- •Беларускі дзяржаўны універсітэт
- •Прадмова
- •П.С. Лопух Уводзіны.
- •1. Гідраграфія як частка гідралогіі сушы
- •2. Водныя рэсурсы Беларусі і спецыфіка іх выкарыстання
- •Размеркаванне водных рэсурсаў некаторых краін
- •Колькасць рэк Беларусі і іх даўжыня
- •Аб’ёмы вады і плошча воднай паверхні вадатокаў і вадаёмаў Беларусі
- •Перыяды аднаўлення вады на Зямлі
- •2.5. Уплыў фізіка-геаграфічных фактараў на рэжым
- •Працягласць стаяння вады на пойме некаторых рэк и азёр Беларусі (па б.У. Фашчэўскаму, 1996)
- •3. Гісторыя фарміравання і сучасныя тэндэнцыі развіцця гідраграфічнай сеткі
- •4. Гідралагічнае раянаванне тэрыторыі Беларусі
- •Гушчыня рачной сеткі 0,40 км/км2. Рэчышчы устойлівыя, слаба звілістыя. Ухілы малых рэк 0,8 – 1,5 о/оо, сярэдніх — 0,3 – 0,5 о/оо.
- •5. Азёры і азёрна-рачныя сістэмы
- •Колькасць азёр Беларусі і аб’ём воднай масы па градацыям плошчаў
- •Размеркаванне азёр па абласцям Беларусі (б.В. Курзо, с.Ў. Багданоў, 1989)
- •Азёрнасць тэрыторыі Беларусі па розным гіпсаметрычным узроўням б.В. Курзо, с.В. Богданаў, 1989)
- •Тыпізацыя вадазбораў азёр Беларусі па велічыні вадазбораў
- •Тыпізацыя азёр Беларусі па рэжыму узроўняў
- •Ддынаміка і перспектывы здабычы азёрных спарапеляў з азёр Беларуси (тыс.Тон)
- •6. Каналы
- •6.2. Беразінская водная сістэма.
- •7. Асноўныя элементы і характырыстыка рачной сеткі Беларусі
- •Асноўныя характарыстыкі ручайковай сеткі, якая узнікае на схілах узгоркаў (Інструкцыя по определенію..., дгі, 1979)
- •Сярэднія значэнні характарыстык асноўных фактараў развіцця і інтенсіўнасці водна-эразіённых працэсаў па абласцям
- •Гідраграфічныя характарыстыкі асноўных рэк Беларусі
- •Дынаміка рыбапрадуктыўнасці некаторых рэк Мінскай вобласці у параўнанні з вадаёмамі (кг/га)
- •8. Вадасховішчы
- •Табліца 8.1 Тыпізацыя вадасховішчаў сусвету па памерах
- •Тыпы вадасховішчаў Беларусі па рэжыму узроўняў вады
- •9. Сажалкі
- •10. Кар’ерныя вадаемы
- •Літаратура
- •Гідралогія сушы
- •Гідраграфія беларусі
- •220050, Мінск, праспект Францыска Скарыны, 4
- •220030, Мінск, вул. Чырвонаармейская, 6.
Гушчыня рачной сеткі 0,40 км/км2. Рэчышчы устойлівыя, слаба звілістыя. Ухілы малых рэк 0,8 – 1,5 о/оо, сярэдніх — 0,3 – 0,5 о/оо.
Сярэдні шматгадавы модуль сцёку 5,6 л/с. км2 на Цэнтральна_Бярэзінскай раўніне (Бярэзінска-Прыдняпроўскі падраён) і 4,9 л/с. км2 — у Перадпалессі. Рэкі Цэнтральна-Бярэзінскай раўніны адрозніваюцца больш выраўненным сцёкам на працягу года. Доля веснавога сцёку тут у сярэднім 53 %. Рэкі Перадпалесся адрозніваюцца больш высокім сцёкам веснавога паўнаводдзя (59 %) і больш нізкім сцёкам у летне-асенні перыяд.
Характар веснавога разліву рэк Бярэзінска-Прыдняпроўскага падраёна нагадвае рэжым рэк у Вілейскім і Нёманскім гідралагічных раёнах. У перадпалесскім падраёне характар веснавога паўнаводдзя блізкі да рэк Палесся (Прыпяцкі гідралагічны раён). Рэкі гэтага падраёна ў выніку значнай забалочанасці басейнаў левых прытокаў Прыпяці маюць наібольшую працягласць веснавога разводдзя (да 60 дзён).
