2) Колебания уровней рек и факторы, влияющие на них. Типы водомерных постов. Схема свайного водомерного поста.

Осн. прічіны колеб воды: клім условія, созданіе платін, інтенсівн выпад атм-х осадков,прілів-отлівн явл. , русловые процессы На рачных гідралагічных пастах Беларусі праводзяцца назіранні за вышынёй ўзроўню і тэмпературай вады, таўшчынёй лёду, снегу на лёдзе; лядовым рэжымам, шарашам, ветрам, хвалямі, ападкамі, воднай расліннасцю, змяненнем рэчышча, сплавам, суднаходствам. Састаў назіранняў вызначаецца разрадам паста.Тыпы Вадам. пастоў: простыя (свайныя і рэячныя), дыстанцыйныя, самапішуўщыя(стокавыя-хім састаў вады)Частата іх рэгістрацыі на працягу сутак залежыць ад рэжыму ракі. Асноўнымі тэрмінамі назіранняў з’яўляюцца 8 і 20 гадзін. акрамя адзначаных тэрмінаў праводзяцца дадатковыя назіранні праз роўныя прамежкі часу: 2, 4 ці 6 гадзін, у залежнасці ад характару і хуткасці падняцця і спаду разводдзя або дажджавой паводкі, інтэнсіўнасці лядовых з’яў. Гідралагічныя назіранні запісваюць у палявую кніжку КГ-1, якая штодзённа апрацоўваецца назіральнікам. Першапач. апрац. 1. Опред. ср, мах,мін вяліч узр вады. ,зімой-тол. льда Для вадамернага паста ўстанаўліваецца нуль («0») графінка – умоўная гарызантальная плоскасць, адзнака вышыні якой з’яўля-ецца пастаяннай для ўсяго перыяду існавання паста. Адзнака нуля графіка выбіраецца з такім разлікам, каб яна праходзіла не менш чым на 0,5 м ніжэй самага нізкага ўзроўню вады ў рацэ ў створы вадамер-нага паста. Гэтым дасягаецца тое, што пры самых нізкіх узроўнях ва-ды адлікі іх над нулём графіка будуць заўсёды дадатнымі.

Для кожнай палі вылічваецца прывод-ка (h, см) – перавышэнне галоўкі палі над плоскасцю нуля графіка. 2. Сярэднія сутачныя ўзроўні Сярэдні ўзровень за месяц (Нс, см) вылічваецца па формуле:Нс = ∑Ні / n, Каэф крыгахода 0,8 х 0,5=0,4 азначае, што лёд з гушчынёй 0,8 ішоў паласой, якая займала 5/10 шырыні ўсёй ракі, астатняя частка ракі была свабодная ад лёду. Вынік: пабуд графіка ваганняў узр вад, граф обеспеч узр вады за перяд, ёгр частоты і продол стоянія узр воды.

3) Расчет средней температуры воды на вертикали и термического градиента графическим методом.

Сярэдняя тэмпература вады па вертыкалі (t_с, ºС) можа быць вылічана з дапамогай графіка размеркавання тэмпературы вады па глыбіні; вызначаецца як дзель ад дзялення плошчы эпюры, абмежаванай на графіку каардынатнымі восямі, крывой размеркавання тэмпературы вады і лініяй дна, на поўную глыбіню вертыкалі:t_с = S · ºС·м / H, дзе S – плошча эпюры (ºС · м); Н – глыбіня вертыкалі, м. Вертыкальны градыент тэмпературы ў слаі тэмпературнага скачка(змяненне тэмпературы вады, ºС на 1 м глыбіні): = dt/dh,і яго найбольшае значэнне_найб.

№9

Виды залегания подземных вод. Воды почвенные, грунтовые и межпластовые, безнапорные, напорные (артезианские).

