Бел язык - учебник 7 класс
.pdf¸дзеда¢ зямлю, рупл³вую ³ мужную кра³ну (М. Лужан³н). ¸¸ 6. У в³льготным паветры (н а к о л ь к ³?) крыху
¸¸ пацяплела (В. Вольск³).
¸Меру ³ ступень якасц³ прысло¢³ абазначаюць тады,
¸ |
кал³ адносяцца да прыметн³ка ц³ ³ншага прысло¢я: 1. В¸с- |
|
¸ |
êà áûëà (ó |
ÿ ê î é ñ ò ó ï å í ³? í à ê î ë ü ê ³? |
¸ |
||
¸ |
досыць вял³кая (Я. Колас). 2. Вось крыкнула птушка |
|
¸ |
||
¸ |
(í à ê î ë ü ê ³?) çóñ³ì áë³çêà (ß. Ìà¢ð). |
|
¸ |
У залежнасц³ ад значэння прысло¢³ падзяляюцца на |
|
¸ |
||
¸ |
азначальныя ³ акал³чнасныя. |
|
¸ |
Да азначальных прысло¢я¢ адносяцца якасныя пры- |
|
¸ |
||
¸ |
сло¢³ (звонка, радасна, смела, шчыра, холадна ³ ³нш.). |
|
¸ |
||
¸ |
Яны ¢тварыл³ся ад якасных прыметн³ка¢ ³ адказваюць |
|
¸ |
на пытанне |
я к? Пакольк³ да якасных прысло¢я¢ ³ пры- |
¸ |
||
¸ |
сло¢я¢ спосабу дзеяння став³цца аднолькавае пытанне |
|
¸ |
(я к?), ³х часта не размяжо¢ваюць ³ называюць пры- |
|
¸ |
||
¸ |
сло¢ям³ спосабу дзеяння. У разрад азначальных пры- |
|
¸ |
||
¸ |
сло¢я¢ уваходзяць таксама прысло¢³ меры ³ ступен³, спо- |
|
¸ |
||
¸ |
сабу дзеяння. |
|
¸ |
Да акал³чнасных прысло¢я¢ адносяцца прысло¢³: |
|
¸ |
l месца: вакол, уверсе, дахаты, улева, аднекуль, зн³зу |
|
¸ |
||
¸ |
³ ³íø.; |
|
¸ |
l часу: аднойчы, за¢с¸ды, уз³мку, цяпер, штодзень, |
|
¸ |
||
¸ |
учора ³ ³нш.; |
|
¸ |
||
¸l прычыны: затое, згарача, спрасонку, таму, чаму
¸³ ³íø.;¸
¸l мэты: назло, на¢мысна, напаказ, наперакор, сумыслу
¸³ ³íø.¸
160. Прачытайце вершы. Уста¢це прапушчаныя словы. Абазнач- це сэнсавую групу прысло¢я¢.
|
DzÌΡÊÀ |
Õîöü òà¢ñòóí ... ëàñû, |
Спаць кладзецца, ск³не тапак — |
На з³му сабе прыпасы |
I ... смокча лапу, |
Ïà êðóï³íöû íå çá³ðàå, |
А вясна дыхне ... — |
Бо ... наедак мае: |
Прачынаецца ... . |
91
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
ПРАСПА¡
Знал³ гэткага вы соню? Першы ¢рок праспа¢ ¸н ..., А на ¢рок друг³ спяша¢ся, Ад задух³ аж х³ста¢ся: Спатыкну¢ся на сук — Паляце¢ ... ... .
ÌÀ¡×ÓÍ
Êë³÷ — íå êë³÷: ìà¢÷ûöü ... .
Як пяску набра¢ у рот: Некал³ — будуе хату Пад зямл¸ю чорны ... .
Д л я д а в е д к ³: зацята, занадта, за¢жды, ледзь-ледзь, пац³ху, с¸ння, старчма.
