1. Генетические типы озерных котловин. Происхождение котловин озер. Стадии эволюция озер.

Азёры- паглыбленні зямной паверхні,якія не маюць аднабок. ўхілу і злуч з морам,запоўн. вадой да некат адзн. Азёрныя катлавіны,якія ўзнікаюць пад уздзеяннем розных прыродных фактараў, адрозніваюццасваімі памерамі і формай. Для ўмоў Беларусі для зоны дзейнасці раўнінных ледавікоў была прапанавана тыпізацыя азёрных катлавін па генезісу О.Ф.Якушко. Тэктанічныя катлавіны абл б-ых тэкт-ых разломаў (Каспій, Ладажскае. Анежскае, Байкал, Іссык-Куль, Севан. Вулканічныя катлавіны буйныя кратэры патухшых вулканаў (Ісландыя, Італія, Камчатка, Закавказье і інш.). Метэарытныя катлавіны прадстаўляюць сабой паглыбленні, ўтвораныя пры падзенні метэарытаў (возера Каллі, Эстонія).Ледавіковыя катлавыіны звязаны з дзейнасцю сучасных ці саражытных ледавікоў і бываюць эразіоннымі (Кольскага паўв., Карэліі і Скандынавіі) і аккумулятыўнымі. Каравыя (крэслападобныя) катлавіны горных сістэм (Альпы, Каўказ, інш.). Гідрагенныя катлавіны звязаны рэчыўавмі працэсамі, эразіоннай і акумулятыўнай дзейнасцю рачных і радзей марскіх вод. Да іх адносяцца старычныя азёры (старыцы), плёсы перасыхаючых рэк, азёры рачных дэльтаў, марскіх узбярэжжаў. (лагуны – гэта аддзеленыя ад мора наносамі залівы, ліманы ). Прасадкавыя катлавіны (карставыя, суфозіонныя, тэрмакарставыя) узнікаюць пад уздзеяннем падземных вод ці пры таянні лёду ў грунтах. Карставыя катлавіны ўтвараюцца ў раёнах залягання карстуючыхся пародаў (вапнякоў, даламітаў, гіпсоў).Мноства азёр такога тыпу знаходзіцца на Урале, у Крыму, на Каўказе. Суфазіонныя катлавіны ўзнікаюць у раёнах, дзе падземныя воды вымываюць з грунтоў некаторыя цэменціруючыя солі і дробныячасцінкі і вызываюць прасадкі паверхні зямлі. Для іх характэрны палогія схілы і малыя глыбіні. Яны тыпічны для стэпах і лесастэпаў з недастатковым увільгатненнем (поўдзень Заходняй Сібіры, Паўночнага Казахстана. Тэрмакарставыя катлавіны ўтвараюцца ў раёнах шматгадовай мерзлаты на ўчастках пратайвання яе прасадкамі паверхні. Катлавіны часта плоскія, азёры мелкаводныя. Шырока распаўсюджаны ў тундры, тайзе Сібіры, Забайкаллі. Да гэтай групы адносяцца азёрныя катлавіны ўзнікшыя пры таянні пахаванага ледавіком і выкапнёвага лёду. Рэдка сустракаюцца эолавыя катлавіны, якія ўзнікаюць сярод дюнаў. Завальныя катлавіны ўзнікаюць звычайна ў гарах пры перагароджванні рачных далін абваламі, апоўзнямі. Так, напрыклад, узнікла Сарэзскае возера на Паміры. Да катэгорыі падпрудных адносяцца і азёры, якія ўзніклі пры падпруджванні марэнай ледавіка талых водаў у адмоўных формах рэльефу. Другасныя катлавіны ўтвараюцца на месцы зарошшых буйных азёр ці балотаў. Да катэгорыі антрапагенных вадаёмаў адносяцца вадасховішчы, сажалкі, кар’рныя вадаемы, копанкі.

2. Занесение и заиление водохранилищ. Интенсивность заиления ложа водохранилищ. Стадии эволюции водохранилищ.

Заіленне азёрнай катлавіны адбываецца ў выніку адкладання на дне прынесеных з басейна рэкамі наносаў, прадуктаў размыву берагоў і рэшткаў адмірання водных арганізмаў. У шматлікіх сучасных азёрных катлавінах донныя адклады ў некалькі разоў перавышаюць сучасную глыбіню возера. У выніку абразіонных і акумулятыўных працэсаў берагавая лінія выраўноўваецца, мысы размываюцца, залівы запаўняюцца наносамі, дно катлавіны выраўноваецца.

На працягу працяглага геалагічнага часу першапачатковая азёрная катлавіна выраўноўваецца, возера мялее, зарастае і адмірае. У прынцыпе возера з’яўляецца часовым гідралагічным аб’ектам і ў выніку эвалюцыі пераўтвараецца ў новы тып водных аб’ектаў з яшчэ больш запаволеным вадаабменам – балота. Адрозніваюць чатыры стадыі эвалюцыі азёр: юнацтва, сталасці, старасці і адмірання.

ЮНОСТЬ: зарождение прибрежной зоны, т.е. катловина ещё невыработана. Водная растительность почти отсутствует. ЗРЕЛОСТЬ: сохранение неровностей катловины (из-за образии), транспорт материала вдоль берега, аккумуляция. СТАРОСТЬ: катловина оконтуривается прибрежной отмелью, преобладает только аккумуляция, начинается заиление, заростание, формирование растительных ассоциаций. ОТМИРАНИЕ: глубина одинакова по всему ложе, растительность везде, полное заростание, образование болот.