57.Түркіменстанның мемлекеттік бюджеті және оның құрылымы.

Согласно законопроекту доходная часть Госбюджета 2013 года составляет 86335,8 млн. манатов, в том числе бюджет первого уровня – 15707,5 млн. манатов, что по сравнению с утвержденным бюджетом 2012 года выше на 18,7 процентов. Расходная часть Госбюджета составит 89735,8 млн. манатов, при этом бюджет первого уровня запланирован на уровне 19107,5 млн. манатов, что по сравнению с утвержденным бюджетом 2012 года этот показатель выше на 29,8 процента. В 2013 году за счет всех источников финансирования предусматривается направить в производственную и социально-культурную сферы экономики средства в объеме 47,4 млрд. манатов. Как и в предыдущие годы, доходная часть Государственного бюджета страны будет сформирована за счет таких базовых отраслей национальной экономики, как нефтегазовая, химическая, электроэнергетика, строительство. Как ожидается, поступательными темпами будут развиваться также агропромышленный комплекс, транспорт, связь, текстильная и пищевая промышленность. В 2013 году доходы будут расти и за счет дальнейшего развития и поддержки деятельности предприятий негосударственной формы собственности, создания благоприятных условий развития для социальной сферы. Предусмотрено значительное увеличение отчислений на реализацию стратегических программ и масштабных проектов, инициированных Президентом Гурбангулы Бердымухамедовым, в том числе на строительство новых объектов Национальной туристической зоны «Аваза», сооружение объектов социально-культурного значения, промышленной и транспортно-коммуникационной инфраструктуры в столице и велаятах страны. В будущем году наибольшие бюджетные расходы относятся к централизованным капиталовложениям, их размер будет увеличен на 42 процента и составят 9,1 млрд. манатов. По сравнению с прошлым годом возрастут средства, направляемые в образование на 15,7 процента, здравоохранение – 10,8 процента, культуру – 22,6 процента. Финансирование спортивных мероприятий планируется увеличить в 1,9 раз по сравнению с 2012 годом. Кроме того, бюджетом на 2013 год предусмотрено 10-процентное повышение размеров заработной платы и государственных пособий, а также 15-процентное увеличение пенсий. Отметив значимость этого важнейшего финансового документа в контексте успешного претворения в жизнь социально-экономической стратегии Туркменского государства национальные парламентарии одобрили проект Закона Туркменистана «О Государственном бюджете Туркменистана на 2013 год» и единогласно проголосовали за его принятие.В связи с принятием Постановления Президента Туркменистана от 9 июля 2010 года о создании Пенсионного фонда Туркменистана и введением в Туркменистане условно-накопительной пенсионной системы, депутатами национального парламента был подготовлен проект Закона Туркменистана «Об утверждении и введении в действие Кодекса Туркменистана о социальной защите населения». 

58.Қаржы құндық экономикалық категория ретінде.

Құндылықты категория ретінде қаржы   мемлекеттік шаруашылық субъектлерінің

қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған ақшалай қорлар мен кірістердің қалыптасуымен, қоғамдық өнімді бөлістірумен байланысты экономикалық қатынастарды  береді. Қаржы тек орталықтандырылмаған және орталықтандырылған қорларды қалыптастыру мен пайдалануға байланысты экономикалық қатынастарды ғана қамтиды.   Осыған сәйкес қаржы ғылымының  нысанына қоғамдық өнімді бөлістірумен байланысты экономикалық қатынастар жатады.Қаржының объектісіне мақсатты ақша қорлары мен кірістер жатады.  Қаржының субъектісіне  кәсіпорындардар, ұйымдар, халық және мемлекет жатады.Кәсіпорынның қажеттілігін қанағаттандыра отырып қаржы құнның санаттарын(ақшалай және тауарлы түрдегі) ауыстыру үрдісін қамтамасыз етеді.  Тек тауарлардың қозғалысының құндылықты санаты(категориясы) ғана ақша айналымы мен бөлістірушілік сипаттағы экономикалық қатынастарды туындатады. Жоғарыда келтірілгендерді қорытындылайтын болсақ, қаржының мазмұны тауар-ақша қатынастарының қалыптасуы және құндылық заңының жүзеге асырылуымен айқындалады. Қаржының мәнін тереңірек түсіну үшін өнімнің дайындалу мен бөлістірілу уақыты аралығындағы ақшалай нысандағы қозғалысты, қатынастарды   қарастыру қажет. Жеке кәсіпорынның өнімінің өндірістік құны келесі элементтермен анықталады  -  C+V+m.Мұндағы :      С- өндірістік материалдық шығындар;V- еңбек ақы;m- қосалқы өнім.Келтірілген элементтер ақшалай қорларды қалыптастырып, жинақтап, тұтынуды қарастырады. Алынған кірістің бір бөлігі кәсіпорын қарамағында қалып,екінші бір бөлігі мемлекетке аударылады.Осының нәтижесінде ақша қаражаттарының орталықтандырылған қорлары қалыптасады. Қаржылар ақша қорларының әртүрлі мақсаттағы қозғалысы барысында пайда болады. Тауарлардың құндылықты нысандағы қозғалысы ақша айналымын және ІЖӨ бөлістіруде орын алатын экономикалық қатынастырды туындатады.