5.7. Мінеральныя воды

Мінералные воды – такія воды, якія адрозніваюцца асобным хімічным складам ці фізічнымі уласцівасцямі (радыяактыўнасцю, павышанай тэмпературай, і інш.) і аказвае адпаведнае ўздзеянне на арганізм чалавека. Іх часта адносяць да катэгорыі лекавых. Мінеральныя воды, як правіла, адрозніваюцца ад прэсных большай велічынёй мінералізацыі, а ад мінералізаваных – лекавымі ўласцівасцямі. Аднак, высокая велічыня мінералізацыі незаўсёды характэрна мінеральным водам: вядомы мінеральныя воды з нізкай велічынёй мінералізацыі. Лекавыя ўласцівасці мінеральным водам надае ўтрыманне ў іх некаторых характэрных іонаў (ліцій, стронцый, жалеза, фтор, бром, іёд, борная і мыш’яковая кіслоты і інш.) і газаў (свабодны вулекіслый газ, серавадарод).

У большасці выпадкаў падземныя мінеральныя воды прадстаўлены мінеральнымі крыніцамі, якія самавыліваюцца на паверхню зямлі пад гідрастатычным наорам і ціскам газаў. Па ўтрыманню іонаў і суадносінах паміж імі мінарльныя воды вельмі розныя, але можна вызначыць асобныя вобласці с первагай таго ці другога складу вод. Часта іх распаўсюджванне звязана з тэктанічнай будовай зямной кары.

У краінах СНД выдзяляецца некалькі вабласцей і раёнаў прыродных мінеральных вод, якія адрозніваюцца па хімічнаму складу і фізічным уласцівасцям. Па А.М. Аўчыннікаву, іх выдзяляецца некалькі.

Вобласці вуглякіслых вод прыстасаваны да раёнаў малдых інтрузій (Закарпацце, Каўказ, Памір, Паўднёвы Цянь-Шань, Саяны, Забайкалле, Сіхотэ-Алінь. Найбольш вядомы з іх Каўказскія Мінеральныя воды.

Вобласці азотных вод з павышанай тэмпературай знаходзяцца шырокай паласой вакол абласцей вуглякіслых вод і звычайна прыстасаваны да тектанічных разломам і трэшчынам. Вядомыя тэрмальныя крыніцы знаходзяцца на Цянь-ўані і Алтаі.

Хларыдна-натрыевыя і хларыдна-кальцыева-натрыевыя воды знаходзяцца ў раёнах глыбокіх артэзіянскім басейнам на платформах.

Серавадародныя, азотнаметанавыя і метанавыя воды прыстасаваны да асадкавых парпод і часта звязаны з нафтавымі радовішчасмі (мацесцінскіе воды на Каўказе).

Радонавыя і жалезістыя воды знаходзяцца галоўным чынам у раёнах крышталічных і метамарфічных пародаў (Карэлія, Кольскі паўостраў, Данецкі краж, Урал і інш.).

Мінеральныя радыёактыўныя воды вядомы ў раёне Цхінвалі (Грузія), Белакурыха (Алтай).

У межах тэрыторыі Беларусі шырока распаўсюджаны мінеральные воды рознага хімічнага складу і мінеральные і прыгодныя для выкарыстання ў якасці лекавай пітной і ў бальнеалогіі. Яны прыстасаваны да пагружаных частак Прыпяцкага, Аршанскага, Брэсцкага гідрагеалагічнага басейнаў, Беларускага гідрагеалагічнага масіва, якія звязаны з адкладамі верхняга пратэразоя, кембрыя, ардовіка, сілура і інш. Згодна з класіфікацыямі і ў залежнасці ад іоннага-салявога, газавага складу і лекавых уласцівасцей выдзяляюцца наступныя бальнелагічныя групы мінаральных вод: без спецыфічныхкампанентаў і ўласцівасцей, сульфідныя, жалезістыя, бромныя і радонавыя. Акрамя гэтага на тэрыторыі рэспублікі выяўлены борныя воды, мінеральныя воды з павышаным утрыманнем арганічных рэчываў, а таксама мінаральныя воды з утрыманнем фтора і селена і інш. На тэрыторыі Беларусі знаходзіцца ў эксплуатацыі звыш 100 радовішчаў мінеральных вод лекавых расолаў.

Мінеральныя воды і лекавыя расолы выкарыстоўваюцца ў амаль 200 санаторных установах, вядома звыш 130 гандлёвых марак разліваемых мінеральных вод.

Срод мінеральных вод і расолаў без спеціфічных кампанентаў і ўласцівасцей выдзяляюцца групы мінеральных вод: хларыдна-карбанатныя і гідракарбанатна хларыдныя; сульфатныя; хларыдна-сульфатныя; сульфатна-хларыдныя; хларыдныя, рознай мінералізацыі і катоннага складу. На іх аснове працуюць звыш 70 лекава-прафілактычных устаноў Беларусі. Яны вакарыстоўваюцца пры лячэнні страўнікава-кішэчных захворванняў, пячонкі, парушэннях абмену рэчываў, захворваннях нярвовай сістэмы, і іншю, а таксама разліваюцца ў бутэлькідля продажу насельніцтву (Мінская-4, Мінская-3, Слуцкая, Рэчыцкая-1, Рагачоўская і інш.