54. Ахарактарызуйце земскую рэформу 1864 г. І асаблівасці яе правядзення на Беларусі.

1 студзеня 1864 г. было выдадзена Палажэнне аб губернскіх і павятовых земскіх установах. Згодна з якім утвараліся губернскія і павятовыя земскія сходы, як распарадчыя ўстановы і губернскія павятовыя ўправы, як выканаўчыя ўстановы.

Насельніцтва абірала толькі членаў павятовых земскіх сходаў. Нягледзячы на тое, што выбары ў земскія ўстановы аб'яўляліся бессаслоўнымі, ад удзелу ў іх адхіляліся жанчыны, навучэнцы, народныя настоўнікі, асобы, «находящиеся в услужении частных лиц», а таксама вайскоўцы і паліцэйскія.

Выбары павятовых дэпутатаў праводзіліся на трох выбарчых з'ездах (курыях):

1.З’езд павятовых землеўладальнікаў складалася пераважна з дваран-памешчыкаў.

Правам выбіраць ад землеўладальнікаў карысталіся только ўласнікі зямлі, якія мелі яе не менш як 125 дзесяцін

2.З’езд гарадскіх выбаршчыкаў

Удзельнікі павінны былі быць уласнікамі акрэсленай нерухомай маемасці або гандляры і фабрыканты з абаротным капіталам не менш як 6.000 рублеў у год.

3.З’езд абарных ад сельскай грамады

Не быў усталяваны маемасны цэнз, але была ўведзена сістэма трохступенчатых выбараў: - сельскі сход; - валасны сход; - павятовы з’езд.

Наібольшую колькасць у павятовы земскі сход выбіралі памешчыкі і буржуазія. Дэпутаты губернскіх земкіх сходаў абіраліся на павятовых земскіх сходах з разліку 1 губернскі дэпутат з 6 павятоўскіх дэпутатаў. Выбары земскіх устаноў праводзіліся 1 раз у 3 гады. Павятовыя і губернскія земскія сходы склікаліся 1 раз у год на некалькі дзен. Большасць дэпутатаў у гэтых сходах складалі дваране. Старшынстваў на земскіх сходах адпаведна павятовыя і губернскія прыдвадзіцелі дваранства.

Асноўная праца ў земскіх установах выконваліся ў павятовых і губернскіх управах, якія былі пастаянна дзеючымі органамі, імелі штатных чыноўнікаў, якія займаліся рознымі галінамі.

Кампетэнцыя земстваў:

• Пытанні мясцовай гаспадаркі

• Пабудова і дагляд дарог, школ, бальніц

• Дагляд за дабрачыннымі ўстановамі

• Арганізацыя сельска-гаспадарчага крыдыту

• Прапаганда агранамічных ведаў

• Арганізацыя земскай статыстыкі

• Інш.

Земская рэформа не пашыралася на нацыянальныя ускраіны і на Беларусь, таму што царскі ўрад баяўся, што мясцовае самакіраванне трапіць тут у рукі польскіх памешчыкаў, якія лічыліся не добранадзейнымі.

Палажэннем 1890 г. дзейнасць земтсваў была абмежавана. 15 красавіка 1903 г. было ўведзена палажэнне аб кіраванні земскай гаспадарскай ў губернях Віленскай, Віцебскай, Валынскай, Гродзенскай, Кіеўскай, Ковінскай, Мінскай, Магілеўскай і Падольскай. Спачатку гэта палажэнне не было распаўсюджана на Віцебскую, Магілеўскую, Мінскую губерніі. 9 мая 1904 г. гэтае палажэнне было распаўсюджана і на інш. губерніі. 27 красавіка 1911 г. было прянята палажэнне аб земскіх установах. У Беларусі яно было распаўсюджана на Віцебскую, Магілеўскаю, Мінскую губерніі. З 35 паветаў земтсвы былі ўведзены ў 25. У аснову выбарчай сістэмы былі пакладзены саслоўны і маемасны цэнзы. Выбарчая палітыка забяпечыла первагу ў земствах памешчыкам і чыноўнікам. Рабочыя, дробная буржуазія, інтылігенцыя ў выбарах не ўдзельнічалі. Згодна з палажэннем 1911 г. ствараліся губернскія і павятовыя земскія сходы і земскія ўправы, якія займаліся толькі мясцовымі, гаспадарчымі справамі. Згодна з маемасным цэнзам у выбарах маглі ўдзельнічаць сяляне, якія мелі не менш 75-125 дзесяцін зямлі і гараджане, якія валодалі нерухомай маемасцю кошту не менш чым 750-7.500 рублеў. Сельская грамада магла пасылаць у выбарчыя сходы не больш як 1/3 усіх дэпутатаў павета. Выбаршчыкі падзяляліся на польскую і рускую курыю. Ушчымляліся правы апалячанага насельніцтва Беларусі. Амаль поўнасцю адхіліліся ад удзелу ў земствах асобы іўдзейскага веравызнання. Каб колькасна павялічыць рускую курыю ў яе склад былі уключыны немцы, латышы і інш. Губернатары і міністр ўнутраных спраў мелі права прыпыняць выкананне распараджэнняў земскіх губернскіх і павятовых сходаў і ўпраў у тым выпадку, калі гэтыя распараджэнні супярэчылі законам, ці дзяржаўнай карысці. Гэта давала магчымасць прыпыняць любое рашэнне земстваў.

