- •Байланыс телефоны: 56-24
- •5.3. Оқу пәнінің міндеттері.
- •5.4. Оқу пәнінің мазмұны:
- •6. Негізгі және қосымша әдебиет тізімі
- •7. Білімді бағалау
- •Глоссарий – сөздік
- •І Қатысымның әлеуметтік-тұрмыстық саласы
- •1. Отан – отбасынан басталады.
- •Сәлем – сөздің анасы
- •Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •1.1.2. Қазақ тілінде амандасудың бірнеше нұсқасы бар.
- •1.1.3. Еске түсіріңіз.
- •1.1.4. Келесі сөздерді оқуға жаттығыңыз. Дыбыстардың үндесуіне назар аударыңыз.
- •1.1.5. Оқып, есте сақтаңыз. Өз сөзіңізбен мазмұндап айтыңыз.
- •1.1.6. Төмендегі сәлемдесу үлгілері кімдерге арналатынын анықтаңыз.
- •1.1.7. Төмендегі сәлемдесу ұнамды әдетке жата ма?
- •1.1.8. Мақалдарды еске сақтаңыз
- •1.1.10. Бос орындарға а, ә, о, ө, і, и, ұ, ү дауысты дыбыстарын қойыңыз, аудармасын есте сақтаңыз.
- •1.1.11. Танысу.
- •1.1.12. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •1.1.13. Төмендегі сөз тіркестерінің мағынасын анықтаңыз.
- •1.1.14. Cұрақтарға, жақшадағы сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, жауап беріңіз.
- •1.1.15. Жіктік жалғауларды есте сақтаңыз.
- •1.1.16. Жіктеу есімдіктері және жіктелу үлгілеріне мысалға назар аударыңыз.
- •1.1.17. Төмендегі көмекші етістіктерді жіктеп жаттығыңыз.
- •1.2. Отбасы – шағын мемлекет.
- •1.2.1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.2. Мәтінді оқып, мазмұндап айтыңыз.
- •1.2.3. Сұраққа жауап жазыңыз.
- •1.2.4. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •1.2.5. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.6. Көп нүктенің орнына тиісті ы, і әріптерін қойып, сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •1.2.7. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.8. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •1.2.9. Сұрақтарға иә, жоқ, емес сөздерін қосып, жазбаша жауап беріңіз.
- •1.2.10. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •1.2.16. Мәтінді оқыңыздар, көп нүктенің орнына тәуелдік жалғауларын жалғаңыздар.
- •1.2.17. Мәтіннен алынған синонимдес сөздердің артығын сызып тастаңыз.
- •1.2.18. Төмендегі суретке қарап, сұрақтарға ііі жақтан жауап беріңіз.
- •1.2.19. Мәтінді оқып, мағынасын өз сөзіңізбен баяндаңыз.
- •1.2.20. Жағдаяттық тапсырма.
- •1.2.21. Пікірталас өткіземіз.
- •1.2.22. Мәтінді оқып, өз ойыңызды айтыңыз.
- •1.2.23. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •2. Жас отбасы және дәстүр.
- •2.1. Қазақстан Республикасындағы демографиялық мәселелер. Қр отбасын әлеуметтік қорғау жүйесі.
- •2.1.1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •2.1.2. Мақал-мәтелдерді есіңізде сақтаңыз және олардың мағынасын ұғып алыңыз..
- •2.1.3. Оқып, мағынасын анықтаңыз. Осы сөз тіркестерімен сөйлем құраңыз.
- •2.1.4. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •2.1.18. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •2.1.19. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •2.1.20. Жазушы ғ.Мұстафиннің аталы сөздеріне назар аударыңыз.
- •2.1.21. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •2.2. Қазақстандағы некеге тұру жүйесіндегі ұлттық салт-дәстүрлер. Жас отбасының бюджеті.
- •2.2.1. Мәтінді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.
- •2.2.8. Төменде берілген сөздермен сөз тіркестерін жасаңыз.
- •Неке қию.
- •2.2.9. Мақалдарға мән беріңіз. Олар адамды неге шақырады?