161. Разгледзьце табл³цу. Дапо¢н³це прыкладам³ з папярэдняга л³нгв³стычнага тэксту ³ практыкавання¢.
|
Значэнне |
Пытанне |
Прыклады |
|
|
|
|
|
|
1. |
Месца |
ä ç å? ê ó ä û? |
справа... |
|
|
|
à ä ê ó ë ü? |
|
|
|
|
|
|
|
2. |
×àñ |
ê à ë ³? ÿ ê |
ä î ¢ ã à? |
|
|
|
ç ÿ ê î ã à |
÷ à ñ ó? |
|
|
|
ä à ÿ ê î ã à ÷ à ñ ó? |
|
|
|
|
|
|
|
3. |
Прычына |
÷ à ì ó? ï à ÿ ê î é |
|
|
|
|
ï ð û ÷ û í å? |
|
|
|
|
|
|
|
4. |
Ìýòà |
ç ÿ ê î é ì ý ò à é? |
|
|
|
|
|
|
|
5. |
Спосаб дзеяння |
ÿ ê? ÿ ê ³ ì ÷ û í à ì? |
|
|
|
|
|
|
|
6. |
Мера ³ ступень |
ê î ë ü ê ³? |
|
|
|
|
í à ê î ë ü ê ³? |
|
|
|
|
ó ÿ ê î é ñ ò ó ï å í ³? |
|
|
|
|
|
|
|
162. Прачытайце тэкст. Вызначце тып ³ стыль тэксту. Дайце яму загаловак.
Аднойчы вучн³ спытал³ Арыстоцеля:
— Чаму чалавек вышэйшы за малпу?
92
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
Мудрэц на хв³л³нку засяродз³¢ся ³ адказа¢:
— ¨н пача¢ задумвацца, як бы аблегчыць сабе жыцц¸. У дасц³пных словах бессмяротнага ф³лосафа то³цца глыбок³ сэнс. Увесь час для ³снавання ³ разв³цця нам, людзям, чагосьц³ не хапала. Спачатку хоць бы адзення, каб затул³цца ад дажджу ц³ холаду. Потым сырое мяса настольк³ абрыдла, што барадаты продак начэй не спа¢, ус¸ меркава¢, каб яго засмажыць. Затым вылез з сырой пячоры ³ зраб³¢ будан, за ³м пача¢ став³ць курныя хац³ны, дра¢ля-
ныя, нарэшце, каменныя дамы, палацы.
Надакучыла хадз³ць пехатой, ³ ¸н змайстрава¢ сабе першае кола, ад якога пайшл³-пакац³л³ся воз, велас³пед, а¢тамаб³ль, цягн³к, параход. I гэтак ва ¢с³м. Прагрэс, як вучыць ф³ласоф³я, нараджа¢ся з неабходнасц³ пераадолення аб’екты¢ных перашкод ³ цяжкасцей. Адкрываючы новыя гарызонты, чалавек нярэдка на³¢на меркава¢: вось ³ ¢зня¢ся да апагея*, вынайша¢ нябачаную лятаючую «птушку» — аэраплан. Н³хто ³ н³кол³ гэтага не перасягне. Але праходз³¢ час, ³ аэраплан перарос у турбав³нтавы, рэакты¢ны лайнер. З’яв³лася «вогненная птушка» — ракета. Навукова-тэх- н³чны прагрэс рухаецца сапра¢ды сям³м³льным³ крокам³, шал¸ным³ тэмпам³ (А. Шагун).
Вып³шыце з тэксту словазлучэнн³ з прысло¢ям³, вызначце разрад, с³нтакс³чную ³ сэнсавую ролю прысло¢я¢ у тэксце.
¤ Як бы вы прадо¢жыл³ тэкст?
163. Прачытайце. Вызначце тып ³ стыль тэкста¢.
I. Аб слове зараз. У л³таратурнай практыцы яно аднолькава ¢жываецца ¢ так³х фразах: Я зараз бы¢ у яго. Я зараз сяджу ¢ яго. Я зараз буду ¢ яго. У народнай практыцы слова зараз звязана з будучым часам: Я зараз буду ¢ цябе. Я зараз прыбягу. Я зараз распрануся. Кал³ ж гэта датычыць м³нулага часу, то будзе сказана: Я тольк³ што бы¢ у яго. Я тольк³ што адтуль. Я тольк³ што абеда¢.
А кал³ дзеянне адбываецца ¢ цяперашн³м часе, то ³ скажуць — цяпер: Цяпер я займаюся на курсах. Цяпер я ¢жо гэта разумею. Цяпер мы стал³ багатыя (Я. Скрыган).
¤ Адрэдагуйце сказ: Я ото пайду на работу, тольк³ хату трох³ падмяту (Народнае).
93
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
t
tt стан прыроды або чалавека ³ ¢ сказе з’я¢ляюцца выказ- tt н³кам³: Добра ¢летку ¢ пушчы (В. Вольск³). У так³х
tсказах няма ³ не можа быць дзейн³ка (яны называюцца
tбезасабовым³).
tНекаторыя прысло¢³ могуць быць тольк³ выказн³-
tкам³ (неабходна, нельга, можна, патрэбна, трэба), яны
tt спалучаюцца з дзеясловам³ ¢ неазначальнай форме: Трэ-t
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
áà дома бываць часцей, трэба дома бываць не госцем... |
||||||||||||||||
t |
||||||||||||||||
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Р. Барадул³н). Так³я прысло¢³ называюцца прэдыка- |
||||||||||||||||
t |
||||||||||||||||
t |
òû¢íûì³. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
t |
|
|
²ншыя прысло¢³ могуць быць ³ выказн³кам³, ³ акал³ч- |
|||||||||||||
t |
|
|
||||||||||||||
t |
насцям³: 1. Гэтак радасна, гэтак хораша, гэтак ö¸ïëà |
|||||||||||||||
t |
||||||||||||||||
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Я. Брыль). 2. Хораша разлеглася ты, наша зямля, на |
||||||||||||||||
t |
||||||||||||||||
t |
|
|
|
–.–.–.– |
||||||||||||
t |
¢лонн³ старажытнай мац³-планеты (М. Гамолка). |
|||||||||||||||
94 |
|
|
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования |
|||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||
164. Сп³шыце, падзял³¢шы тэкст на абзацы. Уста¢це прапушча- ныя л³тары, знак³ ³ паста¢це патрэбныя знак³ прыпынку.
КАСТРЫЧН²К
У прыродзе ¢с¸ больш а..чуваецца восень. Л³сце на дрэвах пажо¢кла. Парывы ветру л¸гка зрываюць з дрэ¢ л³сты ¢сц³лаючы зямлю пярэстым чырвона..жо¢тым дываном. Тольк³ з магутных дубо¢ до¢га яшчэ не ападае л³сце. Надвор..е псуецца. Павял³чваецца колькасць пахмурных дз¸н, часта цярушыць дробны зацяжны дождж. Але ³ ¢ кастрычн³ку, асабл³ва ¢ пачатку месяца, устал¸¢ваецца часам добра.. сонечна.. надвор..е. У так³я дн³ ¢ ясным ³ празрыстым паветры плывуць тонк³я н³ц³ павуц³нак з маленьк³м³ павучкам³-вандро¢н³кам³. На с³н³м высок³м небе — н³ хмарк³. Лагодна свец³ць сонца. Ц¸пла ³ суха. Зно¢ расцв³таюць некаторыя расл³ны. З-пад кары дрэ¢, з розных шчыл³н вылазяць дн¸м нас..комыя, як³я схавал³ся на з³му. Дзе-н³дзе л..таюць на сонцы матыльк³ ³ стракозы. «Баб³на лета» — так называюць у народзе гэтыя цудо¢ныя дн³ залатой восен³ (В. Вольск³).
Вызначце, як³м³ членам³ сказа з’я¢ляюцца прысло¢³ ³ да якой групы па значэнн³ адносяцца.
¤ Нап³шыце невял³к³ тэкст-ап³санне з³мовага дня. Выкарыстайце прысло¢³ розных груп па значэнн³.
165. Прачытайце. Вызначце тып тэксту ³ яго асно¢ную думку. Каму адрасуецца тэкст?
ЯК СЯБЕ ПАВОДЗ²ЦЬ?
Добра ³ проста сказа¢ Г¸тэ: «²снуе ветл³васць, што ³дзе ад сэрца, якая бл³зкая любов³. З яе фарм³руецца ¢тульная ветл³васць знешняга абыходжання».
Гаворачы пра культуру паводз³н, нельга прайсц³ м³ма некаторых асабл³васцей характару, ад як³х залежаць паводз³ны чалавека. Спачатку праанал³зуем стано¢чыя якасц³. Ледзь не самая важная з ³х — пачуцц¸ такту. Такто¢ны чалавек ³мкнецца прадух³л³ць с³туацыю, якая стварае ня¸м- касць. Каб разв³ць у сабе пачуцц¸ такту, трэба часцей став³ць сябе на месца ³ншага.