55. Ахарактарызуйце грамадска-палітычны лад і права на Беларусі пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 г.

Першы Усебеларускі з 'езд праходзіў 5— 17 снежня 1917 г. у Мінску. 3 1872 дэлегатаў 1167 мелі права рашаючага гола-су, 705 — дарадчага.Па сацыяльнаму складу дэлегаты прадстаўлялі галоўным чынам сялян, рабочых, сярэднія і ніжэйшыя слаі інтэлі-генцыі; па нацыянальнаму — галоўным чынам беларусаў.

Асн пытанне, якое абмярк – форма самавызн беларусаў. Дэлегаты, якія прадст беларускі нац-вызваленчы рух выступалі за самавызначэнне Беларусі па ўзору еўрапейскіх буржуазна-дэмакратычных дзяржаў.

Бальшавікі – адстойвалі бел-нац дзяржаўнасць у форме аўтаноміі ў РСФСР.

Канчатковае выраш пытання аб форме самавызн Беларусі меркавалася развеяць на Бел устаноўчым з'ездзе або сойму.

Дэлегаты кангрэса прапаноўвалі ўтварыцьорган краявой улады з прадстаўнікоў Усебел савета сялянскіх, салдацкіх і рабочых дэп-аў. Тым самым члены кангрэса адмовіліся прызнаць існуючыя органы ўлады, у тым ліку і аблвыканкамзах. Савецкі орган краявой улады, які быў створ. 26 ліст 1917 актыўна выступаў супраць бел нац самавызн – гэта з'явілася падставай таго, што аблвыканкамзахправеў акцыю супраць з'езда, якая атрымала розныя ацэнкі. У ноч з17 на 18 снежня 1917 Усебел кангрэс быў разагнаны аблвыканкамзах-ам, такім чынам пытанне засталося невырашаным. 18 снежня праводзіцца падпольнае пасяджэнне, дзе выбралі выканкам радыУсебел з'езда (узнач Грыб)

Выканкам паставіў задачу падрыхтоўкі узбр барацьбы за ідэалы бел дзяржаўнасці, накір сваю дэлегацыю ў Брэст, дзе ішлі перагаворы паміж Герм і Расіяй. Але не была прынята ніводным з бакоў. 18 лютага 1918 – Германія пачала наступленне, 19 лютага аблвыканкамзах і СНК эвакуіраваліся у Смаленск. Рада бярэ ўладу ў свае рукі.

21.02.1918 – 1 Устаўная грамата: выканкам аб'яўл сябе час органям улады да склікання ўсебел устан з'езду. Выканкам ствар урад – Нар сакратарыят(Варонка): 15 нар сакратароў.

3.03.1918 – Брэсцкі мір, частка Бел пад уладай Германіі

9.03.1918 – 2 Уст грамата, утварэнне БНР. Выбрана рада(заканад орган) і яе прэзідыум (на чале Серада). Дэкларыр дэмакр правы і свабоды грамадзян Беларусі.

25.063.1918 – 3 Уст грамата на сесіі рады БНР, абвяшч незалежнасці БНР у межах той тэр-іі, дзе пражывае большасць бел насельніцтва.