- •2.2.10. Сұрақтарға нақты мысалдармен жауап беріңіз.
- •2.2.11. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.
- •2.2.12. «Анасына қарап, қызын ал» деген мақалды қалай түсінесіз? деген сұраққа жазбаша жауап беріңіз.
- •2.2.13. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •2.2.14. Отбасылық бюджет туралы.
- •3.1. Тұрғын үй түрлері, дизайны. Қаладағы және ауылдағы тұрғын үй құрылысы
- •3.1.1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз. Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй мәселесі
- •3.1.2. Жаңа сөздермен таныс болыңыз.
- •3.1.3. Сұхбаттасыңыз.
- •Біздің ауыл
- •3.1.8. Жаңа сөздер мен сөз тіркестерін біліп алыңыз.
- •3.1.9. Төмендегі өлеңнен сілтеу есімдіктерін табыңыз.
- •3.1.10. Суретке қарап, мәтіннен құрыңыз. Мәтінде ілік, барыс, табыс және жатыс септігіндегі сөз тіркестері болсын.
- •3.1.11. Сөйлемнің дұрыс нұсқасын табыңыз.
- •3.1.12. Мәтінді оқып, баяндап беріңіз.
- •3.1.13. Төмендегі сұрақтарға өз сөзіңіхзбен толықтырып жауап беріңіз.
- •Қала үйінің ішкі сипатын айтып шығыңыз. Бұлар қандай бөлмелер?
- •Өзара сөйлесіңіз, барыс және жатыс септіктеріндегі сөздерді атап көрсетіңіз.
- •4.1.1.Мәтінді оқып, мағынасын сөздіктің көмегімен ұғып алыңыз. Мінез – адам сыны
- •4.1.1.Жаңа сөздерді біліп алыңыз.
- •Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •Етістіктерді тиісті шақ формасына қойыңыз.
- •Үлгі бойынша сөйлем құраңыз.
- •Төменде берілген сөздер мен сөз тіркестерін қатыстырып, сөйлемдер құраңыз.
- •Мәтінді оқып, өз ойыңызды айтыңыз.
- •Мәтіннен сын есімдерді табыңыз.
- •Сұраққа жауап беріңіз.
- •Мәтінді оқып, мазмұндаңыз. Әдеп жайлы біліп алыңыз.
- •4.1.14.Берілген сөздерді құрамына қарай талдап, жалғанған қосымшаларды атаңыз.
- •Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •Сұхбатты оқып, өзара сөйлесіңіз.
- •Төмендегі фразеологиялық тіркестермен танысып, олармен сөйлем құраңыз.
- •Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •4.2.1. Төмендегі сын есімдерді төрт шырайда түрлендіріп жазыңыз, олармен сөйлем құраңыз (ауызша)
- •4.2.2. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз. Сұлулық жайлы
- •4.2.3. Жаңа сөздердің баламасын сөздіктен қарап, жазыңыз, біліп алыңыз.
- •4.2.4. Сұрақтарға жақша ішіндегі сөздерді пайдалана отырып жауап беріңіз.
- •4.2.5. Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз.
- •4.2.6. Оқыңыз, қызық! Табиғат пен тағам арасындағы байланысты оқып, сын есімдерге мән беріңіз.
- •4.2.7. Есте сақтаңыз.
- •4.2.8. Сөйлемдерді сын есімдермен толықтырыңыз.
- •4.2.9. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен мазмұнын ұғып алыңыз. Замандастарымыз арамызда жүр.
- •4.2.14. Мәтінді оқып, мағынасын есте сақтаңыз. Адамды тани аласың ба?
- •4.2.15. Жаңа тіркестерге сұрақ қойыңыз, сөздіктің көмегімен орыс тіліне аударыңыз.
- •4.2.16. Өзара сөйлесіңіз.
- •4.2.17. Берілген сөздердің антонимдерін табыңыз.
- •4.2.18. Фразеологиялық тіркестерді біліп алыңыз.
- •4.2.19. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •4.2.20. Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы және бір-бірімен мағыналас тұрақты тіркестерді ажыратып жазыңыз.
