Бел язык - учебник 7 класс

268. Прачытайце тэкст. Вызначце яго асно¢ную думку. Падбярыце загаловак.

Дарога была дал¸кая. ²шо¢-³шо¢ дз³вак, н¸с-н¸с у мяшку за плячыма хлеб, змары¢ся. Спын³¢ся. Перак³дае ношу з пляча на плячо ³ лаецца:

—Ох, каб на цябе л³ха! Яшчэ гэты цяжар няс³ на сабе! А хлеб у мяшку за плячыма адгукаецца:

—Не, чалавеча, не ты мяне нясеш, а я цябе нясу.

—Што? — абуры¢ся дз³вак. — Каму гэта не в³дно, што

ÿцябе ¢сю дарогу на сабе валаку!..

А хлеб з мяшка зно¢ падае голас:

—Памыляешся. Не ты мяне нясеш, а я цябе нясу.

—Пабурчы ¢ мяне! — узлава¢ся дз³вак. — От зараз вазьму ды к³ну з плеч... Пабачым, хто каго панясе.

—К³дай, — кажа хлеб, — але потым не кайся.

—Ах, ты будзеш у мяне аск³рзацца*! — разгнева¢ся дз³вак ³ к³ну¢ мяшок на ¢збочыну дарог³.

Пайшо¢ сабе з вольным³ рукам³. ²дзе. Без цяжару л¸гка ³сц³. ²шо¢-³шо¢, а тут ³ ноч настае. Есц³ захацелася. Прысе¢ ды ³ думае: «Далей ³сц³ трэба, але падс³лкавацца не шкодз³ла б... А чым? Хлеба няма...»

Так ³ атрымалася, што хлеб спрыя¢ чалавеку. А чалавек? Адума¢ся дз³вак, пакая¢ся, ды было позна (². Грамов³ч).

l Вып³шыце з тэксту злучн³к³, вызначце ³х с³нтакс³чную ролю. l Растлумачце, чаму сказы з простай мовай аформлены ¢ тэксце

па-рознаму: пры дапамозе працяжн³ка¢ ³ двукосся. Вусна перакажыце тэкст.

269. Прачытайце. Вызначце стыль ³ тып тэксту. Дайце тэксту загаловак. Назав³це злучн³к³ ³ вызначце, што яны спалучаюць — аднародныя члены ц³ частк³ складанага сказа. Як³ злучн³к звязвае частк³ тэксту?

Берагчы хлеб, шанаваць самы маленьк³ кавалачак, кожную скарыначку прывучал³ дзед ³ бацька.

—З’еш ус¸, не пак³дай! — сварылася мац³. — Няможна!

—×àìó?

—Голад можа настаць...

171

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

Я не разуме¢ ³х. Якая сувязь пам³ж голадам, якога н³кол³ я не бачы¢, ³ палоханнем, строгасцю, з як³м³ дарослыя прывучал³ мяне шанаваць хлеб?

Што можа здарыцца, кал³ я вык³ну недаедзеную ск³бку? Падумаеш, вял³кая страта! Сабака з’есць.

Аднак пасля падобных жарта¢ у мяне до¢га балела рука. Бацька так да¢ па руцэ, якой я к³да¢ся хлебам, што навек³ запомн³¢.

Дзед не кара¢ мяне. ¨н тольк³ ¢гаворва¢, расказва¢ казк³.

— Пацалуй недаедзены кавалачак ³ пакладз³ ¢ торбу, — сказа¢ ¸н аднойчы мне. — Эх, як³ ж ты неакуратны! Кольк³ цябе н³ навучай, ус¸ ро¢на расцеш бяспамятным. В³даць, як паспытаеш свой горк³ кавалачак хлеба, тады зразумееш, чаго ¸н каштуе (². Грамов³ч).

Як³я словы ³ аргументы знайшл³ б вы, каб давялося выхо¢ваць героя гэтага тэксту? Складз³це ³ зап³шыце адпаведны тэкст.

l Як³я прав³лы трэба ведаць, каб п³сьменна нап³саць словы

бяспамятны, недаедзены, з’есц³?

270. Прачытайце тэкст. Вызначце яго тып ³ стыль.