Прыпяцкі гідралагічны раён размешчаны на поўдні тэрыторыі Беларусі і ахоплівае басейн Прыпяці без узвышаных яго акраін (вярхоўя рэ\к Пцічы, Случы і г. д.), ніжняе цячэнне Бярэзіны (ніжэй вусця р. Рудзенкі), Сажа (ніжэй вусця р. Проні), Дняпра (ніжэй г. Жлобіна) і басейн р. Заходні Буг у межах тэрыторыі Беларусі.
Раён прадстаўляе плоскую старажытную алювіальную нізіну з чаргаваннем град і паніжэнняў. Перавагаюць вышыні у межах 100 – 130 м. У паўночна-заходняй частцы раёна выдзяляецца халмісты участак Прыбугскай раўніны, а на паўночна-усходняй на фоне забалочанай нізіны выдзяляецца Мазырскі краж і Хойнікска-Брагінская града. Падсцілаючай пародай з’яўляецца мел. Над мелавымі пародамі размешчаны паслятрэтічныя адклады — пераважна пяскі, суглінкі і гліны. Чацвяртічныя адклады — пераважна пяскі алювіальнага паходжання, магутнасць якіх дасягае да 30 м.
Глебы прадстаўлены комплексам пясчаных падзолістых і балотных разнавіднасцей.
У гідралагічных адносінах раён характарызуецца высокім ўзроўнем і значнымі запасамі грунтовых вод. Для яго характэрна высокае стаянне узроўня грунтовых вод — ад 0,1 да 3 м. Запасы грунтовых вод верхніх гарызонтаў з’яўляюцца асноўнымі крыніцамі падземнага жыўлення рэк. Аднак падземны сцёк запаволены і невысокі. Раён характарызуецца найбольш высокім паказчыкам балоцістасці (28 %).
Найбольшае распаўсюджанне ў раёне атрымалі хваёвыя лясы. часткова дубова-грабавыя. Лясістасць складае 33 %. Значныя плошчы заняты лугамі. Значная частка балот раёна меліярыравана і узарана (25 %).
Гушчыня рачной сеткі самая нізкая для Беларусі (0,30 л/с. км2). Рэкі характарызуюцца вельмі нізкай велічынёй падзення, шырокімі і плоскімі, слаба выражанымі далінамі, нізкімі і балоцістымі берагамі, нізкай звілістасцю рэчышча і павольным цячэннем.
У асобныя гады на рэках, асабліва левых прытокаў, з плошчай вадазбра да 1000 – 1200 км2 характэрна перасыханне і з плошчай да 54 км2 — перамярзанне рэчышча.
Гадавая колькасць атмасферных ападкаў 550-600 мм. Сярэдні дэфіцыт вільготнасці 3,3 мм. Сярэдняя тэмпература паветра 6,5 оС.
Сярэдняя норма сцёку рэк 4,1 л/с. км2 на поўначы і 3,5 л/с. км2 на поўдні. Рэкі паўночнай часткі раёна адрозніваюцца найменьшай прыроднай зарэгуляванасцю сцёку, дзе веснавы сцёк складае 65 % ад гадавога. Тут назіраецца найменьшы межанны сцёк для усёй Беларусі.
Некалькі большай зарэгуляванасцю сцёку адрозніваюцца рэкі паўдневай часткі раёна, дз доля веснавога сцёку дасягае каля 56 %. На захадзе раёна ў басейне Заходняга Буга сцёк на працягу года найбольш роўны, і вясной ён складае ў сярэднім каля 46 % ад гадавога.
Рэкі раёна маюць найбольшую для тэрыторыі Беларусі працягласць веснавога паўнаводдзя. На левабярэжных прытоках Прыпяці, якія адрозніваюцца высокай балоцістасцю, веснавое паўнаводдзе працягваецца да 60 дзён. У той час як на р. Прыпяць яно дасягае 120 дзён. Свае асаблівасці гідралагічнага рэжыму маюць рэкі у басейне р. Заходні Буг (Заходне-Бугскі гідралагічны падраён), якія адрозніваюцца нізкімі паказчыкамі гадавога сцёку, але высокай велічынёй для Палесся прыроднай і штучнай зарэгуляванасцю. Заходе-Бугскі гідралагічны падраён аддзяляецца ад Паўднёвага і Паўночнага Прыпяціх падраёнаў галоўным водападзелам.