- •5. Уақыт және адам.
- •5.1.Уақыт алтыннан да қымбат.
- •5.1.1. Сан есім жайлы есіңізге түсіріңіз.
- •5.1.2.Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •5.1.3. Мәтінді оқып, өз сөзіңізбен мазмұндаңыз. Уақыт алтыннан да қымбат.
- •5.1.4. Мәтінді жоспар бойынша мазмұндаңыз.
- •5.1.5. Мәтінде кездесетін жаңа сөздерді біліп алыңыз.
- •5.1.6. Сан есімдерге тиісті қосымшалар жалғап, сұхбаттасыңыз. Дара, күрделі сын есімдерді табыңыз.
- •5.1.7. Өлеңді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.
- •5.1.8. Төмендегі сөз тіркестерінің мағынасын жазыңыз.
- •5.1.9. Сұхбаты толықтырып жазыңыз.
- •5.1.10. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •5.1.11.Есте сақтаңыз:
- •5.1.12.Үлгіге сәйкес сұхбат құрыңыз.
- •5.1.13.Досыңызбен сөйлесіңіз. Сіз досыңызбен келісесіз бе?
- •5.1.15. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •6. Бос уақыт және қызығушылық.
- •6.1.Студенттің бос уақыты. 50 минуттық дәріс және студент.
- •Сан есімнің мағыналық түрлері жайлы біліп алыңыз.
- •6.1.2.Төмендегі сан есімдерден реттік сан есімдер жасап, олармен ауызша сөйлем құраңыз.
- •6.1.3. Жинақтық сан есімдерді табыңыз.
- •6.1.4. Мәтінді оқып, сөздіктің көмегімен аударыңыз, мағынасын өз сөзіңізбен айтыңыз. Студенттің бос уақыты
- •6.1.5. Жаңа сөздермен танысыңыз.
- •6.1.6. Сұрақтарға жауап жазыңыз.
- •6.1.7. Сөйлесіңіз.
- •6.1.8. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз, баяндаңыз.
- •7.Денсаулық – зор байлық
- •7.1. Дені саудың – жаны сау
- •7.1.1. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •7.1.2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.3. Оқып жаттығыңыз. Асты сызылған сөздерге назар аударыңыз.
- •7.1.4. Сөйлесіңіз, қажетті жалғауды қойыңыз.
- •7.1.5. Мақалдарды, ғұламалардың сөздерін еске сақтаңыз
- •7.1.6. «Иә» және «жоқ» сөздерін пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.7. Қазақ тілінде апта күндерін еске түсіріңіз, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.8. Сұхбатты оқыңыз және еске сақтаңыз.
- •7.1.9. Мәтінді оқып, ауызша талдаңыз.
- •7.1.10. Тірек сөздерді пайдаланып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.1.11. Сөйлемдердегі сөздерді, тиісті септік жалғауларын қойып, толықтырыңыз.
- •7.1.12. Берілген сөздермен барыс септігінде сөйлем құраңыз.
- •7.1.13. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •7.1.14. Сұхбатты, сөйлемдерді толықтырып оқыңыз. Жаңа сөздерді есте сақтаңыз.
- •7.1.15. Мәтінді оқып, орыс тіліне аударыңыз.
- •7.1.16. Сұхбаатты толықтырыңыз.
- •7.2. Ауру – астан. Тазалық – денсаулық кепілі
- •Мәтінді оқыңыз, баяндаңыз. Қимылдың шағын анықтаңыз.
- •7.2.9. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.2.10. Мақалдар мен мәтелдерді еске сақтаңыз.
- •7.2.11. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.
- •7.2.12. Сұхбатты толықтырыңыз.
- •7.2.19. Жаңа сөздермен таныс болыңыз.
- •7.2.20. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7.2.21. Тест тапсырмаларын орындаңыз.
- •Сегізінші сабақ (1-сағат)
- •Грамматикалық нұсқа
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Сегізінші сабақ (2-сағат)
- •Тоғызыншы сабақ (1-сағат)
- •Тәуелсіздік жолында
- •Тәуелсіздік тұғыры
- •О ныншы сабақ (1-сағат) Халықаралық қатынастар
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Жаңа сөздермен танысыңыз. Мына сөздердің мағына-сын білесіз бе?
