2. Меандрирование русел. Схема речного переката. Закономерности Фарга.

Рознабаковыя змяненні марфалагічнай будовы рэчышча пад уздзеяннем цякучай вады аб’ядноўваюць назвай рэчышчавага працэсу. Рэчышчавы працэс цесна звязаны з эрозіяй на вадазборы, пераносам і пераразмеркаваннем (размвам, намывам) наносаў, і ажыццяўляецца воднай плынню. Мікраформы– невял пяс-я грады, несувымяралльныя з памерамі рэчышча. Іх дэфармацыі залежаць ад расходу донных наносаў. Мікраформы вызначаюць ступень шурпатасці дна ракі. Мезаформы– прадстаўляюць сабой буйныя адзіночныя пясчаныя грады, якія рухаюцца па рэчышчу і вызначаюць яго марфалагічную будову. (плёсы, перакаты, грады). Пры зменах хуткасці яны мала змяняюць сваю форму.Макраформы– марфалагічныя ўтварэнні, якія ўключаюць і рэчышча і пойму (рачная меандра, сістэма пратокаў і г.д.), якія вызначаюць ўвесь рэчышчавы працэс.Наносы, якія ўтварыліся ў выніку размыву, пераносяцца адхіляючымі ад яго струменямі вады да супрацілеглага берагу і адкладаюцца некалькі ніжэй па цячэнню і ад выгіба. Такім чынам, ўзнікаемеандра. Больш за ўсё размываюцца берагі і дно на загнутых участках рэчышча –плёсах, дзе назіраецца найбольшая глыбіня. Пры пераходзе ад верхняга да ніжняга плёсу фарміруеццаперакат. У выпуклага берага, супрацілеглага ўвагнутаму, дзе адкладаюцца наносы фармуеццаверхні побачэнь. Ніжэй верхняга плёсу знаходзіццаніжні побачэнь. Паміж верхнім і ніжнім плёсамі ляжыцьседлавіна пераката. Найбольш глыбокая частка пераката называеццакарытам. Па сваёй будове перакат асіметрычны: верхні яго схіл палогі, ніжні – больш круты, ўтвараючыпадваллез боку ніжняй плёсавай лагчыны.Закон Фарга. Размеркаванне глыбіняў у рэчышчы цесна звязана з яго планавым абрысам.

1.Самая глыбокая частка плёса і самая мелкаводная частка пераката здвінуты адносна кропак найбольшай і найменшай крывізны ўніз па цячэнню прыблизна на адну чвэрць даўжыні сістэмы “плёс+ перакат”.

2.Плаўнай змене крывізны рэчышча адпавядае плаўная змена глыбіняў. Усякая рэзкая змена крывізны вызывае рэзкую змену глыбіняў.3. Чым большая крывізна, тым большая глыбіня.4.З павялічэннем даўжыні крывой згіба да некаторай велічыні глыбіні пры дадзенай крывізне спачатку павял., а затым памянш.

3. Определение средневзвешенного значения модуля стока по карте стока (при отсутствии наблюдений).

Сярэдні шматгадовы модуль гадавога сцёку басейна ракі да разліковага замыкаючага створу (М₀, л/с км²) вызначаецца як сярэдняе ўзважанае здабыткаў велічынь модуляў сцёку на велічыні маючых да іх цягу плошчаў басейна:

М₀ = (М₁f₁ М₀ f₂ +... + М₂ f_n ) / (f₁ f_2..., + f_n),

дзе М₁, М₂,..., М_n – сярэдняе арыфметычнае значэнне модуляў сцёку паміж ізалініямі, л/с км²; f₁, f₂... f_n – плошчы басейна паміж ізалініямі, км².

Вызначыўшы сярэдні шматгадовы модуль гадавога сцёку (М₀, л/с км²) басейна р. Віхра (у створы вусця), можна вылічыць асноўныя характарыстыкі сцёку:

а) зыходзячы з формулы М = Q_с · 10³ / F, сярэдні шматгадовы рас-ход вады будзе роўны: Qо = M₀ · F / 10³ м3/с;

б) аб’ём сярэдняга шматгадовага сцёку: W₀ = Q₀ · 31,5 · 10⁶ = 14,28 · 31,54 · 10⁶ = 450,39 ·10⁶ м3/год;

в) слой сцёку:h = W₀ / F ·10³ = мм.

№30