ШЧАДРЭЦ

У час Каляд бы¢ асабл³вы вечар, кал³ дарослыя ³ дзятва хадз³л³ па хатах калядаваць. Найбольш калядавал³ пад вокнам³, голасна выводзячы калядныя песн³. А ведал³ гэтых песня¢ мы шмат. Асабл³ва люб³л³ спяваць пра казу: «Ого-го, каза, ого-го, шэра, дзе ты хадз³ла, што ты раб³ла...»

Рыхтавал³ся да свята загадзя. Наладжвал³ спе¢к³, раб³л³ касцюмы, майстравал³ ³ ¢прыгожвал³ калядную зорку. I музык³ был³ з гармон³кам, бубнам, а то ³ са скрыпкаю ц³ цымбалам³. А ¢войдуць у хату — гоман, смех, спевы. Канцэрт дый годзе! Ус³м весела, ц³кава. Тут ³ каза, ³ мядзведзь, ³ жора¢, ³ кабыла. А ¢ бл³скучай зорцы з³хац³ць сонейкам свечка.

Аж да Вадохрышча, да 19 студзеня, цягнул³ся Каляды. Ведаю, дзе-н³дзе людз³ чакаюць калядн³ка¢ ³ цяпер. Дык чаму ж нам, беларусам, не заспяваць на Каляды добрую

172

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

песню, якая с³мвал³зуе непары¢ную сувязь чалавека з наваколлем, сонцам, жыцц¸м прыроды?

На новае лета хай родз³ць жыта. Шчодры Вечар, багаты Вечар! (М. Капылов³ч).

Як³я злучн³к³ ¢жыты ¢ тэксце? Што яны спалучаюць?

l Якой часц³най мовы з’я¢ляюцца выдзеленыя словы? Вызнач- це ³х с³нтакс³чную ролю.

¤ Выканайце марфалаг³чны разбор першага прыназо¢н³ка, ужытага ¢ тэксце. Як³я яшчэ службовыя часц³ны мовы з тэксту вы можаце назваць?

l Раскажыце, як святкуюцца Каляды ¢ вашай сям’³, у вашай мясцовасц³.

§ 38. Злучн³к³ простыя ³ саста¢ныя; адз³ночныя, па¢торныя ³ парныя

¸Паводле саставу злучн³к³ падзяляюцца на простыя ¸¸ ³ саста¢ныя.

¸Простыя злучн³к³ складаюцца з аднаго слова (³, а,

¸¸ ды, але, ц³, бо, каб, пакуль ³ ³нш.): Выйдз³ ¢ луг ц³ по-

¸ле летам — кольк³ там дз³восных кветак (К. Цв³рка).

¸Саста¢ныя злучн³к³ складаюцца з двух або некаль-

¸к³х сло¢, як³я выконваюць ролю аднаго слова (таму

¸¸ што, так што, так як, як тольк³, для таго каб,

¸пасля таго як, у той час як, перад тым як, хоць —

¸¸ але, як — так): Хоць складанае паста¢лена пытанне,

¸але просты на яго адказ (П. Глебка).

271.Прачытайце. Вып³шыце спачатку сказы тольк³ з простым³ злучн³кам³, а потым з саста¢ным³ ³ простым³. Злучн³к³ абазначце

авалам ( ), кал³ яны злучаюць частк³ складанага сказа, або кружком ( ), кал³ яны спалучаюць аднародныя члены сказа.

1. Як тольк³ прыйдзе дзень вясновы ³ стане возера с³нець, я, хоць рыбак не адмысловы, люблю за вудачкай сядзець (П. Бро¢ка). 2. Мы аб прыгожым за¢жды марым, але да нас да ¢с³х дайшло: прыгожыя — не тольк³ тварам, а тыя, у к³м душы святло (П. Бро¢ка). 3. Хоць першая

173

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

беларуская газета «Наша н³ва» друкавалася ¢ В³льн³, але я пра яе ³снаванне даведа¢ся праз Пецярбург (У. Дубо¢ка). 4. Святых мясц³н на свеце многа, але ³ гэтай не м³н³... ²ду ¢ Альбуць лясной дарогай — ступня адчула каран³ (С. Законн³ка¢). 5. Кал³ ¢ канцы апавядальнага сказа ста³ць скарочанае слова, то паста¢леная пасля яго кропка адначасова афармляе ³ канец сказа (Даведн³к па пунктуацы³). 6. Лес, ³ рэчку, ³ кл¸кат бусловы, чалавечую ¢смешку ¢раз можна зн³шчыць адным тольк³ словам, што бяздумна вырвецца ¢ нас (В. В³тка).