- •3. Сөйлемдерді оқыңыз. Қарамен берілген сөздерге мағы-насы жақын сөздерді белгілеңіз.
- •7. Мына сөз тіркестерін қалай түсінесіз?
- •8. Мына жоспар бойынша мәтіннен абзацтарды белгілеңіз. Әр абзацтың негізгі идеясын анықтаңыз.
- •9. А) Үлгі бойынша бірнеше сөз тіркестерін жасаңыз.
- •Қазақстанның дипломатиясы (2 сағат)
- •8. Мәтіннен мына сөз тіркестері кездесетін сөйлемдерді тауып оқыңыз.
- •9. Қазақстанның төмендегі елдермен ынтымақтастығы елімізге қандай мүмкіндіктер береді деген сұраққа жауап беріңіз.
- •10. Сөйлемдерді оқыңыз. Жақшаның ішіндегі етістіктерді осы, өткен, келер шақтарда көрсетіңіз.
- •ОНыншы сабақ (3 сағат) Қазақстан жӘне халықаралық ұйымдар
- •2. А) Мәтіннен тірек сөздер мен сөз тіркестерін тауып жазыңыз.
- •Он бірінші сабақ (1-2 сағат)
- •Мен қазақ елінің патриотымын
- •Он бірінші сабақ (3-сағат)
- •Сабақты пысықтау сұрақтары:
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Он екінші сабақ (2-сағат)
- •Елордасы – Астана
- •Он екінші сабақ (3-сағат) Астананың үш ерекшелігі
- •Он үшінші сабақ (1сағат)
- •Жалғаулықтар
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Мемлекетіміздің тілі
- •Ұлттық тіл
- •Боөж тапсырмасы
- •Он төртінші сабақ (1-2сағат)
- •Он төртінші сабақ (3-сағат)
- •Ұлттық дәстүр
- •14 Сабақ
- •Қос сөз және біріккен сөздер
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Он бесінші сабақ (2-сағат)
- •Ұлттық мәдениет
- •Он бесінші сабақ (3-сағат) Мәдени мұра
- •Екінші семестр бірінші сабақ (1- сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Бірінші сабақ (2-сағат)
- •Екінш сабақ (1-сағат)
- •Септеулік шылаулар
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Екінші сабақ (2-сағат)
- •Екінші сабақ (3-сағат)
- •Боөж тапсырмасы
- •Үшінші сабақ (1-сағат)
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Үшінші сабақ (2-сағат)
- •Классикалық әдебиет
- •Үшінші сабақ (3-сағат) Мейірімді бала
- •Ы. Алтынсарин ортақ Абай
- •Төртінші сабақ (1-сағат) Адам мен табиғат егіз Мен және қоршаған орта
- •Шылау сөздер
- •Демеулік шылаулар
- •Семей сынақ алаңының зардаптары
- •Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Мәтіннен шылауларды тауып, тіркескен сөздерге қандай мағына үстеп тұрғанын байқаңыз.
- •3. Септеулік шылау арқылы байланысып тұрған сөздерді септеулігімен бірге теріп жазыңыз. Арал теңізі
- •Сұрақты топ болып талқылаңыз.
- •Бесінші сабақ (1-сағат)
- •Грамматикалық нұсқа
- •Көсемше Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Тоғызыншы сабақ (2-сағат) Адам және табиғат
- •Бесінші сабақ (3-сағат)
- •Алтыншы сабақ (1-сағат)
- •Грамматикалық нұсқа
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Алтыншы сабақ (2-сағат) Саяхат және туризм
- •Алтыншы сабақ (3-сағат)
- •Жетінші сабақ (1-сағат) Қазақстанның көрікті жерлері
- •1 . Сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •2.Берілген сөздердің мағынасын түсіндіріп, сөйлем құраңыз.