95
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
Напрыклад, вы прыйшл³ да некага вырашаць свае справы. А там ужо ³дзе размова з ³ншай асобай. Што вы роб³це? Аб чым бы н³ вялася гаворка ¢ вашай прысутнасц³, за¢с¸ды варта памятаць, што пачуцц¸ такту не дазваляе чалавеку ¢мешвацца ¢ чужую размову.
Нетакто¢ная ц³ка¢насць, якая можа пакры¢дз³ць. Напрыклад, непрыгожа падглядаць праз плячо чалавека, як³ п³ша або чытае. Разглядаючы чыю-небудзь фатаграф³ю, нельга чытаць подп³сы на ¸й.
Падслухо¢ваць чужыя размовы гэтак жа непрыстойна, як падглядаць праз замочную шчыл³ну. Не тольк³ нетакто¢на, але ³ дз¸рзка* высмейваць ³ перадражн³ваць чалавека з ф³з³чным³ недахопам³. Да так³х людзей трэба став³цца з асабл³вай дал³катнасцю. Людзям з ф³з³чным³ недахопам³ больш прыемна, кал³ ³х не за¢важаюць.
Пачуцц¸ такту можна разв³ваць. Гэта залежыць ад самога чалавека («Звязда»).
Вып³шыце прысло¢³, ужытыя ¢ тэксце. Якую сэнсавую ролю яны выконваюць? Вызначце ³х разрад ³ с³нтакс³чную ролю.
l П³сьмова перакажыце тэкст, падмацо¢ваючы выказванне сва³м³ думкам³ ³ наз³ранням³.
166.Прачытайце. Ц³ можаце вы назваць твор Якуба Коласа,
çякога ¢зяты гэтыя радк³?
Вып³шыце словазлучэнн³ з прысло¢ям³, вызначце ³х с³нтакс³чную ролю ¢ сказе ³ стыл³стычную ролю ¢ тэксце.
М³хал ³дзе. У лесе глуха. |
âî´ддаль |
|
íà äî´ñâ³òêó |
||
Дарэмна зык³ лов³ць вуха. |
||
Вакол ма¢кл³ва ³ маркотна, |
íà ïà´ìÿöü |
|
I лес засты¢, глядз³ць гаротна, |
не¢знаро´ê |
|
I тольк³ дзесь у ельняку |
удвая´ |
|
Шалпоча сойка на суку, |
утрая´ |
|
Ды стукне дзяцел траекротна. |
паасо´áêó |
У рол³ прысло¢я¢ могуць ужывацца ¢стойл³выя выразы — фразеалаг³змы: за бл³зк³ свет (вельм³ дал¸ка);
!душа ¢ душу (вельм³ дружна); на вока (прыбл³зна, прыкладна); спакон вяко¢ (за¢с¸ды, пастаянна). У сказе фразеалаг³змы з’я¢ляюцца адным членам сказа: Падышл³ бл³жэй, ³ тут я спын³¢ся як. укапаны. . . (А. Кудравец).
–– – – –
96
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
167. Зап³шыце сказы, замяняючы прысло¢³ адпаведным³ фразеалаг³змам³. Якую с³нтакс³чную ролю выконваюць фразеалаг³змы ¢ тэксце (пазначце граф³чна).
1. Бачыць ва¢чыха — бяда: ²ван ³мчыцца шпарка, а за ³м цэлая пагоня (Казка). 2. Кася з Янкам бягуць ды бягуць вельм³ хутка (Казка). 3. А мядзведзь прымасц³¢ся ля печы ³ засоп гучна (У. Караткев³ч). 4. Спаць бы табе тут за¢с¸ды, каб не я (Казка). 5. I вырашы¢ Янка ¢рэшце, праз гэтыя чортавыя выбрык³, заб³ць хату дошкам³ ³ падацца з дзецьм³ ³ кошкам³ некуды дал¸ка (У. Караткев³ч).
Д л я д а в е д к ³: век-векам, за свет, на ¢весь дух, на ¢сю с³лу, на ¢се заста¢к³.
Як³ варыянт сказа¢ вам больш падабаецца ³ чаму?
¤ 168. Прачытайце пачатак казк³ Аляксея Дударава «С³нявоч- ка». Прыдумайце ³ зап³шыце працяг казк³. Ужывайце, пры неабходнасц³, прысло¢³ розных сэнсавых груп (гл. с. 97—98).