tПаводле спосабу ¢жывання злучн³к³ падзяляюцца на tt адз³ночныя, па¢торныя ³ парныя.

tДа адз³ночных адносяцца злучн³к³, як³я не па¢тара- tt юцца пры аднародных членах сказа або частках склада-

tнага сказа, а ¢жываюцца адз³н раз: а, але, ды (у зна-

t÷ýíí³ àëå), áî, ÿê ³ ³íø.

tДа па¢торных адносяцца злучн³к³, як³я па¢тараюцца

tпры аднародных членах сказа або частках складанага

tt сказа (³ — ³, н³ — н³, ц³ — ц³, або — або, то — то,t

tt ц³ то — ц³ то ³ ³нш.): 1. Поле — не тольк³ зямля, t гэта ³ неба, ³ ветрык, ³ вас³л¸к, што здаля свец³ць

tдушою прыветна (В. Зу¸нак). 2. М³канору не было н³

tсумна, н³ санл³ва, усяго яго по¢н³ла нецярпл³вая, прагная tt да дзейнасц³ радасць (². Мележ).

tДа парных належаць злучн³к³, кожная частка як³х

tаднос³цца да розных аднародных члена¢ сказа або час- tt так складанага сказа (не тольк³ — але (але ³), не

tстольк³ — кольк³, не то што — але (але ³), кал³ —

tто (тады, дык), хоць (хоць ³) — але (ды, аднак,tt

tус¸ ж), тольк³ — як, а раз — то (дык)

t1. Кал³ родзяць грыбы, то ³ жыта зародз³цца (Прыказ- tt ка). 2. Хоць часу не зрушыць мне з месца, ды думы

t³мкнуцца ¢ пал¸т (П. Бро¢ка).

!Перад другой часткай парнага злучн³ка за¢с¸ды ста-

в³цца коска. ³ ³íø.):t

174

272. Прачытайце тэкст. Вызначце тып тэксту, абгрунтуйце сваю думку. Ц³ можаце вы назваць жанр тэксту?

Вызначце, што злучаюць злучн³к³. Назав³це ³х разрад паводле саставу ³ спосабу ¢жывання.

ПРА ПОЧЫРК

Вял³к³ паэт ³ вучоны Г¸тэ ¢с¸ жыцц¸ зб³ра¢ ³ вывуча¢ а¢тографы. ¨н меркава¢, што характар чалавека адлюстро¢- ваецца ¢ почырку. Аднак у клас³ка нямецкай л³таратуры хапала здаровага сэнсу не верыць модным на той час пс³хаграфолагам, як³я брал³ся вызначаць па почырку не тольк³ характар, але ³ колер валасо¢, рост, голас, ³ нават прадказвал³ па почырку л¸с.

Сучасныя графолаг³* л³чаць, што почырк дае магчы- масць вывучаць механ³змы руха¢ рук³, як³я тольк³ дапа¢- няюць пс³халаг³чны вобл³к а¢тара почырку. Па асабл³васцях гэтых руха¢ ³ вырашаюць, як³м³ рысам³ характару можа валодаць той, хто п³са¢. Так што не варта асабл³ва цешыцца, кал³ падрабляеце ¢ дз¸нн³ках подп³с наста¢н³ка — па¢тарыць рух ягонай рук³ давол³ цяжка, падробку в³даць, што называецца, ня¢зброеным вокам.

Даказана, што почырк перадаецца генетычна, па спад- чыне («Бярозка»).

Вусна перакажыце тэкст.

273. Зап³шыце вершаваныя строфы, уста¢ляючы прапушчаныя злучн³к³ ³ знак³ прыпынку. Вызначце разрад злучн³ка¢ паводле саставу ³ спосабу ¢жывання.

².Прыходз³ць асцярожная вясна, —

... пацяплее ... павее сцюжай. Лажыцца ¢ранн³ снегу бел³зна

... ¢ по¢дзень з³хацяць на сонцы лужы.

Ñ.Грахо¢ск³

²². ... хмары збяруцца ... вецер падуе

... кры¢да сустрэне на сцежках жыцця — хто гэтак, ... мац³, цябе пашкадуе? Дарослая, ты ³ цяпер ¸й дз³ця.

С. Басуматрава

175

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

²²².	... дз³¢ны, загадкавы л¸с
	... дз³¢ны, раз’юшаны вецер
	Íàøû äóøû, ... ï¸ðê³, ïàí¸ñ
	Па чужым, незна¸мым нам свеце.
	А. Бадак
IV.	Над нам³ словы ¢ладараць
	Мы чуем ... гаворым ³х.
	Яны ... здружаць ... пасвараць
	Сябро¢ ... ворага¢ ма³х.
	С. Грахо¢ск³
Ä ë ÿ	ä à â å ä ê ³: à, ³, äû, ÿê, òî — òî, ö³ — ö³, ö³ òî — ö³ òî.

274. Прачытайце тэкст. Вызначце яго тып ³ стыль. Зап³шыце, раскрываючы дужк³, паста¢це, дзе трэба, коск³. Абазначце злучн³к³ авалам, кал³ яны злучаюць частк³ складанага сказа, ц³ кружком, кал³ злучаюць аднародныя члены сказа, ³ вызначце, як³я яны паводле саставу ³ спосабу ¢жывання.

²шл³ афрыканск³я турысты па адной з вас³лько¢ск³х вул³ц. У ³х было вял³кае аф³цыйнае суправаджэнне ды ³ неаф³цыйных ахвотн³ка¢ паглядзець на гасцей ³ на ³х адзежу знайшлося (н..) мала. ²дзе нато¢п па вул³цы турысты паварочваюць галовы то (на) права то (на) лева, слухаюць тлумачэнн³ перакладчыка ³ раптам усе ¢таропваюцца (на) перадñë, уздымаюцца на дыбачк³, пачынаюць нават апярэджваць адз³н аднаго каб лепш разгледзець нешта дз³¢нае перад сабой. Некаторыя навял³ фотаапараты.

Што там такое? (А. Кулако¢ск³).

l Прачытайце сказ, у як³м форма дзеяслова аднаго часу ¢жыта ¢ значэнн³ ³ншага.

¤Пафантаз³руйце, што магло зац³кав³ць

³здз³в³ць замежных турыста¢. Прадо¢жыце тэкст.

àô³öû´йны фотаапара´т суправаджэ´ííå

275. Прачытайце ³ растлумачце сэнс наступных устойл³вых спалучэння¢. З трыма фразеалаг³змам³ складз³це сказы.

Н³ рыба н³ мяса, н³ села н³ пала, ³ нашым ³ вашым, н³ «бэ» н³ «мя», н³ пуху н³ пяра, ³ ¢ хвост ³ ¢ грыву.

176

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

Д л я д а в е д к ³: неспадзявана, нечакана; пажаданне поспеху, удачы; пра чалавека, як³ н³чым не вылучаецца; пра чалавека, як³ зус³м н³чога не разумее, не разб³раецца ¢ чымсьц³; чалавек, як³ служыць, дагаджае двум розным па поглядах бакам; б³ць вельм³ моцна.

		Кал³ па¢торныя злучн³к³ ³ — ³, н³ — н³ звязваюць два
!
		аднародныя члены сказа, як³я ¢твараюць устойл³вае спа-
		лучэнне (фразеалаг³зм), то пам³ж ³м³ коска не став³цца.

276. Прачытайце. Вызначце тэму ³ стыль тэксту.

Пра паходжанне фразеалаг³зма¢ можна даведацца ¢ «Этымалаг³чным сло¢н³ку фразеалаг³зма¢» I. Я. Лепешава.

Н³ кала н³ двара. Усходнеславянск³, са значэннем ‘ан³- чога няма’: Добра табе, халасцяку, н³ кала н³ двара, сам сабе галава. А тут — чацв¸ра ¢ доме, ³ малыя! (В. Быка¢).

Этымалог³я фразеалаг³зма стане зразумелай, кал³ прыняць пад увагу, што ¢старэлае слова (г³старызм) кол абазначала ‘невял³к³ ¢частак ворнай зямл³, надзел каля хаты (у некаторых мясц³нах шырын¸й два сажн³*)’. Двор — гэта ‘гаспадарка’. Так³м чынам, першапачатковае значэнне спалучэння было канкрэтным паказчыкам беднасц³ — ‘н³ зямл³, н³ гаспадарк³’.

