Літаратура:

1. Асвета і педагагічная думка ў Беларусі: Са старажытных часоў да 1917 г. – Мінск : Нар. асвета, 1985. – 464 с.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сборник документов и материалов / Институт истории АН БССР, Архивное управление при Совете Министров БССР. – Минск : Из-во АН БССР, 1961. – Т. 3 : Воссоединение Белоруссии с Россией и её экономическое развитие в конце ХУІІІ – первой половине ХІХ века (1772–1860) / сост. В.В. Чепко и В.В. Шатило, 1961. – 665 с.

3. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал. М. Касцюк (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2005. – Т. 4 : Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец ХУШ – пачатак ХХ ст.) / М. Біч [і інш.] ; рэд.тома В. Яноўская, С. Рудовіч. – 2005. – 519 с.

4. Гісторыя Беларусі: з 1795 г. да вясны 1917 г. : вуч. дапаможнік / І.І. Коўкель [і інш.] ; рэдкал.: І.П. Крэнь, І.І. Коўкель. – Мінск : Аверсэв, 2001. – 400 с.

5. Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / Бел. энцыкл., нац. арх. рэсп. Беларусь. – Мінск : БелЭН, 1994. – 510 с.

6. Драгун, Ю. Уніяцкая царква Беларусі і дзяржаўная палітыка / Ю. Драгун // З гісторыяй на “Вы”: Выпуск 2 / уклад. У.А. Арлова. – Мінск : Маст. літ., 1994. – С. 89–107.

7. Канфесіі на Беларусі (к. ХУШ–ХХ стст.) / В.В. Грыгор’ева, У.М. Завальнюк; У.І. Навіцкі, А.М. Філатава навук. рэд. У.І. Навіцкі. – Мінск : ВП “Экапеспектыва”, 1998. – 340 с.

8. Марозава, С.В. Уніяцкая царква ў кантэкце гістарычнага развіцця Беларусі (1596–1839 гг.) : навучальны дапаможнік / С.В. Марозава. – Гродна : ГрДУ, 1996. – 257 с.

9. Самусік, А.Ф. Праекты арганізацыі ліцэяў на Беларусі ў першай палове ХІХ ст. / А.Ф. Самусік // Адукацыя і выхаванне. – 1996. – № 10. – С. 26–30.

10. Таляронак, С. Палітыка царызму ў адносінах да каталіцкай і уніяцкай царквы на Беларусі (1772–1839 гг.) / С. /Таляронак / Весці АН Беларусі. Серыя гум. навук – 1992. – № 2. – С. 60–66.

11. Троицкий, Н.А Россия в ХІХ веке : курс лекций : учеб. пособие для ВУЗов по напр. и спец. “История” / Н.А. Троицкий. – М. : Выс. школа, 2003. – 431 с.

12. Філатава, А. Палітыка царскага ўраду ў адносінах да уніяцкай ццарквы (1772–1838 гг.) / А. Філатава // Брэсцкай царкоўнай уніі – 400 : матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі. – Брэст : БрДУ, 1997. – С.84–88.

13. Хаустовіч, М. Скасавванне уніі / М. Хаустовіч // З гісторыяй на “Вы”. Вып. 2 / уклад. У. Арлова. – Мінск : Маст. літ., 1994. – С. 107–117.

14. Швед, В. Паміж Польшчай і Расіяй : Грамадска-палітычнае жыццё на землях Беларусі (1772–1863) / навук. рэд. П.І. Брыгадзін. – Гродна : ГрДУ, 2001. – 416 с.

15. Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795–2002) / З. Шыбека. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. – 489 с.

Тэма 36. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў 30-50-ыя гады ХІХ ст. (2 гадзіны)

1.  Аграрная палітыка ўрада. Становішча сялян.

2. Крызіс прыгонніцтва. Рэформы П. Кісялёва.

3. Развіццё прамысловасці.

4. Шляхі зносін. Гандаль.

5. Гарады і мястэчкі.

Паняцці: гільдыя, згоны, інвентарная рэформа, латыфундыі, люстрацыя, сяляне–агароднікі, сяляне–бабылі, сяляне–кутнікі, таварная гаспадарка, фабрыка.

Персаналіі: А. Радзівіл, Мікалай І, П. Вітгенштейн, П. Кісялёў, Р. Паскевіч, Ф. Бібікаў.

Абсталяванне: запоўніце табліцы:

Стадыі развіцця прамысловасці Беларусі

Стадыя	Характэрныя рысы

Буйнейшыя сухапутныя дарогі Беларусі

Назва	Год увядзення ў дзеяння

Літаратура:

1. Белоруссия в эпоху феодализма : сборник документов и материалов / Институт истории АН БССР, Архивное управление при Совете Министров БССР. – Минск : Из-во АН БССР, 1961. – Т. 3 : Воссоединение Белоруссии с Россией и её экономическое развитие в конце ХУІІІ – первой половине ХІХ века (1772–1860) / сост. В.В. Чепко и В.В. Шатило, 1961. – 665 с.

2. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал.рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2005. – Т. 4 : Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец ХУШ – пачатак ХХ ст.) / М. Біч [і інш.] ; рэд.тома В. Яноўская, С. Рудовіч. – 2005. – 519 с.

3. Гісторыя сялянства Беларусі са старажытных часоў да 1996 г. : у 3 т.– Мінск : Бел. навука, 1997. – Т. 1 : Гісторыя сялянства Беларусі ад старажытнасці да 1861 г. / Я.К. Анішчанка [і інш.] ; пад рэд. В. Мялешкі. – 1997. – 431 с.

4. Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / Бел. энцыкл., нац. арх. рэсп. Беларусь. – Мінск : БелЭН, 1994. – 510 с.

5. Козловский, П.Г. Землевладение и землепользование в Белоруссии в ХУШ – первой половине ХІХ в. / ред. Н.Н. Улащик. – Минск : Наука и техника, 1982. – 206 с.

6. Луговцова, С.Л. Политика российского самодержавия по отношению к дворянству Белоруссии в конце ХУШ – первой половине ХІХ века / С.Л. Луговцова. – Минск : Бел. гос. пед. ун-т, 1999. – 18 с.

7. Люты, А.М. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове ХУШ – першай палове ХІХ стагоддзя / А.М. Люты. – Мінск : Бел. гос. пед. ун-т, 2004. – 181 с.

8. Лютый, Л.М. Социально-экономическое развитие городов Белоруссии в конце ХУШ – первой половине ХІХ века / Л.М. Лютый. – Минск : Наука и техника, 1987. – 176 с.

9. Сосна, У.А. Фарміраванне саслоўна-групавога складу сялянства ў Беларусі ў канцы ХУШ – першай палове ХІХ ст. / навук. рэд. А.П. Ігнаценка. – Мінск : БДУ, 2000. – 115 с.

10. Троицкий, Н.А Россия в ХІХ веке : курс лекций : учеб. пособие для ВУЗов по напр. и спец. “История” / Н.А. Троицкий. – М. : Выс. школа, 2003. – 431 с.

11. Філатава, А. Саслоўная палітыка царскага ўраду ў Беларусі (1772–1860) / А. Філатава // Гіст. альманах. – Гродна : ГрДУ, 2002. – Т. 6. – С. 56–83.

12. Чепко, В.В. Города Белоруссии в первой половине ХІХ века. Экономическое развитие / В.В. Чепко. – Минск : Изд-во БГУ, 1981. – 143 с.

13. Шаўчэня, М. Сацыяльна-прававы статус беларускага купецтва ў апошняй трэці ХУШ – першай трэці ХІХ стст. / М. Шаўчэня // Беларускі гістарычны часопіс. – 2003. – № 7. – С. 47–51.

14. Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795–2002) / З. Шыбека . – Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. – 489 с.

15. Эканамічная гісторыя Беларусі / пад гал. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1998. – 288 с.

Тэма 37. Грамадска-палітычны рух на беларускіх землях у 30-50-я гады ХІХ ст. (2 гадзіны)

1. Кансерватыўная плынь.

2. Ліберальны рух.

3. Польскія і рускія навукоўцы аб Беларусі і беларусах.

4. Пачатак беларускага адраджэння. Станаўленне беларускай навуковай школы.

5. Зараджэнне рэвалюцыйна-дэмакратычнага руху. Дзейнасць тайных арганізацый “Дэмакратычнае таварыства” і “Саюз свабодных братоў”.

Паняцці: кансерватыўны рух, карбанарыі, ліберальны рух, нацыяналізм, радыкалізм, разначынцы, рамантызм, рацыяналізм, рэвалюцыйны дэмакратызм, экспедыцыя Ю. Заліўскага.

Персаналіі: А. Вярыга-Дарэўскі, А. і Ф. Далеўскія, А. Кіркор, А. Міцкевіч, А. Плюшар, А. Рыпінскі, А. Турчынович, В. Дунін-Марцынкевіч, В. Севяргін, Г. Ржавускі, Ж.дэ Мэстр, З. Даленга-Хадакоўскі, І. Грыгаровіч, І. Анацэвіч, І. Даніловіч, І. Ярашэвич, Л. Галамбіёўскі, Л. Трынкоўскі, М. Балінскі, М. Без-Карніловіч, М. Валовіч, М. Грэч, М. Качаноўскі, М. Лавіцкі, Н. Навіцкі, П. Шпілеўскі, С. Манюшка, Т. Нарбут, У. Сыракомля, Ф. Адэлунг, Ф. Бохвіц, Ф. Савіч, Ф. Шымкевіч, Ш. Канарскі, Ю. Лукашэвіч,Ю. Заліўскі, Ю. Славацкі, Я. Баршчэўскі, Я. і К. Тышкевичы, Я. Чачот.

Абсталяванне: карта Межы рассялення беларусаў.

Крыніцы: Статут “Прынцыпы дэмакратызму”.