Першымі незалежнасць прызналі ўрады Украіны, Літвы, Эстоніі, Чэхаславакіі і г.д.

Пачынаецца актыўная ульт дзейнасць, аднак тактыка змоўніцтва з герм акупац уладамі прывяла да крызісу ўнутры рады і яе рэарганізацыі. Пасля ўзнаўл савецкай улады рада працягвае дзейнічаць у эвакуацыі па сенняшні дзень.

24 снежня 1918 на пленуме ЦК РКПБ было прынята рашэнне аб утвар БССР. Большасць членаў аблвыканкамзах-а выступіла супраць утвар самаст рэсп на тэрыторыі Беларусі ( Кнорын, Ландар, Мяснікоў)

30 снежня 1918 у Смаленску склікана 6 паўночна-зах абласная канферэнцыя РКПБ, якая абвясціла сябе 1 з'ездам кампартыі бальшавікоў Беларусі. З'езд прымае задачу аб абвяшчэнні БССР і пастанову аб граніцах рэспублікі. Склад БССР: Мінская, Смаленская, Гродзенская, Віцебская, Магілеўская губерніі. Тэр-я падзялялася на 7 раенаў і 54 падраены.

Снежань 1918 – утвораны 1 урад БССР(Жылуновіч). 1 студзеня 1919 – абнар 1 канстытуц акт урада БССР: «Маніфест час раб-сял урада Беларусі», які абвясц аб утвар БССР:

1. Нацыяналізацыя лясоў, заводаў, банкаў, зямель

2. Адмена дзейнасці пастаноў акупац улад і рады БНР

3. 8 гадзінны раб дзень

4. 5 студзеня – мінск сталіца, пераезд час урада туды

1 з'езд саветаў БССР праходзіў 2-3 лютага 1919 у Мінску:

• Аб цякучым моманце

• Аб адносінах да сав рэспублік

• Прыняцце канст БССР

• Аб зямельн палітыцы

• Выбары ЦВК БССР і інш.

Прысутнічала 230 дэлегатаў. З'езд прыняў 1 канст БССР, якая урад замац утварэнне рэспублікі – чна поўн адп канст РСФСР, 1 частку склад Ленінская дэклар правоў працоўн і эксплуатуемага народа, у 3 разд 2 часткі гавар аб асн задачы перах перыяду, устан дыктатуры пралетарыяту, аб канстр выш органаў улады і кір ў рэсп(Усебел з'езд саветаў, у перапынках – ЦВК). У канст не выраш пытанні выбарчага права і мясц органаў улады, хаця у к РСФСР гэтыя пытанні былі вырашаны.

На гэтым з'ездзе прымаецца зварот да ўсіх народаў і іх урадаў аб прызнанні БССР і ўступленні з ей у непасрэдн дыплпмат адносіны, прымаюцца 2 дэкларацыі:

1)аб неабх устан цесных эканамічн і паліт сувязей з РСФСР

2) Прапанова аб стварэнні ЛітБел: гэта было выклікана тым, што 16 студзеня 1919 ЦК РКПБ прыняў рашэнне аб далуч да РСФСР Віцебскай, Магілеўскай, Смаленскай губерній, а астатн да Літ ССР

У дэклар 1 з'езда адзнач 2 прычыны утвар ЛітБел ССР:

Гістар сукупнасць працоўных Беларусі і Літвы

Неабходнасць хутчэйшага разгрому бел-літ урада – літбел ствар з мэтай барацьбы супраць БНР і Літ бурж дзяржавы.

27 02 1919 на сумесн пасяджэнні ЦВК абедзвюх дзяржаў было прынята раш аб утв ЛітБел

Міцкявічус-Капсукас – старшыня СНК, Ціхоўскі – старшыня ЦВК.

У склад тэрыторыі ЛітБел увайшлі Мінская, Гродз, Віц, Ковенская, частка Сувалкскай губерніі з насельніцтвам 4 млн чал. Рэсп праісн да 13 ліпеня 1919, калі на нарадзе кіруюч работнікаў ЛітБел Сталін патрабаваў яе ліквідацыі. У жніўны яе тэр-я поўнасцю акупіравана польшчай. Фармальна ЛітБел праісн да ліпеня 1920(2 абвяшч БССР)

Летам 1920 пачалося вызваленне тэр Б ад акупантаў.

