίγωνος

μλν ορών

άλλως,

εξ εναντ/aç δε η τετράγωνος

άλλως;

Δ/α τι

δε ώδΐ μλν

εσχηματισμενος

όρφ, κατά δε το

εξής

ζωδιον εγγυτερω

ων μάλλον

ουχ όρφ; 'Ολως

δε τίς

και 6 τρόπος εσται

του ποιείν α λέγονται ποιεϊν; Πώς

τε χωρίς έκαστος

και ετι πώς ομού πάντες άλλο εκ

πάντων;

Ου γάρ δη συνδεμένοι

προς αλλήλους

ούτω

ποιοΰσιν εις ημάς

τά

δόξαντα

ύφεϊς έκαστος

τι

τών

άφ" αυτού,

ούδ" αύ

άλλος

εκώλυσε

την

του

έτε­

ρου δόσιν γενέσθαι

βιασάμενος,

ούδ" αύ

6

έτερος

παρεχώρησε

τω ετερω πεισθείς

αύτω πράττειν. Το

δε τόνδε μεν χαίρειν εν τοις τούδε γενόμενον,

άνάπαλιν

δε τον έτερον εν τοΐς του έτερου γενόμενον,

πώς ούχ

ομοιον,

ώσπερ

αν ει

τις

ύποΒ-εμενος δύο

φιλοΰντας

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΙ ΠΟΙΕΙ ΤΑ ΑΣΤΡΑ

167

αλλήλους έπειτα λεγοι τον μεν έτερον φιλείν τον έτερον, ανάπαλιν δε Πάτερον μισεϊν Πάτερον;

5. Αεγοντες δε φυχρόν τίνα αυτών είναι, ετι πόρρω γινόμενον αφ* ημών μάλλον ημΐν αγαθόν είναι, εν τω φυχρω το κακόν αυτού εις ημάς τιθέμενοικαίτοι έδει εν τοΐς άντικειμενοις ζψδίοις αγαθόν ημΐν είναι· και εναν­ τίους γινόμενους τον φυχρον τω 3-ερμω δεινούς αμφό­ τερους γίνεσθαι· καίτοι έδει κράσιν είναι· και τόνδε μεν χαίρειν τη ημερφ και αγαθόν γίνεσθαι θερμαινόμενον, τόνδε δε τη νυκτι χαίρειν πυρώδη οντά, ώσπερ ουκ αεί ημέρας αύτοις ούσης, λέγω δε φωτός, η του έτερου καταλαμβανόμενου υπο νυκτός πολύ υπεράνω της σκιάς της γης οντος. Το δε την σεληνην πλησίφωτον μεν οΰσαν άγαθην είναι τωδε συνερχομενην, λείπουσαν δε κακήν, ανάπαλιν, είπερ δοτεον. Πλήρης γάρ ούσα προς ημάς εκείνω υπεράνω οντι άφώτιστος αν είη τω ετερω ημισφαιρίω, λείπουσα δε ημΐν εκείνω πλησίφως· ώστε τά εναντία ποιειν έδει λείπουσαν, εκείνον μετά φωτός όρώσαν. Αύτη μεν οΰν όπως εχούση ουδέν διαφεροι αν το ήμισυ άεί φωτιζόμενη· τω δ" ίσως διαφεροι αν θερμαινόμενα), ως λεγουσιν. Άλλα θερμαίνοιτο αν, ει άφώτιστος προς ημάς η σελήνη είη· προς δε τον έτερον άγαθη ούσα εν τω άφωτίστω πλήρης εστί προς αυτόν. Ύαΰτ" ούν πώς ου σημεία εξαναλογίας είη αν;

168Плотин. Эннеады. Трактат //. 3

6.'Άρεα δε τόνδε η Άφροδίτην δεμένους μοιχείας ποιείν, ει ώδι ε/εν, ώσπερ εκ της των ανθρώπων ακολασίας αυτούς εμ,πιπλάντας ων προς αλλήλους δέονται, πώς ου πολλην άλσγίαν έχει; Κα/ την μΑν $εαν αύτοίς την προς αλλήλους, ει ούτωσι $εωντο, <ηδεϊαν εΐναι, πέρας δε αύτοίς μ/ηδέν είναι, πώς αν τις παραδεξα/το; Μυριάδων δε ζώων άναριΒρήτων γινομένων кал ούσών εκάστω τελείν αεί το τοι<όν>δε, δόξαν αύτοίς διδόναι, πλουτείν ποιείν, πένητας, ακόλαστους, και τάς ενεργείας εκάστων αυτούς τελείν, τις αύτόις εστί βίος; Ή πώς δυνατόν τοσαΰτα ποιείν; Το δε αναφοράς ζωδίων άναμλνειν και τότε τελείν, και όσαις μοίραις ανατέλλει εκαστον, ενιαυτούς είναι τοσούτους της αναφοράς, και οίον επί δακτύλων τ/θεσ&α/, οτε ποιησουσι, μιη εξείναι δ" αύτοίς προ τούτων τών χρόνων, όλως δε μ/ηδενΐ εν/ το κύριον της διοικήσεως διδόναι, τούτοις δε τά πάντα διδόναι, ώσπερ ούκ επιστατοΰντος ενός, αφ' ου διηρτησ^αι το πάν, εκάστω δίδοντος κατά φύσιν το αύτοΰ περαίνειν και

ενεργεΐν τά αύτου συντεταγμΑνον αύ μετ αύτοΰ, λύοντός εστί και άγνοουντος κόσμιου φύσιν άρχην έχοντος και αίτίαν πρώτην επι πάντα ιουσαν.

7. 'Αλλ* ει σημ/ιίνουσιν ούτοι τά εσόμενα, ώσπερ φαμλν πολλά και άλλα σημαντικά είναι τών εσομλνων, τί αν το ποιούν εϊη; Κα/ ή τάξις πώς; Ού γαρ αν εσημαίνετο τεταγμ,ένως ψη εκάστων γ/γνομενων. 'Εστω τοίνυν ώσπερ γράμματα εν ούρανώ γραφόμενα

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΙ ΠΟΙΕΙ ΤΑ ΑΣΤΡΑ

169

αε/ η γεγραμμενα και κινούμενα, ποιουντα μεν τι έργον καΐ άλλο· επακόλουθε/τω δε τωδε η παρ" αυτών σημασία, ως άπο μιας αρχής εν ενι ζωω παρ' άλλου μέρους άλλο αν τις μαάοι. Και γαρ και ή$ος αν τις γνοίη εις οφθαλμούς τίνος ίδών η τι άλλο μέρος του σώματος

και κινδύνους και	σωτηρίας.	Κα/ ουν μέρη μεν		εκείνα,
μέρη δε και ημείς·	άλλα ουν άλλοις. Μεστά δε πάντα
σημείων και σοφός τις ο μαθών εζ άλλου			άλλο. Πολλά
δε ηδη εν συνη&είφ γιγνόμενα		γινώσκεται	πάσι. Ύίς ουν
η σύνταξις η μία; Ούτω γαρ		και το κατά τους ορνεις
εύλογον και τα άλλα ζώα, άφ		ων σημαινόμενα		έκαστα.
ΣυνηρτησΒ'αι δη δε? άλληλοις		τα πάντα,	και μη μόνον
εν ενι των κα& έκαστα του ευ ειρημενου σύμπνοια					μία,
άλλα πολύ μάλλον και πρότερον εν τω παντί, και					μίαν

αρχήν εν πολύ ζώον ποιησαι και εκ πάντων εν, και ως ενι

εκάστω τά μέρη εν τι έργον εκαστον				είληφεν,	ούτω και
τά	εν τω παντί έκαστα έργα		εκαστον εχειν και μάλλον
η ταύτα, όσον μ/η μόνον μέρη, αλλά				και όλα και με/ζω.
Πρόεισι μεν δη εκαστον		άπο μιας		το αυτού	πράττον,
συμβάλλει δε άλλο αλλω· ού γάρ άττηλλακται					του όλου·
και	δη και ποιεί και πάσχει		ύπ" άλλων και		άλλο αύ
προσήλθε και ελύπησεν		η ησε. Πρόεισι δε ούκ εική ούδε
κατ	επιτυχίαν και γάρ άλλο τι και εκ τούτων και εφεξής
κατά φύσιν άλλο.

8. Κα/ δη και φυχΰ το αύτης έργον ποιεϊν ώρμημλνηφυχη γάρ πάντα ποιεί αρχής έχουσα λόγον καν εύΒνποροί