34.Грамадска-пал1тычныя погляды к. Лышчынскага.

З радыкальным адмауленнем канцэпцы1 сарматызму(шляхецкая идеология), пануючага рэл1г1йнага светапогляду выступ1у Каз1м1р Лышчынск1, адз1н з першых прадстаун1коу атэ1зму 1 утап1чнага сацыял1зму у Беларус1.

Свае погляды ён выклау у працы "Аб не1снаванн1 бога

Крынщам1 вывучэння поглядау К. Лышчынскага з'яуляюцца не-шматл1к1я урыук1 з трактату "Аб не1снаванн1 бога", як1я был1 знойдзены у 1957 г., матэрыялы судовай справы, абв1наваучая прамова 1нвестыгатара, данос Яна Бжоскага "Ман1фест аб атэ1зме Лышчынскага".

На падмурку гэтых крын1ц можна зраб1ць выснову, што К. Лыш-чынск1 быу прых1льн1кам атэ1стычнага, матэрыял1стычнага погляду на 1снаванне свету, законы яго разв1цця.

К. Лышчынск1 л1чыу, што "люди - творцы и создатели богов, и бог является не действительной сущностью, а [творением] разума и к тому же химерическим...

Грамадска-пал1тычныя погляды К. Лышчынскага был1 вельм1 бл1зк1 да 1дэяу ранняга утатчнага сацыял1зму. У "Манифесце..." Бжоск1, пераказваючы змест поглядау мысл1целя, п1ша: "Парадак к1равання ва ус1м свеце, устаноулены сам1м богам, у выглядзе розных класау, каралеуствау 1 манарх1й ён змяшау па прыкладу гарамантау, ... жадаючы мець свет без улады, гарады без начальн1кау, народы без гаспадароу, храм без святара, каттолш без суддз1

К. Лышчынск1 паказвае сваё знаёмства са зместам творау знакам1тых утап1стау таго часу, напрыклад "Горадам Сонца" Т. Кампанэлы. У сва1м трактаце ён нават спасылаецца на жыццё гарамантау - не1снуючага народа, грамадск лад якога ашсаны у рэнесанснай утопи XVI ст. Антоню дэ Гевары "Настауленн1 хрысц1янскага манарха".

У "Настауленн1" асуджал1ся феадальнае самавольства, дэспатызм, тыран1я, войны, сапсаваныя норавы, дрэннае выхаванне, цемрашальства, гультайства 1 г.д. Шмат дакорау было выказана у адрас сучаснай аутару бюракратычнай пал1тычнай с1стэмы: злоужываннях чыноун1кау, несправя-дл1вым судаводстве, заблытаным заканадаустве, якое пастаянна змянялася 1 г. д. Прычынай ус1х незл1чоных сацыяльных парокау Гевара л1чыу 1снаванне прыватнай уласнасц1. У традыцыях свайго часу А. Гевара малюе 1дэальнае грамадства на прыкладзе не1снуючай маленькай горнай кра1ны, дзе у м1ры 1 згодзе жыве мудры 1 працав1ты народ.

Для таго часу, кал1 значная частка насельн1цтва жыла у галечы, часта галадала, для бедных людзей татал1тарны лад гарамантау казауся нездзяй-сняльнай марай, напоуненай дабрабытам 1 спакоем. Дзеля м1н1мальнага задавальнення патрэб чалавека ф1лосафы-утап1сты гатовы был1 абмежаваць яго свабоду. Дабрабыт гарамантау дасягауся за кошт стаб1л1зацы1 грамадскага жыцця, якое дасягалася праз рэгуляванне росту насельн1цтва, жорсткую рэгламентацыю яго жыцця 1 забеспячэнне маёмаснай роунасц1 жыхароу.

Зыходзячы з гэтага, К. Лышчынскага можна разглядаць як аднаго з першых прадстаун1коу утап1чнага сацыял1зму на Беларус1.

35.Палгтычныя 1 прававыя погляды С. Полацкага.

Пануючая 1дэалог1я сарматызму(шляхецкая идеология) адмауляла 1снаванне альтэрнатыуных поглядау, як1я успрымал1ся як шкодныя, бо патрабавал1 зменау у "1дэальным" дзяржауным або грамадск1м ладзе Рэчы Паспал1тай. Сярод тых, хто пак1нуу Беларусь у гэты перыяд, был1 А. Белаблоцк1, I. Кап1ев1ч, С1мяон Полацк1.Грамадскую, пал1тычную 1 культурна-асветн1цкую дзейнасць С. По-лацкага, падзяляюць на два перыяды: беларуск1 (полацк1) и маскоуск1.Да першага перыяду адносяцца творы, нап1саныя С. Полацк1м да ад'езду у Маскву. Галоуная тэма творау маральна-рэл1г1йнае удаскана-ленне чалавека. Так, С. Полацк1 выкрывае 1 асуджае так1я ганебныя заганы чалавека як п'янства, гультайства, распусту 1 г.д., прапаведвае высок1я агульначалавечыя нормы марал1. Пасля пераезду у Рас1ю С. Полацк1 станов1цца адным з першых пры-х1льн1кау 1 1дэолагау асветнага абсалютызму у Рас11. У г1сторы1 рускай пал1тычнай 1 прававой думк1 ён адным з першых дау найбольш змястоунае тэарэтычнае абгрунтаванне неабходнасц1 устанаулення у Рас11 асветнай манарх11 як формы дзяржаунага к1равання.Мэта такой дзяржавы - усталяванне у грамадстве "вечнага м1ру", да-сягненне "усеагульнага дабрабыту", л1кв1дацыя расколу 1 мяцяжоу, заахвочванне гандлю, распаусюджванне асветы,

Шмат уваг1 С. Полацк1 надавау распрацоуцы праблемы асветнага манарха. Перш за усе, ён пав1нен быць адукаваным, заусёды 1мкнуцца да набыцця новых ведау, як шляхам размоу з мудрым1 людзьм1, так 1 чытан-нем кн1г, знаёмствам з пал1тычнай 1 прававой практыкай 1ншых кра1н 1 на-родау, каб запазычваць 1х вопыт у паспяховым 1 эфектыуным рэфармаванн1 грамадства:Манарх пав1нен выкарыстоуваць вярхоуную уладу не у асаб1стых мэтах, а на карысць усяго грамадства. Дзейнасць манарха грунтуецца на законах, перад як1м1 пав1нны быць усе роуным1, не выключаючы з над 1х дзеяння самога цара. Паважаць закон пав1нны усе, пакольк1 падпарадкаванне яму умацоувае дзяржаву.С. Полацк1 заусёды узвышау аутарытэт царскай асобы, парауноувау яе з сонцам. Ён першы увёу у рускую пал1тычную л1таратуру формулу "цар-сонца" - характэрны, неабходны атрыбут абсалютнай манарх11.Вял1кае значэнне у функцыянаванн1 асвечанай манарх11 С. Полацк1 надавау ажыццяуленню правасуддзя. Яно пав1нна аднауляць справядл1-васць у грамадстве. Ён марыу аб роуным судзе для ус1х, у як1м будуць судз1ць не гледзячы на твары: