71.Распрацоука 1 рэал1зацыя 1дэалог11 беларус1зацы1.

Адначасова з поспехам1 у сферы дзяржаунага будаун1цтва у пачатку 20-х гадоу ХХ стагоддзя распачалася пал1тыка нацыянальна-культурнага будаун1цтва - беларус1зацыя.

У л1ку 1н1цыятарау 1 аутарау беларус1зацы1 был1 дзеячы беларускага нацыянальна-вызваленчага руху, як1я у час рэвалюцы1 1 грамадзянскай вай-ны свядома прыйшл1 да бальшав1коу, звязвал1 з 1м1 свае надзе1 на нацыя-нальна-дзяржаунае самавызначэнне беларусау. Па сутнасц1, пал1тыка беларус1зацы1 уяуляла сабою прыстасаванне нацыянальнай пал1тык1 бальшав1коу да эканам1чных, сацыяльных, этн1ч-ных умоу, 1 г1старычных 1 культурных традыцый беларусау.Распрацаваная канцэпцыя пал1тык1 беларус1зацы1 ахо-пл1вала розныя напрамк1 унутранай пал1тык1 беларускай савецкай дзяржа­вы. Яна прадугледжвала навуковую распрацоуку праблем беларускай мо-вы, яе г1сторы1, сучаснай лекс1к1, граматычных нормау 1 тэрм1налог11. Вы-вучэнне беларускай мовы было абавязковым для ус1х грамадзян кра1ны.

Мэтай пал1тык1 беларус1зацы1 было, у першаю чаргу, фарм1раванне нацыянальнай свядомасц1 беларускага народа. I гэтаму, на думку яе идэолагау, пав1нна было спрыяць разв1ццё грамадск1х навук 1, перш за усё, края-знауства.

Падчас правядзення пал1тык1 беларус1зацы1 важным напрамкам на-цыянальна-дзяржаунага будаун1цтва стала барацьба за зварот этн1чных бе-ларуск1х зямель, як1я у час грамадзянскай вайны был1 перададзены РСФСР.

У пачатку сакав1ка 1924 г. адбылося першае узбуйненне БССР. У яе склад был1 уключаны 15 паветау 1 асобныя воласц1 В1цебскай, Гомельскай 1 Смаленскай губерняу. У вын1ку другога узбуйнення у 1926 г. тэрыторыя БССР павял1чылася на 15 727 кв. км 1 склала 126 311 кв. км.

Важным элементам пал1тык1 беларус1зацы1 была пал1тыка каран1за-цы1. Сутнасць яе зводз1лася да правядзення кадравай пал1тык1 з ул1кам шматнацыянальнага складу карэннага насельн1цтва Беларус1. Каб не дапу­сц1ць канфл1ктау на нацыянальнай глебе, на замяшчэнне пасад у савецк1м партыйным, гаспадарчым апараце прызначал1ся прадстаун1к1 карэннага насельн1цтва.

У аднос1нах да нацыянальных меншасцей прадугледжвалася ажыц-цяуленне прынцыпу нацыянальна-культурнай аутаном11 з элементам1 аута-ном11 пал1тычнай.

72.1Дэалаг1чнае абгрунтаванне адыходу ад пал1тык1 беларус1зацы1 1 станауленне татал1тарнай с1стэмы у бсср у 30 - 40-я гады хх ст.

У канцы 1920-х гадоу пачынаецца паступовае афармленне савецкага татал1тарнага пал1тыка-прававога рэжыму. Па меры згортвання НЭПа, вяр-тання да апрабаваных адм1н1страцыйна-камандных метадау к1равання у кра1не пачала праводз1цца цэнтрал1затарская пал1тыка, якая не цярпела н1я-к1х адступленняу ад стал1нскага бачання пабудовы сацыял1зму.

Татал1тарная с1стэма к1равання вызначаецца так1м1 прыкметам1, як ун1тарная 1дэалог1я, якая падтрымл1вае у насельн1цтва перакананасць у ап-рауданасц1 такой с1стэмы, жорстк1 дыктатарск1 рэпрэс1уны рэжым, як1 1мкнецца да татальнага панавання над кожнай асобаю 1 грамадствам у цэ-лым. Усё, што не укладвалася у стал1нскае бачанне пабудовы сацыял1зму, абвяшчалася варожым.

Яшчэ у красав1ку 1923 г. I. Сталш, як1 цудоуна разумеу, што нацыя-нальныя адметнасц1 супярэчаць татал1тарнаму прауленнюзаяв1у: "... права на самавызначэнне не можа 1 не пав1нна служыць перашкодай справе ажыццяулення права рабочага класа на сваю дыктатуру. Першае пав1нна адступ1ць перад друг1м"

Адпаведна ужо у першай палове 1920-х гадоу пачалася 1дэалаг1чная падрыхтоука да барацьбы з нацыянальнай культурай 1 яе носьб1там1. У ся-рэдз1не 20-х гадоу на з'ездах КП(б)Б падымаюцца пытанн1 аб небяспецы аслаблення кантролю за культурнай працай з боку партыйных арган1зацый

Пасля 1929 г., года "вял1кага пералому", кал1 па словах Стал1на партыя адступиушая пад час НЭПу перайшла у наступ на кап1тал1стычныя элементы у пал1тычных, эканам1чных, культурна-1дэалаг1чных структурах пачалося згортванне астаткау дэмакратычных свабодау 1 плю-рал1зму.

"У рашэннях пленумау 1 з' ездау КП(б)Б выяв1уся погляд на пал1тыку беларус1зацы1 як варожую 1нтарэсам пралетарыяту, якая адлюстроувае 1нтарэсы дробнай буржуаз11, 1нтэл1генцы1 1 заможных сялян. Беларуская нацыянальная культура характарызавалася як сродак ажыццяулення на-цыянал1стычных 1дэалау, адраджэння буржуазна-дэмакратычнай дзяржау-насц1. Беларускую 1нтэл1генцыю, якая называлася носьб1там 1дэалог11 на-цыянал-дэмакратызму, папракал1 у 1мкненн1 да пал1тычнага ураунення ся-лянства з рабочым класам, пашырэння уплыву 1нтэл1генцы1 на дзяржауны апарат. Галоунае абв1навачанне, якое высунул1 творцам беларус1зацы1, за-ключалася у тым, што апошн1я нацыянальныя 1нтарэсы став1л1 вышэй кла-савых.

Новая пал1тычная л1н1я к1раун1цтва бальшав1цкай парты1 1 савецкага урада у аднос1нах да Беларус1 была нак1равана на л1кв1дацыю яе суверэн-ных правоу, поунае падпарадкаванне цэнтру.