- •3.Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •Туризмнің даму тарихы
- •Төмендегі сұрақтарға қатысты деректерді табыңыз.
- •6. Сөздерді тиісті орнына қойыңыз.
- •7. «Әлемдегі туристік орталыққа» саяхат жасаңыз.
- •9. Берілген есептік сан есімдерден реттік, топтау, жинақтық, болжалдық сан есімдер жасап, сөзбен жазыңыз.
- •Қазақстандағы туризм
- •Сұрақтарға толық жауап беріңіз.
- •4. Мәтін құрамындағы сан есімдерге толық талдау жаса-ңыз. Яғни құрамына, мағынасына, сұрағына, атқаратын қызме-тіне қарай табыңыз.
- •Сөйлемдерден сан есімдерді тіркескен сөзімен бірге теріп алып, сөзбен жазыңыз.
- •6. Қазақстанға шетелден досыңыз (туысыңыз, танысыңыз) келді, қайда апарар едіңіз?
- •7. Алматыға ауылдан досыңыз келді, саяхатты неден бастайсыз? Сұхбат құрастырыңыз.
- •8. Мына сұрақтардың жауаптарын жазыңыз.
- •Сегізінші сабақ
- •Боөж тапсырмалары
- •Боөж тапсырмалары
- •Қазақстан – Азия барысы
- •Жаса, Қазақстан
- •Он үшінші сабақ Қазақстандағы білім беру жүйесі Себеп бағыныңқы сабақтас
- •Білім беру жүйесіндегі тың серпіліс
- •Білім де бәсекеге түседі
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •2. Сөздердің мағынасына мән беріңіздер:
- •3. «Елдің мақсаты – елулікке жету» туралы пікіріңіз қандай?
- •6. А) Сөз тіркестерін пайдаланып сөйлем құраңыздар.
- •8. Сөйлемнің құрылысын өзгертіңіздер.
- •9. Мақал-мәтелдердің мәнін түсініңіздер.
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •2. Сөз тіркестерінің мағыналарына көңіл аударыңыз.
- •3. Жоғарыдағы сөз тіркестерімен жай сөйлем құрастырыңыз.
- •6. А) Сөйлемнен жай және тәуелді септеліп тұрған сөздерді табыңыз.
- •Ғылым мен техника Мақсат бағыныңқы сабақтас
- •Ғылым – инновациялық экономиканың негізі
- •1 Семестрдегі аралық бақылау жұмысының тапсырмалары
- •2 Семестрдегі аралық бақылау жұмысының тапсырмалары
- •20. Нұсқау: сөз тіркестерінің аудармасын көрсетіңіз.
7. Мына сөз тіркестерін қалай түсінесіз?
Ұзақ мерзімді сипаты бар факторлар, экономикалық әлеует, сыртқы саясаттың ашықтығы, ядролық кеудемсоқтық, қауіпсіздік белдеуін қамтамасыз ету, демократиялық әріптестік.
8. Мына жоспар бойынша мәтіннен абзацтарды белгілеңіз. Әр абзацтың негізгі идеясын анықтаңыз.
1) Қауіпсіздік кепілдігі
2) Қазақстан Республикасы дипломатиясының қалыптасуы
3) “Демократиялық әріптестік”
4) Қазақстан және ҚХР
9. А) Үлгі бойынша бірнеше сөз тіркестерін жасаңыз.
түзету
- --------
- -------- -ге, -ға, -қа, -ке мәжбүр етеді, қол жеткізеді
---------
жұмыс істеу
- ---------------
- --------------- -ды, -ді, -ты, -ті талап етеді, қамтамасыз етеді
----------------
қ ару
- ------
- ------ -дан, -ден, -тан, -тен бас тарту
-------
ә) Мәтіннен туынды зат есімдерді тауып, олардың қалай жасалғанын түсіндіріңіз. Туынды зат есімге тағы бірнеше мысал келтіріңіз.
Қазақстанның дипломатиясы (2 сағат)
1. Жаңа сөздермен танысыңыз.
Жаһандандыру, артықшылықтар, бедел, тасымалдау, алғышарттар.
