Мысалдары:

جَعَلْتُ الْبَيْتَ مَكْتَبًا ؛ اِتَّخَذْتُ الشَّرِيكَ صَدِيقًا ؛ صَيَّرْتُ الطَّرِيقَ وَاسِعًا ؛ سَمَّيْتُ الْوَلَدَ عَلِيًّا ؛ هَيَّئْتُ الطَّعَامَ جَيِّدًا ؛أَعْدَدْتُ الْبَيْتَ مُزَيِّنًا لِلأَضْيَافِ.

تَزْيِينَاتِ شَتَّى .§ -65

Төменде келтірілетін сөздер де сөйлемнің тазйині үшін жұмсалады. Олардың арнайы атаулары жоқ, олар әр алуан сөздерден жасалады. Олардың барлығын “Әр түрлі тазйинат” деп атайды. Олардың кейбіреулері мансуб болып, екінші біреулерінің ешқандай эърабы болмауы мүмкін.

1) جِدًّا - өте زَيْدٌ غَنِىٌّ جِدًّا ؛

2) حَقًّا - негізінде زَيْدٌ عَالِمٌ حَقًّا ؛

3) قَطْعًا - күмәнсыз, даусыз زَيْدٌ جَاهِلٌ قَطْعًا ؛

4) اَلْبَتَّةَ - күмәнсыз, міндетті түрде زَيْدٌ عَالِمٌ الْبَتَّةَ ؛

5) مَرَّةً - бірде, бір рет رَأَيْتُ زَيْدًا مَرَّةً ؛

6) تَارَةً - бір рет رَأَيْتُ زَيْدًا تَارَةً ؛

7) ثَلاَثَ مَرَّاتٍ - үш рет رَأَيْتُ زَيْدًا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ؛

8) مُطْلَقًا - болмауы үшін, анық أَذْهَبُ غَدًا إِلَىالْبُسْتَانِ مُطْلَقًا ؛

9) أَيْضًا - тағы да (да,де, та, те) رَأَيْتُ زَيْدًا أَيْضًا ؛

10) فَصَاعِدًا - тағы да اِعْطِنِي خَمْسَةَ دَرَاهِمَ فَصَاعِدًا ؛

11) فَضْلاً - أَكْرَمْتُ الأَجَانِبَ فَضْلاً عَنِ الأَقَارِبِ (فَضُلَ فَضْلاً) ؛

12) لاَ شَكَّ - даусыз لاَشَكَّ أَنَّكَ غَنِىٌّ ؛

13) كَيْفَ ؟ - қалай?? كَيْفَ جِئْتَ؟ جِئْتُ رَاكِبًا ؛

14) كَيْتَ وَ كَيْتَ (ذَيْتَ وَ ذَيْتَ) –солай да солай (осындай да осындай) قَالَ: كَيْتَ وَ كَيْتَ ؛

15) كَذَا - солай; міне, осылай جَلَسَ زَيْدٌ كَذَا ؛

16) كَذَلِكَ - осылайша كَذَلِكَ تَفْعَلُ وَ كَذَلِكَ يَفْعَلُونَ ؛

17) فَقَطْ - тек جَاءَنِي زَيْدٌ فَقَطْ ؛ رَأَيْتُ زَيْدًا قَطْ ؛

18) فَحَسْبُ - тек қана, тек جَاءَنِي زَيْدٌ فَحَسْبُ ؛ رَأَيْتُ زَيْدًا حَسْبُ ؛

19) إِنَّمَا - тек إِنَّمَا قَرَأَ زَيْدٌ ؛ عَلِمْتُ إِنَّمَا زَيْدٌ كَاتِبٌ ؛

20) كَأَنَّمَا - сияқты (...-ғандай, -гендей) رَأَيْتُ زَيْدًا كَأَنَّمَا هُوَ مِسْكِينٌ ؛

21) كَمَا - عَظِّمُوا أَبَوَيْكُمْ كَمَا يُعَظِّمُ الْعَبْدُ سَيِّدَهُ ؛

22) وَ إِلاَّ - бұл жағдайда أَنَا فَقِيرٌ وَ إِلاَّ أَطْعَمْتُ الْمَسَاكِينَ كُلَّ يَوْمٍ ؛

23) إِلاَّ - басқа نَامَ أَهْلُ الْبَلْدَةِ إِلاَّ أَنَّ بَعْضَ الْعُلَمَاءِ تَهَجَّدَ ؛

24) لَكِنْ - бірақ;алайда; әйтсе де; дегенмен سِرْ أَيْنَمَا شِئْتَ لَكِنْ لاَ تَدْخُلِ الْبُسْتَانَ ؛

25) لَكِنَّمَا - бірақ;алайда; әйтсе де; дегенмен زَيْدٌ عَالِمٌ لَكِنَّمَا هُوَ خَفِيفُ الْعَقْلِ ؛

26) بَيْدَ - бірақ;алайда; бәрібір زَيْدٌ غَنِىٌّ بَيْدَ أَنَّهُ بَخِيلٌ ؛

27) حَتَّى - тіпті; дейін زَيْدٌ لَئِيمٌ حَتَّى لاَ يُطْعِمُ أَوْلاَدَهُ ؛

28) أَصْلاً - мүлдем لَمْ يَسْرِقْ زَيْدٌ أَصْلاً.؛ لاَ نَسُبُّ أَحَدًا اَصْلاً .

معطوفات .§-66

Сөйлемдерде тазйинаттан басқа зат есімнің жалғаулық шылаулармен қосылып келетін тағы бір түрі бар. Олар маътуф деп аталады. Мысалы ,

сөзі сияқты.بَكْرٌ деген сөйлемдегі جَاءَنِى زَيْدٌ وَ بَكْرٌ

Маътуфтар үнемі өздерінің алдында тұрған зат есімдерге бағынады. Олар бағынатын сондай зат есімдер маътуф алайхи деп аталады.

Қағида: Маътуф пен маътуф алайхидің екеуі де бір амал-әрекетке немесе затқа қатысты болады (яғни сөйлемнің бірыңғай мүшелері болады).

Қағида: Маътуф марфуъ, мансуб немесе мажрурда маътуф алайхиге сәйкес келеді . Мысалы:

جَاءَنِي زَيْدٌ وَ بَكْرٌ ؛ رَأَيْتُ زَيْدًا وَ بَكْرًا ؛ جَلَسْتُ مَعَ زَيْدٍ وَ بَكْرٍ.