Літаратура:

1. Белоруссия в эпоху феодализма : сборник документов и материалов / Институт истории АН БССР, Архивное управление при Совете Министров БССР. – Минск : Из-во АН БССР, 1961. – Т. 3 : Воссоединение Белоруссии с Россией и её экономическое развитие в конце ХУІІІ – первой половине ХІХ века (1772–1860) / сост. В.В. Чепко и В.В. Шатило, 1961. – 665 с.

2. Гарбачова, В.В. Заклікі і адозвы часоў паўстання 1830–1831 гг. на Беларусі / В.В. Гарбачова // Весці АН Беларусі. Серыя гум. навук . – 1993. – № 4. – С. 53–59.

3. Гарбачова, В.В. Паўстанне 1830–1831 гг. на Беларусі / В.В. Гарбачова. – Мінск : Бел. навука, 2001. – 238 с.

4. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал. М. Касцюк (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2005. – Т. 4 : Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец ХУШ – пачатак ХХ ст.) / М. Біч [і інш.] ; рэд. тома В. Яноўская, С. Рудовіч. – 2005. – 519 с.

5. Гісторыя Беларусі : з 1795 г. да вясны 1917 г. : вуч. дапаможнік / І.І. Коўкель [і інш.] ; рэдкал.: І.П. Крэнь, І.І. Коўкель. – Мінск : Аверсэв, 2001. – 400 с.

6. Данскіх, С. Гародня ў паўстанне 1830–1831 гг. / С. Данскіх // Спадчына. – 2000. – № 1. – С. 116–142.

7. Дзяржаўныя злачынцы (царскі маніфест 4 лістапада 1834 г. аб пакаранні ўдзельнікаў паўстання 1830–1831 гг.) // Беларуская мінуўшчына. – 1994. – № 3. – С. 28.

8. Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі // Бел. энцыкл., нац. арх. рэсп. Беларусь. – Мінск : БелЭН, 1994. – 510 с.

9. Падгайская, Л. Роля паўстанняў 1794, 1830–1831 і 1863–1864 гг. у фарміраванні ўяўленняў пра-беларуска-ліцвінскую шляхту / Л. Падгайская // Беларускі гістарычны часопіс. – 2003. – № 7. – С. 3–11.

10. Смяховіч, М.У. Арганізацыі і асобы: Паўстанне 1830–1831 гг. на Беларусі / М.У. Смяховіч // Полымя. – 1996. – № 4. – С. 218–234.

11. Талерчык, А. Лістападаўская паўстанне 1830 г. і удзел у ім Міхаіла Валовіча / А. Талерчык // Спадчына. – 2000. – № 2. – С. 58–86.

12. Троицкий, Н.А Россия в ХІХ веке : курс лекций : учеб. пособие для ВУЗов по напр. и спец. “История” / Н.А. Троицкий. – М. : Выс. школа, 2003. – 431 с.

13. Швед, В. Паміж Польшчай і Расіяй : Грамадска-палітычнае жыццё на землях Беларусі (1772–1863) / навук. рэд. П.І. Брыгадзін. – Гродна : ГрДУ, 2001. – 416 с.

14. Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795–2002) / З. Шыбека. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. – 489 с.

Тэма 35. Палітыка Расійскага ўрада на беларускіх землях у1830–1850–я гады (2 гадзіны)

1. Тэорыя “афіцыйнай народнасці”.

2. Дакладныя запіскі М.М. Мураўёва 1831 г. Паварот ва ўрадавай палітыцы.

3. Палітыка ўрада Мікалая І у галіне асветы. Закрыццё Віленскага універсітэта.

4. Канфесійная палітыка ўладаў. Скасаванне Брэсцкай уніі.

Паняцці: Беларуская навучальная акруга, ешылы, Заходні камітэт, меламеды, паліятыў, русіфікацыя, сакрэтны камітэт па уніяцкіх справах, саслоўнае навучанне, славянафілы, тэорыя афіцыйнай народнасці, хедары.

Персаналіі: А. Зубко, А. Шышкоў, В. Лужыцкі, Д. Блудаў, І. Даніловіч, І. Жарскі, І. Сямашка, М. Мураўёў, М. Пагодзін, М. Пратасаў, Мікалай І, Р. Карташэўскі, С. Увараў, С. Шэвыроў.

Абсталяванне: Выканайце заданне і запоўніце табліцу “Сістэма навучання ў Расіі ў адпаведнасці са Статутам для школ 1828 г.”

Саслоўе	Тып школ і тэрмін навучання

Крыніцы: Запіскі М. Мураўёва 1831 г., Школьны статут 1828 г.