2. Жоғарыдағы сөздермен бірнеше сөз тіркестерін құраңыз.
Үлгі: саяси бедел, ұтымды дипломатия, ...
3. Мәтінді оқыңыз.
4. Мына сөздер мен сөз тіркестерінің қазақша баламасын беріңіз.
Экономикалық артықшылықтар, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі, саяси бедел, мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық, мұнайды тасымалдау, балама бағыт, қаржылық мүмкіндіктері, алғышарттар жасайды, ұлттық мүдделер.
5. Жақша ішіндегі сөздер мен сөз тіркестерін аударып, қажетті септік тұлғада қойыңыз.
Жапония мен Қазақстанның байланыстарын жандандыру (большие политические преимущества) береді. Қазақстанның алдында Анкарамен саяси, экономикалық ынтымақтастықтың (значительный потенциал) іске қосу міндеті тұр. Араб әлемінде Египет Араб Республикасының (политический вес и влияние) ескере отырып, Қазақстан осы елмен жақсы қарым-қатынас орнатуға ұмтылады. Таяу Шығыс аймағындағы елдермен сауда-саттық тек мұнай өндіру салаларындағы (взаимовыгодное сотруд-ничество) орнату маңызды фактор болып табылады. Еуропалық одақпен әріптестік Қазақстанның халықаралық саяси және (экономическое сообщество) кірігуіне жәрдемдеседі.
6. Мәтінді оқыңыз.
Әлем экономикасындағы жетекші орындардың бірін иемденетін әрі ірі донор, ал болашақта еліміздің экономикасының маңызды инвесторы бола алатын Жапония мен Қазақстанның байланыстарын жандандыру ірі саяси және экономикалық артықшылықтар береді. Жапонияның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелігіне өту талабын Қазақстанның қолдауы екі жақты қатынастарды дамытудың түркі мүдделеріне жауап береді.
Экономикалық және саяси байланыстарды дамыту, Қазақ-станның Азиядағы рөлі мен орнын нығайту, сондай-ақ қарқынды дамып келе жатқан азиялық рыноктарға орналасуды кеңейту тұрғысынан – Сингапур, Корея республикасы, Малайзия, Таиланд, Индонезия, Вьетнам сияқты жаңа индустриалды елдердің біздің еліміз үшін маңызы зор. Қазақстандық дипломатияның алдында осы елдермен ұзақ мерзімді перспективаға арналған өзара қарым-қатынастың тиісті жүйесін құру міндеті тұр.
Оңтүстік Азияда Үндістанмен және Пәкістанмен қарым-қатынастың зор мәні бар. Бұл елдердің саяси беделі мен эконо-микалық әлеуеті және олармен ынтымақтастық жасасуға біздің іс жүзіндегі тұрақты ұмтылысымыз өзара байланысты.
Түркиямен қарым-қатынастың Қазақстан үшін орны бөлек. Қазақстан дипломатиясының алдында екі жақты тұрғыда да, сондай-ақ ЕҚЫҰ, ИКҰ шеңберінде де Анкарамен саяси, эконо-микалық мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықтың елеулі әлеуетін іске қосу міндеті тұр. Түркияның өзінің аумағы арқылы мұнайды тасымалдау жобаларын іске асыруға мүдделілігі Қазақстан үшін көліктік коммуникацияның балама бағытын және әлемдік рынокқа шығу жолын қамтамасыз етеді.
Біздің ұзақ мерзімді экономикалық мүдделерімізді қамтамасыз етудің тағы бір бағыты Иранмен байланыстарды дамыту болып табылады. Бұл орайда осы елдің аймағы маңызды рөлін және Иранның географиялық орналасуын ескеру қажет, мұның өзі Каспий теңізі проблемаларын шешудегі ынтымақтастықтың қажет-тілігіне байланысты, сондай-ақ Иран еліміздің әлемдік коммуни-кацияларға шығуы үшін қолайлы мүмкіндік ашады. Араб әлемінде Египет Араб Республикасының саяси салмағы мен ықпалын ескере отырып, Қазақстан осы елдермен жоғары деңгейдегі саяси, экономикалық және мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықты қолдауға ұмтылады. Орасан зор қаржылық және инвестициялық мүмкіндіктері бар, әлемдік отын-энергетика қорында маңызды орын алатын Сауд Аравиясымен және Парсы шығанағындағы басқа да мұнай өндіруші мемлекеттермен ынтымақтастықты дамыту Қазақстанның Таяу Шығыс аймағындағы елдермен қарым-қатынасын нығайтудағы маңызды фактор. Бұл сауда-саттық, мұнай өндіру және мұнай өңдеу саласындағы өзара тиімді ынтымақ-тастықты орнатуға іргетас қалайды.