277. Прачытайце. Вызначце асно¢ную думку тэксту. Чым адрозн³ваецца мова гэтага тэксту ад сучаснай л³таратурнай мовы?

Зап³шыце тэкст.

Шмат было так³х народа¢, што страц³л³ наперш мову сваю, так як той чалавек прад скананнем, катораму мову займе, а потым ³ зус³м пам¸рл³. Не пак³дайце ж мовы нашай беларускай, каб не ¢м¸рл³! Пазнаюць людзей ц³ па гаворцы, ц³ па адзежы, хто якую носе; ото ж гаворка, язык, ³ ¸сць адзежа душы (М. Бурачок).

Абазначце злучн³к³, вызначце ³х разрад паводле саставу ³ спосабу ¢жывання.

177

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

§39. Злучальныя ³ падпарадкавальныя злучн³к³

278.Прачытайце сказы. Што злучаюць злучн³к³ ¢ першым, друг³м ³ трэц³м выпадку?

У як³м са сказа¢ ад адной частк³ сказа да другой можна пастав³ць пытанне (адна частка сказа залежыць ад другой)?

².Стаяць дубровы ¢ жн³веньскай красе, Ляцяць у вырай жура¢л³ ³ гус³. Дубовы л³ст у жылках ³ ¢ расе Мне нагада¢ абрысы Беларус³

С. Грахо¢ск³

²².Мы хочам, Мы хочам, паэты,

Пра с³няе неба спяваць, — А неба ц³куюць ракеты, Гатовы яго расстраляць

Ï.Áðî¢êà

²²².Мне за¢с¸ды падказвае сэрца — спын³ся, Кал³ я выходжу на плошчу ³мя Перамог³, Дзе ¢здымаецца стройна ³ строга Вел³кан абел³ск

I трапеча на ветры нязгасны агонь. Кольк³-кольк³ сыходз³цца тут пуцяв³н чалавечых.

À.Зарыцк³

tПа значэнн³ злучн³к³ падзяляюцца на злучальныя ³ tt падпарадкавальныя.

tЗлучальныя злучн³к³ звязваюць аднародныя члены tt сказа або ра¢напра¢ныя па сэнсе частк³ складанага ска-

tза, як³ называецца складаназлучаным. М³нула восень,

t

за ¸ю прыйшла з марозам³ ç³ìà (Я. Купала).

Падпарадкавальныя злучн³к³ звязваюць звычайна

tчастк³ ¢ складаным сказе, як³ называецца складана-t

t

залежным. У так³м сказе адна частка залежыць ад дру-

t

гой, гэта значыць, ад адной частк³ сказа да другой мож-

t

t

на пастав³ць пытанне. Званы так прыгожа çâ³íåë³ (ÿ ê?),

t

t

што ¢с¸ жывое зам³рала, слухаючы ³х (В. Хомчанка).

t

t

[

], øòî (

).

t

178

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

!	Перад злучн³кам³, як³я спалучаюць частк³ складанага
	сказа, став³цца коска.

279.Зап³шыце сказы, расста¢ляючы прапушчаныя знак³ прыпынку. Граматычныя асновы сказа¢ падкрэсл³це. Над злучальным³ злучн³кам³ нап³шыце л³тару з; над падпарадкавальным³ — п. Злуч- н³к³, як³я звязваюць аднародныя члены сказа, абвядз³це кружком,

àзлучн³к³, як³я звязваюць частк³ складанага сказа, — авалам.

1.Каб свет не затхну¢ся ¢ куродыме душных пажара¢,

як³х не бывала люцей, не будзь ра¢надушным, не будзь ра¢- надушным да гора, да болю, да смутку людзей (А. Вольск³). 2. Я хачу каб стварыл³ неспакойныя людз³ век спакойнага сонца, век спакойнай зямл³! (Э. Агняцвет). 3. За¢жды, кал³ дзень свой новы ¢ працы сустрэць ³ду я, аб м³ры ³ думы ³ словы мне сэрца ма¸ дыктуе (У. Нядзведск³). 4. Хай роб³цца ¢с¸ па Ньютону але патрабую, мой л¸с, зраб³ць выклю- чэнне з закону каб бомбам не падаць з няб¸с (П. Прыходзька). 5. Ма¸й дачцэ зус³м нямнога год, яна ц³ сп³ць, ц³ пасля сну гуляе ³ н³ трывог ³ н³ турбот не ведае ¢ жыцц³ сва³м малая (М. Калачынск³).

l Якой агульнай тэмай аб’яднаны выказванн³ п³сьменн³ка¢? Ц³ можна гэтыя сказы назваць тэкстам?

280. Прачытайце, уста¢ляючы на месцы пропуска¢ злучальныя злучн³к³ ³, а, падпарадкавальныя злучн³к³ каб, кал³, што. Падзял³це тэкст на сказы ³ абзацы. Зап³шыце. Паста¢це патрэбныя знак³ прыпынку.

Падкрэсл³це асновы сказа¢; злучн³к³, як³я злучаюць частк³ сказа, абвядз³це авалам, а злучн³к³, як³я злучаюць аднародныя члены сказа, — кружком.

ВЫПАДАК НА БЕРАЗЕ

Прыбой адступ³¢ ... рыб³нка засталася на беразе збянтэжаная такой несправядл³васцю, глытала да¢кае паветра,

... потым страпятнулася ... асыпала на пясок серабрыстую луску в³дно было, ... у яе спалоханых вачах вось-восьñë дагарыць летн³ дзень раптам Юлька ¢кленчыла на пясок,

179

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования

працягнула да яе рук³ ... асцярожна, ... не садраць луск³, панесла да вады ... рыб³нка згуб³лася ¢ аз¸рным блак³це, Юлька ¢см³хнулася — шчыра ... добразычл³ва (Я. Пархута).

l Пры дапамозе як³х прыназо¢н³ка¢ разам з назо¢н³кам перададзена значэнне месца?

l Як³я прысло¢³ ³ з якой мэтай ужыты ¢ тэксце?

281. Прачытайце. Вызначце, што звязвае ¢ гэтым тэксце падпарадкавальны злучн³к каб, як³я аднос³ны выражае.

У беларускага народа ¸сць стары звычай: пры пабудове новага дома класц³ ¢ яго падмурак хлеб, соль, сярэбраныя манеты. Каб не зводз³л³ся тут м³р, дастатак ³ шчасце

(Ì. Òàíê).

282. Прачытайце. Растлумачце правап³с часц³цы ³ прыста¢к³ не.

З Сяргеем Апанасав³чам Вежыкам мы пазна¸м³л³ся ¢чо- ра. Спачатку ¸н мне не паказа¢ся. Невысок³, та¢ставаты. Валасы до¢г³я, аж на карку закручваюцца. Нос бульб³най, рот вял³к³, усмешл³вы. На субяседн³ка кап³тан Вежык глядз³ць мякка ³ н³бы бянтэжыцца. Мне падумалася, што яму да твару больш мальберт з пэндзлем — хай малюе флору ³ фа¢ну. Вядома, я не чака¢, што ¢бачу волата з пран³зл³вым ³ жорстк³м поз³ркам. На ма³м вяку ¢ м³л³цы³ так³я не надта затрымл³ваюцца. Аднак ³ зал³шняя лагоднасць у абл³ччы, падобная на нерашучасць, таксама сустракаецца не часта. Прафес³я наша, як н³ круц³, сур’¸зная. А Вежык не проста сышчык, ¸н узначальвае ¢ Прыдняпро¢ску ра¸нны крым³нальны вышук (У. Шыц³к).

Падкрэсл³це злучн³к³. Вызначце, што яны злучаюць у тэксце ³ як³м³ з’я¢ляюцца па значэнн³: злучальным³ ц³ падпарадкавальным³.

Як³я тыпы тэксту спалучаюцца ва ¢ры¢ку з аповесц³ «Падста¢- ка» Уладз³м³ра Шыц³ка?

¤ Вусна дайце характарыстыку герою тэксту. Як ус¸ ж аднос³цца а¢тар да свайго калег³? Якую дадатковую падтэкставую ³нфармацыю вы атрымал³?

180

Образовательный портал www.adu.by/ Национальный институт образования