3.Қай қосымша буын үндестігіне бағынбай тұр?

А) мансапқор В) кәсіпкер С) төрежан Д) аурухана Е) күлекеш

4. Қай септіктің жалғауы буын үндестігіне бағынбайды?

А) барыс септік В) жатыс септік С) шығыс септік Д) табыс Е) көмектес

5. Қай әріпке аяқталған жіңішке буынды сөзге қосымша жуан жалғанады?

А) т В) с С) х Д) ц Е) л

6. Буын үндестігіне бағынбай тұрған сөздер қатарын табыңыз.

А) шекара,баспасөз баспана В) аман-есен,асты-үсті, әрі-бері С) Екібастұз,Алакөл, Бәйгеқұм

Д) отағасы, тасбақа, біршама Е) ешқашан, кейбір, әлдеқайда

7.Сөз ішіндегі ілгерінді ықпалды тап.

А) қара ала В) Бозжан С) көзқарас Д) саққұлақ Е) ала қаз

8. Дыбыс үндестігі деген не?

А) соңғы буынның жуан болуына қарай қосымшаның жуан жалғануы.

В) сөзде жуан-жіңішке дауыстылардың араласып келуі

С) Соңғы буынның жуан болса да, қосымшаның жіңішке жалғануы.

Д) қатар келген екі дыбыстың бір-біріне әсер етуі

Е) соңғы буынның жіңішке болуына қарай қосымшаның жіңішке жалғануы

9.Сөз аралығындағы ілгерінді ықпалды тап.

А) Мен жастық шағымды сағындым. В) Ол есіктен сыртқа шықты С) Мен тапсырманы түсіндіріп болдым Д) Пышақтың ұшы майысып қалыпты Е) Дауыл басылды.

10. Сөз бен қосымша аралығындағы ілгерінді ықпалды тап.

А) Кешкісін есікті ашсын. В) Болат әскерде аспазшы болған С) Оның әкесі соғыстан аман келді

Д) Жомарт жайбарақат отыр Е) Биылғы қыс қатал болды.

«Кейінді ықпал», «Орфография және орфоэпия» тақырыптары бойынша

1. Жазылуда ескерілетін кейінді ықпалды тап.

А) Үйдің ауласы тап-таза. В) Асан суды төгіп тастады. С) Таңғы сағат бесте жолға шықтық

Д) Бұл айтыста Сәкен жеңіп кетті. Е) Ол сөзден жеңіліп масқара болды.

2. Сөз ішіндегі кейінді ықпалды тап.

А) Біріне-бірі алшақ салынған он шақты үй тұр. В) Жерұйықты іздеп жөнелді.

С) Олжабек табиғатында момын ,қақ-соқпен ісі жоқ кісі. Д) Аманғалидың мазасы болмай отыр

Е) Ғабиденнің «Өмір мен өлім» романы жарық көрді.

3. Сөз аралығындағы кейінді ықпалды тап.

А) Он жылдың ішінде талай шығармалар дүниеге келді. В) Олардың отау құрғанына биыл отыз жыл болды. С) Бір кездерде ақынның қасына еріп жүрген еді Д) Батыраш тым-тырыс болып ,жерге кіргендей күйге түседі. Е) Соғыс кезінде жаудың қорғанысын бұзып кетті.

4. Кейінді ықпалды тап.

А) Мен бұл өлеңді газеттен жазып алдым. В) Жиылып тұрған халық шулап қоя берді.

С) Далаға шықсаң,көк пен жерді көресің. Д) Ит-адамға шын дос жануар

Е) Екі әскер жолдың шетіне отырып тынықты.

5.Орфоэпиялық заңдылықпен жазылған сөзді тап.

А) жұлын В) құман С) құмұрсқа Д) бұрыс Е) Гүлнұр

6. Сөз бен қосымша арасындағы кейінді ықпалды тап.

А) Менің сұрағаным бола қоймады. В) Сөйлесіп тұрған бала кенеттен тоқтай қалды.

С) Өлі риза болмай,тірі байымас. Д) Менің қазақ тілін үйренгім келеді Е) Су айнадай тап-таза

7. Орфоэпия бойынша жазылған сөзді тап.

А) Сарыағаш В) дейінгі С) кемеңгер Д) бейбітшілік Е) күндүз

8. Естілуі бойынша жазылған сөзді тап.

А) сыйымдылық В) тайаныш С) қиыншылық Д) жиналыс Е) хайуан

9. Қай сөз орфографиялық нормаға сай жазылған?

А) біріңғай В) Бегарыс С) Жаңғожа Д) бұлұттұ Е) Жанпейіс

10. Дәстүрлі принцп бойынша жазылған сөзді тап.