31 ліпеня 1920 – Дэклар аб незалежнасці БССР( у Мінску):

• Аднаўл асн прынцыпаў арганіз нар-гасп жыцця, абвешч маніфестам 1 студзеня 1919.

• Аб'яўл па-за законам дзейнасць рады БНР, улада перададзена ВРК Беларусі

• У самым агульным плане вызнач межы рэспублікі: зах – па этнаграфічнай мяжы паміж Б і буржуазн дзяржавамі, якія з ей мяжуюць, а з рсфср і усср вызнач на на павят і губернскіх з'ездах саветаў з урадам рсфср і усср. Аднак фактычна межы БССР вызнач мінскай губерніяй

• 4 мовы: бел, руск, польск, яўр.

• 18 сак 1921 паводле рыжскага мірнага дагавора тэрыторыя была падзелена паміж рсфср і польшчай. Тэр Б склад 6 паветаў мінскай губерніі з насельніцтвам 1,6 млн чал

13-17 снежня 1920 – 2 з'езд саветаў:

Асн пытанні:

1. Аб цякучым моманце

2. Аб удзеле БССР у мірных перамовах з Польшчай

3. Аб працы кааперат арг

4. Аб сац забеспяч

5. Аб нар адукацыі

6. Аб узн прамысловасці

7. Аб арганіз сав улады у беларусі

8. Дап да к БССР 1919

2 З'езд пацвердзіў асн палажэнні маніфеста ад 1 студзеня1920.

Заканад замац 2 абвяшч БССР. Дап да канст БССР: СНК – выш орган дз кір у рэспубліцы, які падпарадк Усебел з'езду, а ў перапынках – ЦВК.

Асобнымі галінамі гаспадаркі кір нар камісарыяты.На правах наркаматаў былі таксама раб-сял інспекцыя, савет нар гаспадаркі, надзвычайная камісія. Наркаматы узначнар нар. Камісары, якія ўвах у склад СНК БССР.

Нягледзячы на дапаўненні да канст, шэраг пытанняў заставаўся невырашаны.

56. Ацаніце спробы ажыццяўлення “права нацый на самавызначэнне” на Беларусі. Распавядзіце пра Усебеларускі з’езд (кангрэс) 1917 г.

58.Распавядзіце пра абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі ў 1918 г. Прааналізуйце устаўныя граматы.

Из 1872 делегатов на этом съезде решающий голос имели 1167 делегатов, 705 – совещательный.

По социальному составу это в основном был крестьяне, средние и нижние слои интеллигенции, по национальности – белорусы.

Основной вопрос, который обсуждался – форма самоопределения Беларуси (далее – Б.)

Делегаты, которые представляли белорусское национально-освободительное движение, выступали за самоопределение Б. по примеру европейских буржуазных стран.

Большевики отстаивали белорусскую национальную государственность в форме автономии в рамках РСФСР.

Окончательное решение этого вопроса предполагалось рассмотреть на Белорусском учредительном собрании, который должен был состояться позже.

Делегаты конгресса предлагали создать орган краевой власти из представителей Всебелорусского съезда крестьянских, солдатских и рабочих депутатов. Тем самым члены конгресса отказались признать существующие органы власти, в том числе и Облисполкомзап – советский орган краевой власти, созданный в 1917 г., который активно выступал против белорусского национального самоопределения. Это стало причиной того, что Облисполкомзап провел акцию против съезда, которая получила разные оценки ( роспуск, разгон, закрытие съезда и т.д.)

В ночь с 17 на 18 декабря 1917 г. Всебелорусский конгресс был разогнан, Облисполкомзап не дал возможности демократическим путем решить вопрос о самоопределении Б. Но члены президиума Всебелорусского съезда не подчинились решению Облисполкомзапа. 18 декабря 1917 года они провели подпольное заседание, где выбрали исполком Рады Всебелорусского съезда. Его возглавил Гриб.

Исполком рады всебелорусского съезда поставил задачу подготовки вооруженной борьбы за идеалы белорусской государственности, а также направил свою делегацию в Брест, где в это время шли переговоры между Германией и Россией, но ни той ни другой стороной она официально не была принята. Переговоры в Бресте были сорваны. 18 февраля (люты) 1918 года Германское командование дало приказ о наступлении. Не имея сил организовать оборону Минска, Облсиполкомзап и СНК Западной области и фронта 18 февраля 1918 г. эвакуируется в Смоленск.