У ц³хай лагчыне, пад старой разгал³стай вярбой, жыла маленькая чыстая крын³чка. Яе звал³ С³нявочка. Крыштальная вадз³ца ¢дзень ³ ¢ночы, улетку ³ ¢з³мку бру³лася з С³нявочк³ ³ збягала ¢ Зял¸ную Сажалку, што жыла па суседству...
Ä ë ÿ ä à â å ä ê ³.
Сэнсавыя групы прысло¢я¢ ³ ³х правап³с
1.Прысло¢³ месца (д з е? к у д ы? а д к у л ь? д а-
êу л ь?): абапал, бл³зка, вакол, высока, дал¸ка, злева, наверсе, навокал, налева, наперадзе, насупраць, недзе, непадал¸ку, н³дзе, пабл³зу, пасярэдз³не, побач, поплеч, поруч, справа, сям-там, тут, уваччу, угары, ун³зе, уперадзе, усюды; дадому, дало¢, дамо¢, набок, наверх, назад, наперад, направа, некуды, н³куды, сюды, туды, убок, увысь, угару, углыб, удаль, улева, ун³з, уперад, управа, услед; адгэтуль, адкуль, адсюль, адтуль, збл³зку, збоку, зверху, зводдаль, здал¸к, ззаду; даверху, дагэтуль, дакуль, дан³зу, дасюль, датуль, пагэтуль ³ ³нш.
97
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
2. Прысло¢³ часу (к а л ³? я к д о ¢ г а? з я к о г а ч а с у? д а я к о г а ч а с у?): адвячоркам, адвеку, вечарам, да¢но, загадзя, залетась, зараз, затым, за¢чора, з³мой, зранку, летась, не¢забаве, н³кол³, ноччу, пад вечар, пасля, потым, ран³цай, с¸лета, с¸ння, тады, увесну, увечары, увосень, удзень, ужо, улетку, уначы, часам, штогод; вечна, навек, назус³м; зда¢на, зранку, зроду, спачатку, спрадвеку; давеку, надо¢га, наза¢с¸ды, назус³м ³ ³нш.
3. Прысло¢³ прычыны (ч а м у? п а я к о й п р ы- ч ы н е?): завошта, навошта, нашто, нездарма, н³завошта, панявол³, спрасоння, чамусьц³, штосьц³ ³ ³нш.
4.Прысло¢³ мэты (з я к о й м э т а й? д л я ч а г о?):
знарок, знячэ¢ку, назло, напаказ, наперакор, на¢мысна, незнарок, неспраста, сумыслу ³ ³нш.
5.Прысло¢³ спосабу дзеяння (я к? я к ³ м ч ы н а м?):
адмыслова, асцярожна, боязна, бягом, весела, выразна, горача,
гучна, добра, знянацку, ³накш, м³маходам, мо¢чк³, навыварат, навыл¸т, насцеж, начыста, неяк, нязручна, нячутна, паасобку, па-беларуску, павол³, памалу, па-свойму, паступова, пац³ху, пехатой, прыгожа, пяшком, радасна, раптам, уброд, уголас, удагон, упустую, урассыпную, урачыста, хораша, хутка, цв¸рда, ц³ха, цугам, чаро¢на, штос³лы, шчодра, шчыра, шэптам ³ ³нш.
6.Прысло¢³ меры ³ ступен³ (к о л ь к ³? н а к о л ь к ³?
óя к о й с т у п е н ³?): амаль, асабл³ва, багата, больш, вельм³, выключна, давол³, дастаткова, дашчэнту, двойчы,
досыць, дужа, зал³шне, занадта, зус³м, ледзь, ледзь-ледзь, мала, менш, многа, надвае, надзвычайна, надта, натрае, некальк³, прыбл³зна, тройчы, трох³, трошк³, удвая, удва³х, цалкам, чуць-чуць, яшчэ ³ ³нш.
169. Прачытайце. Вызначце тып ³ стыль тэксту.
ПРОЧТИ И ПЕРЕДАЙ ДРУГОМУ
Зубы — бесценный дар, который надо беречь смолоду. Ведь больные зубы не только некрасиво выглядят, портят внешность, но и могут стать причиной желудочных, сердеч- ных и почечных заболеваний.
98
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
Лучше, если вы будете чистить зубы после каждого при¸ма пищи, чтобы застрявшие между зубами кусочки пищи не разлагались, вызывая неприятный запах. И уж совершенно необходимо пользоваться зубной щ¸ткой утром и вечером, перед сном.
