13.Францияның ақша несие жүйесі

XIX ғасырдың ортасына дейін Франция территориясында  биметаллизм болды. V – VI ғ.ғ – мемлекетке  алтынның күшейтілген ағымының уақыты. Негізінен бұл әскери- Галилен алтыны, римдік алтын. Римдік монеталар уатылу және бүлінуіне байланысты біртіндеп айналыстан шыға бастады және өз монеталары, алдымен күміс, одан кейін алтын монеталар чеканиться етілді. Франк мемлекетінің ақша жүйесі римдік денарияға негізделді. VI – ғ. басына қарай солический франктерінде денарий солидтің 1/40 – ін құрады. Бұндай қатынас вестготтарда да болды. Француздік ливр және су фунт және солидтің орнын басушылары болды. Францияның қаржы – несиелік жүйесінің функционалдауы 1984 жылғы заңмен реттеледі. Ол өзіне үш деңгейді қосады: орталық банк ( Франция банкі); коммерциялық банктер, маманданған қаржы – несиелік мекемелер: инвестициялық, ипотекелық, ішкі сауда банктері, сақтандыру және қаржылық компаниялар, зейнетақы қорлары және басқалары.Банктік мекемелер. Олар капитал салымдарын қаржыландыруға және несиелендіруге маманданады. Француздық банктердің үлесі жалпы ұлттық өнімнің шамамен 4 %  тиісті, бұл шамалап көлік, энергетика және ауыл шаруашылығы сияқты салалардың үлес салмағына сәйкес.Әмбебап банктер қызметтің барлық түрлерімен айналысады, оның ішінде банктік функциялармен байланысты емес: сақтандыру, туризмге қызмет көрсету, ақпараттық қызмет көрсету, кеңес беру және т.б. Ірі әмбебап банктер белгілі бір клиент немесе қызмет түріне қызмет көрсетуге маманданған несиелік мекемелермен қатар қызмет етеді. 1981 ж. Францияның  барлық банктері ұлттандырылды. 1984 ж. қаңтар айында банктердің жекешеленуіне ауысатын банктер туралы заң қабылданды.Францияның несие – қаржылық мекемелер жүйесінің келесі тобы маманданған несие – қаржылық институттар болып табылады. Оларға жинақ кассалары және 28 маманданған несиелік институттар жатады.

14.Францияның бюджет және қаржы жүйесі

Францияның қаржы жүйесі өзінің көп салалығымен ерекше-леніп: жалпы бюджет, қазынашылыктың арнайы шоттары, бірік-кен бюджеттер, арнайы қорлар, жергілікті қаржылар және мемлекеттік кэсіпорын қаржыларынан тұрады. Мемлекеттік бюджетке жалпы ел қаржыларының 47%, жергілікті бюджетке 9%, әлеуметтік сақтандыру қорына - 4%, мемлекеттік кәсіпорындарға шамамен 4% үлесі тиеді. Мемлекетік бюджет - бұл мемлекеттщ экономикалық жэне элеуметтік саясаттарын сипаттайтын қаржы жүйесінің негізгі саласы. Франциядағы мемлекеттік қаржылардың айрықша бөлігінің бірі-біріккен бюджеттер. Бүлар қаржы автономиясын қолдана отырып, сауда -өнеркэсіптік операциялармен айналысатын жэне де өздері заңды түлга болып саналмайтын ұйьшдар үшін енгізілген. Қазірде біріккен 7 бюджет бар - 1 әскери және 6 азаматтық. Олардьщ ішінде - пошта бюджеті, телеграф пен телефон бюджеті, элеуметтік ауыл шаруашылық жэрдемақылар бюджеті, ұлттық баспахана, т.б. тұрады.Біріккен бюджет құрамында: ағымдағы іс-қызметтерге бай-ланысты табыстар мен шыгыстар, инвестициялық шығыстар мен оларды жабуға бөлінген арнайы ресурстар . Біріккен бюджеттер сальдосы жалпы бюджетте көрсетіледі,егер біріккен бюджеттердің қаражаттары жеткіліксіз болса субсидиялар жалпы бюджеттен бөлінеді. Мемлекеттік бюджет кірістері салықтардан, мемлекеттік кәсіпорын қаражаттарынан, займдардан және т.б. түсімдерден түрады. Бюджет табысының негізгі көзі болып салыктар санала-ды, барлық түсімдердің 90% салықтардан құралады.Бюджет процесі барысында қаржы бақылауы жузеге асып отырады. Мемлекеттік бақылаудың арнайы органы болып есеп палатасы саналады, ол алдын ала, ағымдағы жэне кезек-ті бакылауларды орындайды. Әр министрлік пен ведомствода қаржы бақылаушысы болады, Оларды қаржы және экономика министрлігі тагайындайды. Олардың негізгі айналысатын ісі - каражаттардың жұмсалуын тексеру. Жогарыда аталып кеткен-дей, Франциядағы мемлекеттік табыс бөлігінің 90% салыктардан турады, ал шыеыс бөлігінін бағыттары сан килы .Жалпы, Францияда бюджет процесі 4 сатыдан тұрады және ол 3 жылдан астам уақытқа созылады. Алғашқы саты - бюджет жобасын құру, экономика жэне қаржы министрлігінің (ЭҚМ) бакылауымен 9 ай бойы жүргізіледі.Екінші саты - уш ай уакытқа созылатын бюджетті қарастыру мен бекіту. Үшінші саты - бюджеттің орындалуы, ол бір жылды қамтып, бюджет жылы деп аталады. Францияда ол кунтізбелік жылмен сай келеді. кейін - төртінші саты бастала-ды, яғни, экономика және қаржы министрлігі бюджет орындалуы туралы есеп беруді қүрайды. Арнайы бақылау органы, ягни есеп палатасы бюджеттің орындалуы туралы есепті тексергеннен кейін парламент бекітуіне кіреді.