А) бастаңғы В) диуана С) жаңбыр Д) қоңыз Е) Мақсат

«Көнерген сөз», «Жаңа сөз», «Диалект сөз» тақырыптары бойынша

1. Неологизмге айналған көнерген сөзді тап.

А) машайық В) сопы С) жамағат Д) діни басқарма Е) муфтият

2. Архаизмнен болған тіркесті тап.

А) үлкен планета В) Абай даңғылы С) нарықтық экономика

Д) валюта бағамы Е) физикалық карта

3. Бұрын көнерген сөз болып қазір нелогизмге айналған сөзді тап.

А) апрель В) ай С) ғасыр Д) апта Е) байрақ

4.Синоним болатын диалектілерді тап.

А) түбек,шүмек В) ауқат,тамақ С) былғары,тері Д) кебеже,сандық Е) қоржын,қалта

5. Көнерген сөздердің қатарын тап.

А) дуанбасы,пролетерият, қаған В) әсемпаз,өнерпаз,қыдырымпаз С) бизнес,карьера,орден

Д) акция,чек,бағалы қағаз Е) тәуелсіздік, егемендік, азаматтық

6. Қай қатар неологизм сөздерге жатады?

А) анализ,скидка В) класс,лампа С) сәулет,пайыз Д) градус,температура Е) хандық,барымта

7. Белгілі бір аймақта ғана қолданылатын сөздерді не дейді?

А) көнерген сөз В) диалект сөз С) кірме сөз Д) термин сөз Е) кәсіби сөз

8. «Тырық», «көтерем»диалектілерінің әдеби тілдегі баламасын тап.

А)зәулім В) шалғай С) арық Д) ескі-құсқы Е) кішкентай

9. Сөйлемдегі диалект сөздерді тап.

А) Табалдырықта отырма. В) Бидайға орақ түскелі тұр. С) Бау-бақшадан жеміс тердік

Д) Бүгін азанда ерте ояндым. Е) Оның нағашысы әскерден келді.

10. Историзмді тап.

А) мешіт В) имам С) жамағат Д) қылует Е) муфти

«Термин», «Кірме сөз», «Кәсіби сөз» тақырыптары бойынша

1.Қай сөйлемде термин сөз бар?

А) Апам ұршық иіріп отыр. В) Жазда қауын-қарбыз жеуге болады. С) Еуразия—ең үлкен құрлық

Д) Кеше қатты бұрқасын болды. Е) Балалар балық аулауға кетті.

2. Терминдерге тән ең басты белгі не?

А) дара мағыналы В) көп мағыналы С) жалпы халыққа түсінікті

Д) белгілі аймақта ғана қолданылады. Е) халық арасында жиі қолданылады.

3. Екі сыңары да кірме сөзден болған қос сөзді тап.

А) адам жаны В) азды-көпті С) тарс-тұрс Д) оқу-білім Е) хат-хабар

4. Әрі термин сөз,әрі кірме сөз болатын сөзді тап.

А) бағам В) ұжым С) қор Д) нарық Е) нотариус

5.Кірме сөздле қандай заңдылық сақталмайды?

А) орфографиялық заңдылық В) орфоэпиялық С) үндестік заңы Д) стильдік ерекшелік

Е) пунктуация

6. Тілдің сөздік құрамын байытатын сөзді тап.

А) диалект сөз В) көнерген сөз С) кәсәби сөз Д) термин сөз Е) кірме сөз

7.Қай кәсіби сөз су шаруашылығыфна жатады?

А) диірмен В) мұрап С) масақ Д) көсеу Е) келі

8. Кәсіби сөздер қатарын тап.

А) ықпал,буын,екпін В) синус,параллель,ромб С) білім,тұрмыс,тіршілік

Д) тұсау,тоқым,үзеңгі Е) ұзын,биік,алыс

9.Синонимдес сөзі тап.

А) жуа,сарымсақ В) қаңылтыр,сым С) қызамық,кекіре Д) сым,леген Е) бал,әсел

10 Диалект сөзден болған кәсіби сөзді тап.

А) шемішке В) полюс С) глобус Д) кернеу Е) тарих

«Табу сөз», «Эвфемизм мен дисфемизм»тақырыптары бойынша

1. «Мырза жігіт», «кенже бала» сөздері қай сөзге қатысты?

А) дисфемизм В) эвфемизм С) табу Д) көнерген сөз Е) тұрақты тіркес

2. Табиғат құбылысына қатысты табу сөзді тап.

А) ұлыма В) жасыл түсу С) соқырішек Д) жаман ауру Е) дауыл

3. Табу сөздер неден туындаған?