До наступления немцев в Минск рада всебелорусского конгресса берет власть в свои руки.

21 февраля 1918 исполком рады съезда принимает 1-ю уставную грамоту, в которой объявляет себя временным органом власти до созыва Всебелорусского учредительного собрания.

Исполком рады создает правительство – Народный секретариат, председатель которого Воронка. В состав его вошло 15 наркоматов.

3 марта 1918 года РСФСР подписывает Брестский мирный договор с Германией, по которому большая часть Б. остается с Германией.

9 марта 1918 г исполком рады принимает 2-ю уставную грамоту, где говорится о создании БНР. Выбирается рада БНР, президиум которой возглавлял Середа. До созыва Учредительного собрания рада объявлялась законодательным органом. Назначаемые радой и ответственный перед ней народный секретариат объявлялся исполнительным органом. В этой грамоте декларируются демократический права и свободы граждан б.: свободы слова, печати, союзов и др.

25 марта 1918 года на сессии рады БНР принимается третья уставная грамота, в которой определяется независимость БНР в пределах той территории, где проживает большинство белорусского населения. Тем самым завершился процесс самоопределения белорусского народа.

Первыми независимость БНР признали правительства Украины и Литвы, потом Эстония, Чехословакия, Болгария, Финляндия, Турция и др.

Были узаконены гос. Герб, флаг, гимн, разработана временная конституция.

Рада БНР активно начинает возрождать белорусскую культуру и национ-е самосознание. Но тактика сговора с германскими оккупационными властями привела к кризису внутри Рады, до ее реорганизации.

После возобновления советской власти Рада БНР продолжает работу в эмиграции.

Позже такие процессы в БССР как белорусизация, 1,2 укрупнения территории БССР приводят к принятию на 2 Всебелорусской конференции, которая проходила 12-16 января 1925 г в Берлине, резолюций о признании БССР. Но президиум рады БНР не признал правомочным решение конференции и в будущем состав рады обновлялся.

57. Распавядзіце пра ўтварэнне БССР.

59 Выкладзіце пра першы ўрад БССР. Дайце ацэнку яго Маніфесту

24 декабря 1918 года на пленуме ЦК РКПБ было принято решение о создании БССР, в связи с чем Нар. Комиссариат по делам национальности РСФСР принял директиву о практических мероприятиях создания БССР. Это решение для Облисполкомзапа было неожиданностью т.к. большинство его членов выступили против создания самостоятельной республики на территории Б. (Кнорин, Мясников, Ландер и др.)

30 декабря 1918 года в Смоленске была созвана 6 Южно-Западная областная конференция РКПБ, которая провозгласила себя 1-ым съездом компартии большевиков Беларуси. Съезд принимает резолюцию о провозглашении БССР и постановление о границах республики. В состав БССР включались: Минская, Смоленская, Могилевская, Витебская, Гродненская губернии.

Устанавливалось новое административно-территориальное деление: Б. делилась на 7 р-нов и 54 подрайона. Р-ны: Минский, Смоленский, Витебский, Могилевкий, Гомельский, Гродненский, Барановичский.

Но практические мероприятия по новому административно-территориальному делению не были проведены т.к. в феврале 1919 республика перестала существовать.

В декабре 1918 г. создано 1-е правительство БССР.

В его состав вошли в основном представители Облисполкомзапа и Южно-западного обкома РКП(б) и некоторые представители комиссариата по делам белорусов при Наркоме по национ-тям РСФСР.

Председатель временного рабоче-крестьянского правительства – Жилунович.

1 января (студзеня) 1919 в Смоленске был обнародован первый конституционный акт правительства БССР – манифест временного рабоче-крестьянского правительства Беларуси, который и провозгласил о создании БССР. В нем говорилось о установлении советской власти в Б., об отмене постановлений оккупационных властей и рады БНР, об утверждении 8-часового рабочего дня, все земли, леса, воды, недра, банки, заводы – собственность народа.

5 января 1919 года была провозглашена столица – Минск, куда и переехало временное правительство.

Директивное провозглашение БССР и не совсем ясный порядок создания правительства, а также необходимость решения ряда государственно-правовых вопросов стали причинами срочного созыва съезда Советов БССР.