Заляганне падземных вод у зямной кары залежыць ад геалагічнай будовы мясцовасці, літалагічнага складу горных парод. Наяўнасць водапранікальных і водаўпорных пародаў спрыяе накопліванню свабоднай вады ў водапранікальных пародах, якія залягаюць на вадаўпорах. Такім чынам, фарміруюцца ваданосныя слаі ці гарызонты, гэта значыць насычаныя вадой водапранікальныя слаі горных парод. Ваданосныя слаі, якія маюць свабодную паверхню, называюцца ваданоснымі слаямі са свабоднай паверхняй. Верхнюю частку зямной паверхні зямлі ў адносінах да падземных вод можна падзяліць на зону аэрацыі і зону насычэння. У зоне аэрацыі вада звычайна не поўнасцю запаўняе поры і іншыя пустоты пародаў. У гэтай зоне непасрэдна каля паверхні зямлі ў глебе залягаюць глебавыя воды. У зоне насычэння поры пародаў запоўнены вадой. Глыбей у ёй залягаюць грунтовыя, міжпластавыя безнапорныя і напорныя воды. Глебавыяводы – гэта падземныя воды, якія ўтрымліваюцца ў глебе і гідраўлічна не звязаны з ніжэй залягаючымі грунтовымі водамі. Яны звычайна знаходзяцца ў гіграскапічным, пленачным і парападобным стане.Грунтовыяводы – гэта ўсе безнапорныя грунтовыя воды, якія ляжаць ніжэй слоя глебы і дрэніруюцца вадацёкамі. Аднак часцей за ўсё да грунтовых вод адносяць верхні ваданосны слой, які ляжыць на першым вадаўпоры. Падземныя воды, водаўпора, якіх залягае ў грунтовай тоўшчы, а іх узровень пастаянна ці перыядычна знаходзіцца ў вобласці глебы называюцца глебава-грунтовымі водамі. У гэтым выпадку ў глебе могуць узнікаць патокі вады ў напрамку ўхіла. Такі рух вады ў глебе называюць унутрыглебавым сцёкам. Грунтовыя воды, пры ўскрыцці якіх свідравінаці калодзежам, прыймаюць той жа ўзровень, які яны прыймаюць і ў грунтах, з’яўляюцца безнапорнымі. Пры іх выхадзе на дзённую паверхню ўзнікаюць безнапорныя крыніцы. Іх жыўленне -інфільтрацыя атмасферных ападкаў,талымя воды. Воды, якія залягаюць у водапранікальнай тоўшчы парод і заключаны паміж двумя водаўпорамі, называюць міжпластавымі водамі. Назапашванне падземных вод адбываецца як у рыхлых абломачных пародах, так і ў вывержаных, ці крэпка метамарфізаваных асадкавых. У першым выпадку такія воды адносяцца да тыпу пластавых падземных вод. Воды, якія насычаюць водапранікальны слой і залягаюць паміж двумя водаўпорамі, якія маюць гідрастатычны напор, называюцца напорнымі, ці артэзіянскімі, падземнымі водамі. Звычайна яны знаходзяцца ў геалагічных структурах асадкавых парод пры адпаведным напластаванні водапранікальных і водаўпорных слаёў. Геалагічныя структуры (упадзіна, мульда, сінкліналь, монакліналь і г. д. ), якая мае адзін ці некалькі ваданосных слаёў і забяспечвае у іх напор, называецца артэзіянскім басейнам.

Химический состав озерной воды и особенности газового режима озер.

хімічны склад вады азёр фарміруецца і змяняецца ў выніку ўздзеяння прыродных і антрапагенныхфактараў. Роля антрапагенных фактараў узрастае па меры гаспадарчага выкарыстання тэрыторыі вадазбораў. Мінералізацыя вады буйных азёр лясной зоны не перавышае некалькіх дзесяткаў мг/л (Анежскае 30, Целецкае каля 70 мг/л). У саляных азёрах арыдных раёнаў яна перавышае 200-300 г/кг (Эльтон – 256 г/кг). Салявы баланс цесна звязаны з водным балансам. У салявым балансу прэсных азёр асноўную ролю выконвае паступленне соляў з паверхневым сцёкам і іх вынас выцякаючымі рэкамі і ручаямі. Са змяненнем велічыні мінералізацыі вады адбываецца змяненне іх салявога складу – метамарфізацыя. Метамарфізацыя звязана з асадкай соляў па меры канцэнтрацыі раствораў, у паслядоўнасці, якая вызначаецца іх растваральнасцю. Выдел 5 групп в-в в водах озера: Макро (натрий, магнийкалий, хлориды, катбонаты),микро (бром, йод, кобальт,кальций идр. ),биогенные(азот,фосфор),орган в-ва (алохтоновые, автохтоновые)и раствор газы. Газовый режим озер наход в тесной связи с темп режимом. с глуб ужерж О2 пониж, а угл газа наоборот. В хорошо прогр-х озёрах О2 наход в верх слоях. В слое темпер скачка-эпимил-его содер резко падает. В гиполимн-дефицит О2