А) салт-дәстүр В) сыпайылық С) ем Д) ырым Е) аты белгісіз болу

4. Дөрекі сөзді сыпайылап жеткізу қалай аталады?

А) дисфемизм В( табу С) тура мағына Д) метонимия Е) эвфемизм

5. Эвфемизмге жататын сөзді белгілеңіз.

А) найзағай В) қасқыр С) бақиға аттану Д) ұлыма Е) жын

6. Эвфемизмге жататын тұрақты тіркесті тап.

А) қолды болыпты. В) ашық мінез С) жүрек жұтқан Д) тілі күрмелді Е) қарны ашты

7. Эвфемизм бойынша «сөзуарлау» сөзі қай сөзді алмастырады?

А) салақ В) шешен С) мылжың Д) бәдік Е) олақ

8. Қай сөз грек тілінде «сыпайы сөйлеймін» деген мағына береді?

А) эвфемизм В) дисфемизм С) табу Д) идиома Е) архаизм

9. Сөйлемдегі дисфемизмді тап.

А) Оның бір көзінің мүкістігі бар. В) Асанның қартайған шағында бір құлағы естімей қалды.

С) Ақанның бойы ұзын болғандықтан,балалар оны «Ұзынтұра» деп мазақтайтын.

Д) Ұлы Отан соғысынан оралғандардың көбі бір мүшесін соғыс даласында қалдырып кеткен еді.

Е) Болат әрдайым кемтар адамдарға көмектесетін еді.

10. Табу сөзді тап.

А) Келін қайынын өз атымен атамайды. В) Сарқыраманың бер жағында маңыраманы ұлыма жеп жатыр екен. С) Келіншек болған оқиғаны қайын енесіне жеткізді.

Д) Естіген жұрт келіншектің тапқырлығына тәнтә болды.

Е) Қазақтар кейбір табиғат құбылыстарын өз атымен айтпаған.

«Тұрақты тіркес», «Идиомалық тіркес» тақырыптары бойынша

1. Қай тұрақты тіркес «әділ» деген мағынаны береді?

А) Тонның ішкі бауындай В) Ала жіпті аттамау С) Он саусағынан бал тамған.

Д) Қара қылды қақ жарған. Е) Мұрнынан шаншылу.

2. Антонимдес фразеологизмдерді тап.

А) Су жүрек----жүрек жұтқан В) Мойнына су кету-- ит өлген жер С) Көз жұмды—жүріп кетті

Д) Көзге түртсе көргісіз—тайға таңба басқандай Е) Шашбауын көтеру—тақиясына тар келу.

3. Қай тұрақты тіркестің мағынасы дұрыс көрсетілген?

А) Мұрнын шүйіру—дәмелену В) сөз беру—таң қалу С) зығыры қайнау--өлу

Д) сілесі қату--әбден шаршау Е) сүттей ұйыды—келіспеді

4. Мағынасы синонимдес тұрақты тіркесті тап.

А) бауыр басу—ақ саусақ В) таяқ тастам жер—сүт қайнатым уақыт С) екі езуі құлағында—төбесі көкке жету Д) ит арқасы қиянда—маңдайының соры бар Е) көз ілмеу—көз шырымын алу

5. Идиомалық тіркесті тап.

А) Жазда Асанбай аулы осы төңіректің сай-саласын мекендейді.

В) Бұл өңірдің ауылдары алты бақан ала ауыз болып біріккен емес.

С) Күз келісімен,бұлар қыстауға көшудің амалына кірісті. Д) Данагүл саумалы малдарды сатуға қарсы шықты. Е) Шаруаның ісі бітпейтінін ол енді түсінгендей болды.

6.Мақал-мәтелден тұрақты тіркесті тап.

А) Денсаулық—зор байлық. В) Ештен кеш жақсы. С) Сабыр түбі—сары алтын.

Д) Оқу инемен құдық қазғандай Е) Көп түкірсе,көл болады.

7. «Алыс» мағынасындағы идиомалық тіркесті тап.

А) ит жеккен В) ер қашты С) асқар тау Д) көз аларту Е) ат арытып,тон тоздырып

8. Бастауыш қызметіндегі тұрақты тіркесті тап.

А) Олар көптен бері қырғи қабақ болып,бір-бірін аңдысып жүр. В) Аузы күйген үрлеп ішер.

С) Олар суықта қалып,тісі тісіне тимей жаурады. Д) Істің насырға шапқанын сезген Оспан сыртқа шығып кетті. Е) Ұяттан кірерге тесік таппаған бала қып-қызыл болып кетті.

9. Тұрақты тіркесті тіл білімінің қай саласы зерттейді?

