2) Повторяемость и продолжительность стояния уровней рек; кривые частоты и обеспеченности.

Для вырашэння шэрага практычных задач праводзяць статыстычную апрацоўку ўзроўняў. Такая апрацоўка, якая грунтуецца на прынцыпах і метадах матэматычнай статыстыкі, выконваецца для любых гідралагічных паказчыкаў: узроўняў, расходаў вады, сцёку і т. п. у розныя перыяды (шматгадовы, асобны год, перыяд крыгаходу, межань і г. д. ). У выніку апрацоўкі вызначаюцца паўтаральнасць (частата) і працягласць (забяспечанасць) гідралагічных характарыстык і будуюцца крывыя частаты і забяспечанасці.

Паўтаральнасць узроўняў паказвае колькасць дзён або гадоў – лічбу выпадкаў стаяння ўзроўняў у зададзеным узроўневым інтэрвале. Паўтаральнасць, выражаная ў працэнтах ад агульнай колькасці дзён разглядваемага перыяду, называеццачастатой.Працягласць стаяння ўзроўню– гэта колькасць дзён або гадоў, на працягу якіх назіраліся ўзроўні вышэй зададзенага ці роўныя яму. Працягласць, выражаная ў працэнтах ад усяго разліко-вага перыяду, называеццазабяспечан-асцю(Р, %).

Адкладваючы па восі ардынат узроўні (Н, см) у інтэрвалах, а па восі абсцыс – паўтараль-насць насупраць сярэдзіны інтэрвалу і працягласць насупраць ніжняй граніцы інтэрвалу, атрымліваем прамежкавыя пункты, па якіх праводзяцца адпаведныя крывыя. Цэнтральнай у адносінах да крывой частаты з’яўляецца крывая зябяспечанасці. Да характэрных узроўняў графікаў частаты і забяспечанасці (гл. рыс. 1. 7) перш за ўсё адносяцца ўзровень найбольшай частаты (Н_м) –мадальны – і узровень, забяспечаны на 50 % –медыянны(Н₅₀). Для характарыстыкі нарастання ўзроўняў улева ад медыяннага прымяняюць узровень, забяспечаны на 25 %, які называеццаверхнім квадрыльяльным(Н₂₅); для характарыстыкі змяншэння ўзроўняў управа ад медыяннага –ніжні квадрыльяльны (Н₇₅) пры забяспечанасці 75 %.

3. Определение объема и площади озера по батиграфической кривой.

Па батыграфічннай і аб’ёмнай крывых вызначаюцца плошча і аб’ём возера пры змяненнях узроўню вады. Для гэтага ад адзнакі адпаведнага ўзроўню (глыбіні) на вертыкальнай шкале праводзіцца гарызантальная лінія да перасячэння з крывымі і па шкалам адлічваюцца велічыні плошчы і аб’ёму. Напрыклад, пры паніжэнні ўзроўню Н_nна 1,5 м плошча воднай паверхніf_nбудзе раўняцца 285000 м², а аб’ёмV_n– 895000 м3.

№8

1. Теории происхождения подземных вод. Теория Лебедева. Особенности восполнения подземных вод в разных природных зонах.

тэорыя інфільтрацыі - папаўненне падземных вод ідзе шляхам прасочвання атмасферных ападкаў у глебу і грунт. Гэтая тэорыя была ўпершыню падцверджана назіраннямі Маріётта, які ў свій час звярнуў увагу на павялічэнне падземных вод у час дажджу. На матэрыялах назіранняў на вадазборы р. Сены ён заўважыў, што толькі 15-20 % ад велічыні выпаўшых атмасферных ападкаў удзельнічае ў сцёку вады. У 1887 г О. Фольгер абгрунтаваў тэорыю кандэнсацыі вадзяной пары ў глебе, якая разам з паветрам пападае ў халодныя слаі Зямлі: паветра, якое пранікае на некаторую глыбіню, у халодных слаях шляхам кандэнсацыі вадзяной пары выдзяляе вільгаць, якая ідзе на ўтварэнне грунтовых вод. Адна і другая тэорыі мелі слабыя бакі. Напрыклад тэор-я канд-ыі вадзяной пары не можа тлумачыць утварэнне грунтовых водаў у тропіках, дзе адсутнічаюць халодныя слаі. Слабы абмен паветра з паверхняй глебы, недастатковая колькасць вадзяной пары ў паветры – гэтыя акалічнасці, як і другія сведчаць аб недахопах тэорыі кандэнсацыі паходжання падземных вод. Тэорыя А. Ф. Лебедзева. На аснове эксперыментальных даследаванняў А. Ф. Лебедзеў даказаў, што грунтовыя воды фарміруюцца у выніку прасочвання атмасферных ападкаў, шляхам кандэнсацыі выавдзяной пары. Па А. Ф. Лебедзеву ў глебе ў грунце заўсёды назіраецца найбольшая пры дадзенай тэмпературы пругкасці вадзяной пары, а значыць і пругкасць вадзяной пары памяншаеццаа зверху уніз да слаёў з пастаяннай гадавой тэмпература. Гэта прыводзіць да перамяшчэння парападобнай вады з глебы і верхніх слаёў грунтоў да слаёў з пастаяннай тэмпературай. Мяжой такога слоя тэмпература з глыбінёй пачынае паступова павялічвацца. А гэта азначае, што павялічваецца і пругкасць вадзяной пары. У сувязі з гэтым да слоя з пастаяннай тэмпепратурай накіроўваецца знізу уверх другі паток парападобнай вады, які сутыкаецца з верхнім, кандэнсуецца і ўтварае вадкую ваду. Акрамя гэтага А. Ф. Лебедзеў лічыў, што магчымы сістэматычны прыток парападобнай вады і з больш глыбокіх слаёў зямлі, якая ўключаецца ў кругаварот вільгаці на зямным шары. Гэта, так называемыя, ювенільныя воды. Па А. Ф. Лебедзеву грунтовыя воды ўтвараюцца дзякуючы працэсам кандэнсацыі вадзяной пары і прасочванню атмасферных ападкаў. Роля кожнага з гэтых працэсаў неаднолькавая і змянецца згодна са зменай геалагічных і кліматычных умоў.