Літаратура:

1. Белоруссия в эпоху феодализма : сборник документов и материалов / Институт истории АН БССР, Архивное управление при Совете Министров БССР. – Минск : Из-во АН БССР, 1961. – Т. 3 : Воссоединение Белоруссии с Россией и её экономическое развитие в конце ХУІІІ – первой половине ХІХ века (1772–1860) / сост. В.В. Чепко и В.В. Шатило, 1961. – 665 с.

2. Блінец, А. Беларускія татары ў гвардыі Напалеона / А. Блінец // Спадчына. – 1997. – № 6. – С. 123–128.

3. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал. М. Касцюк (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2005. – Т. 4 : Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец ХУШ – пачатак ХХ ст.) / М. Біч [і інш.] ; рэд. тома В. Яноўская, С. Рудовіч. – 2005. – 519 с.

4. Данилов, А. Гроза двенадцатого года / А. Данилов // Армия. – 1997. – № 3–5; – 1998. – № 2.

5. Корнейчик, Е. Белорусский народ в Отечественной войне 1812 года / Е. Корнейчик. – Минск : Гос. изд-во БССР, ред. соц.-экон. лит-ры, 1962. – 119 с.

6. Литвиновская, Ю. Восточная политика Наполеона в Беларуси / Ю. Литвиновская // Гісторыя : праблемы выкладання. – 2006. – № 2. – С. 45–51.

7. Ліс, Я. Палітыка Напалеона на Беларусі / Я. Ліс // Спадчына. – 1996. – № 5. – С. 117–123.

8. Літвіноўская, Ю. Унутраная палітыка ўрада Аляксандра І ў Беларусі напярэдадні і ў часы вайны 1812 г. / Ю. Літвіноўская // Беларускі гістарычны часопіс. – 2003. – № 5. – С. 18–24.

9. Літвінскі, І.А. У плыні сцюдзенай Бярэзіны / І.А. Літвінскі // Беларуская мінуўшчына. – 1993. – № 5–6. – С. 43–45.

10. Лукашэвіч, А. 1812 год і Беларусь / А. Лукашэвіч // Беларуская думка. – 2007. – № 8. – С. 119–124.

11. Мазинг, Г.Ю., Ерусалимчик, Л.Ф. Березина, год 1812–й / Г.Ю. Мазин, Л.Ф. Ерусалимчик. – Минск : Полымя, 1991. – 127 с.

12. Нестерчук, Л.М. Отечественная война 1812 г. на Брестчине / Л.М. Нестерчук . – Брест : Брестский гос. пед. ин-т им. А.С. Пушкина, 1990. – 50 с.

13. Паўлоўскі, А. Разведка і контразведка на беларуска-польскім памежжы на пярэдадні вайны 1812 г. / А. Паўлоўскі // Беларускі гістарычны часопіс. – 2006. – № 1. – С. 3–8.

14. Паўлоўскі, А., Лукашэвіч, А. “Лятучы” казачы корпус атамана М. І. Платава на ахове заходняй мяжы Расійскай імперыі (красавік – чэрвень 1812 г.) / А. Паўлоўскі, А. Лукашэвіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 2005. – № 1. – С. 13–21.

15. Родионов, А. Комплектование российской армии на территории Гродненской губернии накануне Отечественной войны 1812 г. / А. Родионов // Веснік Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта. Серыя 1. Гісторыя, філасофія, паліталогія, сацыялогія. – 2009. – № 2. – С. 81–90.

16. Таляронак, С., Блінец, А. Апошняя армія ВКЛ (1812–1814 гг.) / С. Таляронак, А. Блінец // Беларускі гістарычны часопіс. – 1996. – № 2. – С. 22–34.

17. Тарасаў, К. “Насустрач уласнай пагібелі” // К. Тарасаў, Памяць пра легенды. – Мінск : Полымя, 1993. – С. 231–244.

18. Троицкий, Н.А Россия в ХІХ веке : курс лекций : учеб. пособие для ВУЗов по напр. и спец. “История” / Н.А. Троицкий. – М. : Выс. школа, 2003. – 431 с.

19. Швед, В. Вялікае княства Літоўскае ў 1812 годзе / В. Швед // Беларускі гістарычны часопіс. – 2000. – № 3. – С. 9–15.

20. Швед, В. Заходні рэгіён Беларусі ў часы напалеонаўскіх войнаў. 1805–1815 гады / В. Швед, С. Данскіх. – Гродна : ГрДУ, 2006. – 130 с.

21. Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795–2002) / З. Шыбека. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. – 489 с.

Тэма 33. Асвета ў Беларусі ў апошняй трэці ХУШ-першай чвэрці ХІХ стст. (2 гадзіны)

1. Школьная рэформа 1773 г. у Рэчы Паспалітай. Дзейнасць Адукацыйнай камісіі.

2. Рэформа адукацыі 1782 г. у Расіі. Народныя вучылішчы Віцебскай і Магілёўскай губерняў.

3. Прыватныя і канфесійныя навучальныя ўстановы. Полацкая езуіцкая акадэмія.

4. Заснаванне і дзейнасць Віленскага універсітэта. Увядзення новай школьнай сістэмы ў Віленскай вучэбнай акрузе.

Паняцці:Адукацыйная камісія, акруговая школа, візітацыі, вучэбная акруга, галоўная школа, гімназія, народнае вучылішча, павятовае вучылішча, парафіяльная школа, прыходскае вучылішча, семінарыя.

Персаналіі:А. і Я. Снядзецкія, А. Чартарыйскі, Аляксандр І, Г. Грубэр, Г. Калантай, І. Анацэвіч, І. Дамейка, І. Даніловіч, І. Лялевель, І. Масальскі, І. Патоцкі, І. Храптовіч, Л. Плятэр, М. Баброўскі, М. Пачобут-Адляніцкі, Н. Навасільцаў, Ю. Ярашэвіч.

Абсталяванне: карты Межы рассялення беларусаў, Асноўны масіў беларускіх гаворак.

Крыніцы: Статут Адукацыйнай камісіі, Статут камісіі па арганізацыі народных вучылішчаў, Статут, або агульныя пастановы Віленскага універсітэта і вучылішчаў яго акругі.