Ұзақ мерзімді перспективада Еуропалық Одақтың орны бөлек, аталған одақ қазірдің өзінде өзге аймақтардың мемлекеттерімен қарым-қатынаста бүкіл құрлықтың атынан шығып жүр. Еуропалық Одақпен әріптестік және ынтымақтастық туралы келісім негіз ретінде алынатын құжат болып табылады, осы құжат Қазақстанның халықаралық саяси және экономикалық қоғамдастыққа кірігуіне жәрдемдеседі, еуропалық жетекші мемлекеттермен сауда-эконо-микалық ынтымақтастықтың тиімділігін арттыруға алғышарттар жасайды.
Қазақстан БҰҰ-ның реформалаудың нұсқалары мен жолдарын талқылау барысында белсенді позиция ұстанып келеді. Біздің еліміз басқа халықаралық ұйымдардың, атап айтқанда, ЕҚЫҰ-ның қызметіне және НАТО-ның “Бейбітшілік жолындағы әріптестік” бағдарламасына белсенді түрде қатысуға ұмтылады.
Үшінші мыңжылдықтың басы Қазақстанның сыртқы саяса-тында жаңа үрдістердің - еліміздің тәуелсіздігі мен егемендігінің негіздерін нығайтуға және дамытуға бағытталған саяси прагма-тизмнің пайда болуымен сипатталады. Қазіргі уақытта біздің еліміз осы заманғы әлемдік қоғамдастықтың барлық үрдістерімен тығыз байланыста қаралады. Қазақстан сияқты ірі еуразиялық мемлекет үшін сыртқы саясаттың орасан зор маңызы бар. Біздің мемлекетіміз өзінің жаратылысы бойынша ұлттық мүдделерді қорғауға, сондай-ақ мемлекеттік құрылысқа белсенді түрде жәрдемдесуге бағыт-талған ұтымды дипломатияны жүргізуге міндетті.
Қ.Тоқаев
7. Кестенің оң жағы мен сол жағын сәйкестендіріңіз.
1. Қазақстан экономикасының маңызды инвесторы бола ала-тын бірден-бір ел – ол Жапония. |
1. Бұл мұнай өндіру саласындағы ынтымақтастыққа жол ашады. |
2. Қазақстанның Азиядағы рөлі мен орнын нығайту өте маңызды.
|
2. Бұл Түркияның өз аумағында мұнайды тасымалдау жобаларын іске асыруға мүдделілігі арқылы жүзеге асады. |
3. Қазақстан өзінің көліктік ком-муникациясын әлемдік рынокқа шығара алады. |
3. Сондықтан Жапонияның БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелігіне өту талабын Қазақстан қолдайды. |
4. Иранның географиялық орна-ласуы Қазақстан үшін өте қо-лайлы.
|
4. Ол Қазақстан еуропалық же-текші мемлекеттермен қарым-қатынас жасаумен мүмкіндік береді. |
5. Қазақстанға Сауд Арабиясы және Парсы шығанағындағы елдермен ынтымақтастықты дамыту қажет. |
5. Бұл тұрғыда Сингапур, Корея, Малайзия, Индонезия сияқты елдердің біздің еліміз үшін маңызы өте зор. |
6. Ұзақ мерзімді перспективада Еуропалық Одақтың орны бөлек. |
6. Өйткені Иран еліміздің әлемдік коммуникацияға шығуына мүмкіндік береді. |