Методика определения густоты речной сети водосбора, порядка притоков (методы Шокальского, Хортона).

. Гушчыня рачной сеткі басейна (D, км/км2) – гэта адносіна вылічанай даўжыні ўсіх рэк басейна да плошчы басейна:

D = (L + ∑l) / F,

дзе ∑l – сума даўжынь прытокаў, км.

Вынікі вылічэнняў заносяцца ў ведамасць.

Рачная сістэма ўключае галоўную раку, непасрэдна ўпадаючыя ў яе прытокі першага парадку, другога парадку (прытокі, якія ўпадаюць у пртокі першага парадку) і г. д. Такая класіфікацыя прытокаў прыйшла ў гідралогію з фізічнай гідраграфіі і шырока ўжываецца ў гідралогіі. Аднак такая тыпізацыя мае і адмоўныя прыкметы. У адзін і той жа клас адносяцца як прытокі галоўнай ракі, так і вялікія водныя артэрыі. Таму па прапанове Р. Е Хортана была прынята друга тыпізацыя, па якой самыя маленькія прытокі адносяцца да першага парадку. Наступныя прытокі, якія прыймаюць да сябе прытокі першага парадку адносяцца да другога, а рэкі, якія прыймаюць прытокі першага і другога парадку адносяць да пртокаў трэцяга і г. д.

№10

1. Типы питания и режима почвенных и грунтовых вод.

выдзяляюць некалькі тыпаў рэжыму глебавых водаў: прамыўны, непрамыўны і выпатны. Прамыўны тып – тып рэжыму глебавых вод, характэрны для абласцей, у якіх сума гадавых ападкаў (Х) значна перавышае выпарэнне (Z). Непрамыўны тып характэрны для вобласці, дзе ападкі значна меншыя, чым выпарэнне (Х < Z). Такім чынам, у глебе назіраецца дэфіцыт вільгаці, асабліва ў восень. Глеба ўвільгатняецца толькі на некаторую глыбіню, а вільгаць не дасягае грунтовых вод, якія залягаюць на глыбіні некалькі метраў. Абмен вільгаццю паміж атмасферай і грунтамі ажыццяўляецца праз слой з вельмі малой велічынёй вільгаці- «мёртвы гарызонт» Выпатны тып рэжыму глебавых вод назіраецца толькі ва ўмовах засушлівага клімату (Х << Z) і блізкага залягання грунтовых вод. Грунтовыя воды звычайна мінералізаваны і атрымліваюць дадатковае жыўленне збоку. Выдзяляецца тры тыпы жыўлення і рэжыма грунтовых вод: Кароткачасовага, пераважна летняга жыўлення («мярзлотны»);Сезоннага жыўлення (пераважна вясенне-асенняга);Круглагадовага жыўлення («пераважна зімовага»). Мярзлотны тып-кароткачас жыўленнем, кароткім летнім п. сцёку грунтовых вод. Сезоннае жыўленне хар-а для кантын. клімату з прцяглайі халоднай зімой. Можна прасачыць 2 макс ў ваганнях узр. грун-х вод (вяс і вос) і 2 мін (л і з). Кругагадовае жыўленне грунтовых вод характэрна для клімату з непрпцяглай мяккай зімой, на працягу якой інфільтрацыя атмасферных ападкаў у грунт неперапыняецца. Страты на выпарэнне малыя.