Не чистите зубы только в одном направлении. Водите щ¸ткой снизу вверх, справа налево и наоборот, с наружной и внутренней стороны. Вся процедура должна длиться не менее тр¸х минут. Полоскать рот лучше т¸плой водой. Хорошо добавить туда щепотку столовой соли.
Зубы не любят контрастную температуру. Нельзя сразу после мороженого выпить чашку горячего чая и наоборот. Даже гранит да¸т трещину, если окунать его попеременно то в горячее, то в холодное, что уж говорить о зубах.
Но даже когда вы добросовестно ухаживаете за зубами, надолго сохранить их здоровыми можно лишь в том слу- чае, если заботиться о рациональном питании. Ешьте побольше сырых овощей и фруктов. Прекрасно укрепляют зубную эмаль и д¸сны сырые яблоки и морковь. Ешьте побольше молочных продуктов, в которых содержится кальций.
Ежедневный уход за зубами — самое эффективное и самое недорогое средство (О. Михайлова).
Выканайце п³сьмова пераклад двух абзаца¢ тэксту (на выбар). Падкрэсл³це прысло¢³ як члены сказа. Вызначце разрад прысло¢я¢.
Вусна перакажыце тэкст па-беларуску.
Ñëî¢í³ê:
бесценный — вельм³ кашто¢ны, неацэнны;
внешность — выгляд;
длиться — цягнуцца, до¢жыцца;
добросовестно — добрасумленна;
желудочный — стра¢н³кавы; наружный — вонкавы, знадворны;
попеременно — папераменна, напераменку;
почечный — ныркавы;
смолоду — за´малада;
сохранить — захаваць;
трещина — трэшчына, раскол³на;
щепотка — кал³ва.
99
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования
|
§ 21. Ступен³ пара¢нання прысло¢я¢ |
t |
Прысло¢³, што заканчваюцца на суф³кс -а, утвораныя |
t |
ад якасных прыметн³ка¢, маюць формы ступеней пара¢- |
t |
|
t |
нання: вышэйшую ³ найвышэйшую (дорага — даражэй, |
t |
найдаражэй; прыгожа — прыгажэй, найпрыгажэй). |
t |
|
¸ |
Простая форма вышэйшай ступен³ пара¢нання пры- |
¸ |
сло¢я¢ утвараецца ад асновы прысло¢я пры дапамозе |
¸ |
|
¸ |
суф³кса -эй (-ей): высока — вышэй, весела — весялей, |
¸ |
|
¸ |
|
¸хутка — хутчэй. У некаторых прысло¢ях пры гэтым
¸зычныя чаргуюцца, а суф³кс -к- (-ок-, -¸к-) выпадае:
¸¸ дал¸ка — далей.
¸Простая форма вышэйшай ступен³ пара¢нання пры-
¸¸ сло¢я¢ добра, дрэнна, мала, многа ¢твараецца шляхам
¸замены асно¢: добра — лепш, дрэнна — горш, мала —
¸¸ менш, многа — больш.
¸Саста¢ная форма вышэйшай ступен³ пара¢нання пры-
¸¸ сло¢я¢ утвараецца спалучэннем сло¢ больш (болей),
¸менш (меней) ³ пачатковай формы прысло¢я: больш
¸¸ якасна, менш асцярожна.
¸Простая форма найвышэйшай ступен³ пара¢нання¸
¸¸ прысло¢я¢ утвараецца ад простай формы вышэйшай сту- ¸¸ пен³ пры дапамозе прыста¢к³ най-: вышэй — найвышэй,
¸¸ хутчэй — найхутчэй, лепш — найлепш, больш —
¸¸ найбольш.
¸Саста¢ная форма найвышэйшай ступен³ пара¢нання
¸прысло¢я¢ утвараецца далучэннем да прысло¢я сло¢
¸¸ надзвычай, найбольш, найменш, а таксама далучэннем
¸да формы вышэйшай ступен³ прысло¢я сло¢ за ¢с¸, за
¸¸ ¢с³х: найбольш дакладна, надзвычай ярка, найменш
¸удала, даражэй за ¢с¸, лепш за ¢с³х.
170. Прачытайце прыказк³, растлумачце ³х сэнс.
1.Кланяйся зямл³ н³жэй — будзеш да хлеба бл³жэй.
2.Л¸гка раск³даць, ды цяжка зб³раць. 3. Работы многа,
100
Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования