Літаратура:

1. Авакян, Г.С. Творцы і натхніцелі трох статутаў ВКЛ / Г.С. Авакян // Авакян, Г.С. Палітычныя мысліцелі і гуманісты Беларусі. – Мінск, 2002. – С. 22–31.

2. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч ; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

3. Болбас, В., Сычова, І. З чым лічылася Еўропа? / В. Болбас // Беларуская думка. – 2002. – № 8. – С. 91–96.

4. Бяспалы, Ю. Прынцып справядлівасці ў статутах ВКЛ / Ю. Бяспалы // Беларускі гістарычны часопіс. – 2003. – № 9. – С. 13–16.

5. Вішнеўская, І.У. Палітычная і прававая думка Беларусі на мяжы еўрапейскіх цывілізацый (IX – пачатак XXI стст.) / І.У. Вішнеўская. – Мінск : Тэсей, 2007. – 296 с.

6. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах (Са старажытных часоў да нашых дзён) / А.Ф. Вішнеўскі, Я.А. Юхо. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 320 с.

7. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржаы і права Беларусі / А.Ф. Вішнеўскі. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 319 с.

8. Вялікае княства Літоўскае : энцыкл. : у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

9. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

10. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2006.– 416 с.

11. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

12. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

13. Далідовіч, Г. Леў Сапега і статут 1588 г. / Г. Далідовіч // Літаратура і мастацтва. – 2003. – 10 кастр. – С. 15.

14. История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

15. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э. С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

16. Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

17. Саверчанка, І.В. Канцлер ВКЛ: Леў Сапега / І.В. Саверчанка. – Мінск : Навука і тэхніка, 1992. – 63 с.

18. Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

19. Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 : Тэксты. Даведнік. Каментарыі / Бел. сав. энцыкл. ; рэдкал.: І.П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелСЭ, 1989. – 573 с.

20. Чаропка, В. Лёсы ў гісторыі / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2005. – 559 с.

21. Шалькевіч, В.Ф. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі / В.Ф. Шалькевіч. – Мінск : Маладзежнае навуковае супольніцтва, 2002. – 248 с.

22. Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.]; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

23. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

24. Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

Тэма 21. Антыфеадальная барацьба ў канцы XVI – пачатку XVIII ст. (2 гадзіны)

1. Барацьба народных мас супраць феадальнага і нацыянальна–рэлігійнага прыгнёту:

а) барацьба супраць валочнай памеры;

б) казацка–сялянскі рух С. Налівайкі;

в) гарадскія паўстанні (барацьба жыхароў Магілёва, Полацка).

2. Казацка-сялянская вайна 1648–1651 гг. на поўдні і паўднёвым захадзе Беларусі. Яе вынікі.

Паняцці: «liberum veto», «каэквацыя правоў», акупацыя, Аліўскі мір, Андрусаўскі перамір`е, анексія, Ашмянскі з`езд, Вечны мір, Гадзяцкая дамова, грамадзянская вайна, інтэрвенцыя, канфедэрацыя, Кейданская ўнія, Паўночны саюз.

Персаналіі: Агінскія, Аўгуст II, Вішнявецкія, Пацы, Радзівілы, Сапегі, Станіслаў Ляшчынскі.

Абсталяванне: карты Беларусь у гады Паўночнай вайны 1700–1721 гг., Казацка–сялянская вайна 1648–1651 гг. на Беларусі; вайна Расіі і Рэчы Паспалітай 1654–1667 гг.

Крыніцы: Белоруссия в эпоху феодализма : сборник документов и материалов : в 3 т. Т. 2. – Мінск, 1960.

Запоўніце табліцу «Ваенныя падзеі з удзелам Рэчы Паспалітай у XVII – пачатку XVIII ст.»

Назва і час вайны	Асноўныя баявыя дзеянні	Вынікі