53.Түркіменстан қаржы жүйесі.

Двухуровневая банковская система.Первый уровень банковской системы представлен Центральным банком Туркменистана. Банк осуществляет функции регулирования денежно-кредитной сферы, надзора и контроля за коммерческими банками Туркменистана и их филиалами.Второй уровень представлен 5-ю государственными коммерческими банками и их 120 филиалами, 1-им коммерческим банком, 3-мя акционерно-коммерческими банками, а также 2-мя — с участием иностранного капитала.Центральный Банк Туркменистана — центральный банк Туркменистана, орган банковского регулирования и банковского надзора.Банк подотчётен Президенту Туркмении. Председатель Центрального банка Туркменистана, заместители Председателя Центрального банка Туркменистана назначаются на должность и освобождаются от должности Президентом Туркменистана.Цели Центрального банка Туркменистана:обеспечение устойчивости маната;развитие и укрепление банковской системы Туркменистана.Основные задачи Центрального банка Туркменистана:создание необходимых правовых условий и гарантий для функционирования банковской системы Туркменистана;проведение эффективной единой государственной денежно-кредитной политики;организация наличного денежного обращения;обеспечение эффективного функционирования расчётно-платёжной системы;организация банковского регулирования и банковского надзора;поддержание стабильности цен;защита интересов кредиторов и вкладчиков кредитных учреждений;противодействие легализации доходов, полученных преступным путём, и финансированию терроризма в соответствии с законодательством Туркменистана;обеспечение эффективного управления международными резервами (золотовалютными активами) Туркменистана, включая резервный золотой запас государства.

54.Орта Азия республикаларында салық салуды ұйымдастыру ерекшеліктері.

1991 жылы тәуелсіздігін алған Орта Азияның жаңа тәуелсіз мемлекеттері қатарына : Қазақстан Республикасы, Қырғызстан Республикасы, Тәжікстан Республикасы, Түрікменстан және Өзбекстан Республикасы жатады.Орта Азия елдері экономикасының дамуына және гүлденуіне әсер ететін факторлар ірі мәселелерді тудыруда. Орта Азия елдері экономикасы бірін-бір толықтырғаннан гөрі , өзара бәсекелестікке ұмтылады. Сыртқы инвесторлар үшін Орта Азия елдері тартымды объект болып табылады.  Орта Азия елдері экономика қуаттылығын салыстыра келе , 2007 жылы Қазақстанның ЖІӨ көлемі 132 млрд.долларды , Қырғызстанда -3,8 млрд.доллар, Тәжікстанда- 3,7 млрд.доллар. Түрікменстанда – 13 млрд.доллар, Өзбекстанда – 45млрд.долларды құраған. Қазақстанның  ЖІӨ-дегі экспорт үлесі 49 пайыз , Қырғызстанда  - 45пайыз, Тәжікстанда -21 пайыз ,Түрікменстанда- 63 пайыз және Өзбекстанда -40 пайызға тең болып табылады. Осы елдер экономикаларын ашық деп айтуға болады , себебі олар экспортқа бағытталған.Осы елдер экономикасының басты мәселесі монотәуелділік болып табылады , яғни бір-екі тауар топтарына тәуелділік .  Дүниежүзілік банк  мәліметтері бойынша , Қазақстан үшін бұлар көмірсутек, минералды ресурстар, металдар және астық , ал Қырғызстан үшін – алтын , мақта, Тәжікстан үшін-алюминий , мақтан , Түрікменстан үшін –газ ,мақта және Өзбекстан үшін – мақта , алтын , газ болып табылады. Орта Азия елдері үшін регионалды біртұтастылыққа жетудегі басты кедергі – Орта Азия елдері экономикаларының құрылысы бойынша ұқсас болып келеді. Қазіргі уақытта олар бірін-бірі толықтырмай , керісінше бәсекелестікке ұмтылады.Өзбекстан экономикасының қалыпты дамуы үдерісінде Үкімет салықтар рөлін ынталандыруға ерекше назар аударады. Өзбекстан Республикасының Президенті Ислам Каримовтың 2009 жылдың 22 желтоқсанындағы «2010 жылға арналған Өзбекстан Республикасы Мемлекеттің бюджетінің  параметрлері мен негізгі макроэкономикалық көрсеткіштеріне болжау туралы » Қаулысы елдің салық саясатының тиімділігін арттыруының басты факторы болып табылады.  Ел Президенті Ислам Каримовтың басшылығымен экономиканы либерализациялау бойынша қабылданатын ірі,  кеңмасштабты шаралары  өз нәтижесін беруде. Шағын бизнес пен жеке кәсіпкерлікті жан-жақты қолдауда  салықтық жеңілдіктер беру маңызды рөл атқарады. Бұл өз кезегінде ел экономикасына қалыпты қызмет етуге және өсу қарқындылығын арттыруға мүмкіндік береді. Елбасы қаулысы бойынша 2010 жылдағы шаруашылық субъектілердің  табыс салығының базалық қойылымы  10 пайыздан 9 пайызға дейін төмендетілді.  Үнемделген ақша қаражаттары кәсіпорындарға техникалық жаңартылуына , өндірістің кеңеюіне және жұмысшылар жалақысының артуына мүмкіндік береді. 

  Жеке тұлғалар табысына салықтық ауыртпалықты азайту , халық табысы мен сатып алу қабілеттілікті үлкейту мақсатында 2010 жылдан бастап , жеке тұлғалар үшін табыс салығы 12 пайыздан 11 пайызға дейін төмендетілді .  Микрофирмалар мен шағын ұйымдар үшін  бірыңғай салық төлемдері бойынша базалық қойылым 8 пайыздан 7 пайызға дейін төмендетілді. Үнемделген ақша қаражаттары  шағын бизнес пен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің жеделдетілген дамуына мүмкіндік береді.  Зейнетақы қорына міндетті аударымдары бойынша тауар ( жұмыс, қызмет ) сату көлемінен қойылым  1 пайыздан 1,5 пайызға дейін көтерілді. Мектеп қорына міндетті аударымдары бойынша қойылым 1 пайыздан 0,5 пайызға дейін төмендетілді. Республикалық жол корындағы  аударымдар қойылымы 2009 жылғы деңгейі бойынша сақталды.2010 жылы бірыңғай әлеуметтік төлем қойылымы 24 пайыздан 25 пайызға дейін артты, осылайша Зейнетақы қорына 159,7 млрд сумдардың қосымша қосылуына әкелді. 2010 жылы бойынша кейбір салықтық жеңілдіктер мерзімі ұзартылды. Сонымен қатар Салық кодексінің кейбір баптарына өзгеріс енгізілген.Қырғызстанның Ресей , Қазақстан және Беларустьтің Кедендік одағына кіруі республиканың ұлттық өндірісінің қалпына келуін талап етеді.Қырғызстанда ұлттық өндіріс біртіндеп жойылып кеткендіктен ,республикада Қытай тауарларының реэкспорты кең таралған. Ұлттық өндірісті қалпына келтіру қажеттілігі – жағымды үрдіс болып табылады, ал ол өз кезегінде  ұлттық экономиканың және әлемдік қоғамдастықта Қырғызстан позициясының  сақталуына алып келеді. Осыдан кейін болатын салдарларды да ескеру керек,себебі Қытай тауарларының рекэкспортына , қайта сатуына дағдыланып алған халық жағдайы өзгеріске ұшырайды