А) фонетика В) семасиология С) синтаксис Д) морфология Е) фразеология

«Мақал мен мәтел», «Нақыл сөз»тақырыптары бойынша

1. Кейін пайда болған мақалды тап.

А) Ерінбесең—емерсің В) Ұрлық түбі—қорлық С) Айдағаны бес ешкі ысқырығы жер жарады

Д) Сабыр түбі—сары алтын Е) Отан оттан да ыстық

2. Мақалға тән ерекшелікті тап.

А) Бір ғана сөзден тұрады. В) Құрамындағы сөөздерді ауыстыруға келеді. С) Ой тұжырымдалып, түйінді пікір түрінде айтйлады. Д) Көпшілікке үндеу мақсатында Е) Авторы белгілі болады.

3. Мақалдың мағынасын анықта.

Алтау ала болса,ауыздағы кетеді,төртеу түгел болса төбедегі келеді.

А) білім туралы В) ақыл-парасат туралы С) тәлім-тәрбие туралы.

Д) үлкенді құрметтеу туралы Е) ынтымақ,бірлік туралы

4. Уәдеде тұрудың маңызы туралы мақалды тап.

А) Алтау ала болса,ауыздағы кетеді. В) Ақылды қария-ағын дария. С) Әзіл айтсаң да,әділ айт.

Д) Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді. Е) Еменнің иілгені—сынғаны,Жігіттің екі сөйлегені--өлгені

5. Мақалды тап.

А) Әкесінің баласы—адамның дұшпаны,Адамның баласы—бауырың В) Адамның адамшылығы істі бастағанынан білінеді,қалайша бітіргенінен емес. С) Өзің үшін еңбек қылсаң,өзі үшін оттаған хайуанның бірі боласың. Д) Досы жоқпен сырлас, досы көппен сыйлас.

Е) Ақыл азбайды, әділдік тозбайды,арамдық озбайды.

6. Мәтелді тап.

А) Балалы үй—базар. В) Отан оттан да ыстық С) Ойнап сөйлесең де,ойлап сөйле

Д) Жері байдың—елі бай Е) Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді

7. Мәтелдің белгісін тап.

А) Эмоциялық мағына басым болады. В) Құрылысы жағынан екі,үш бөлімді болады.

С) Ой нақты айтылады. Д) Үлгі-өнеге түрінде айтылады. Е) Біріншісі екінші сөйлемнің шарты болады

10Қайсысының көбінесе авторы белгілі болады?

А( мақал В) мәтел С) тұрақты тіркес Д) нақыл сөз Е) идиома

«Сөздің тура және ауыспалы мағынасы», «Сөздің көп мағынасы» тақырыптары бойынша

1.Тура мағыналы сөзді тап.

А) қара тас В) жуас кісі С) тас жүрек Д) терең ойлы Е) ыстық ықылас

2. Тура мағыналы сөзді тап.

А) Ат арылту В) Ат сату С) Ат ойнату Д) Ат салысу Е) Ат ізін суытпау

3. Ауыспалы мағыналы сөзді тап.

А) Ол әйеліне алтын алқа сатып алды. В) Айман оған жылы лебізін білдірді.

С) Түнгі ауа салқындай бастады. Д) Күзгі дала сары жапырақтан көрінбейді.

Е) Бұл мәселе туралы басшылармен ақылдасты.

4. Көп мағынаға ие бола алатын сөзі тап.

Аспанда қалықтаған құстың қанаты анық көрінеді.

А) аспан В) қанат С) құс Д) қалықтау Е) анық

5. «Полисемия» деген не?

А) дара мағыналы В) мағынасы жоқ С) тура мағына Д) көп мағыналы Е) ауыспалы мағына

6.Ауыспалы мағынада қолданып тұрған сөзді тап.

А) Қалада өзбек ұлттық мәдени орталығы бар В) Олар ертелі-кеш еңбек етіп жүр.

С) Адамның ықылас-ниеті жақсы болсын

Д) Оны көрмегелі біршама жылдар өтті.

Е) Көктемде отырғызылған жас шыбықтардың жапырағы шыға бастапты.

7. «Суық хабар» асты сызылған сөз қандай мағына беріп тұр.

А) көптен күткен В) сүйініш С) қайғылы Д) қуаныш Е)күтпеген

8. Ауыспалы мағынадағы сөзді тап.

А) шалғай ауыл В) ақ қар С) кең сынып Д) жазық дала Е) құрғақ сөз

9. Ауыспалы мағыналы сөзді тап.

А) Қолындағы малын ермек етіп отыр. В) Кіші інісі мектеп бітіргелі жатыр

С) Оның әжесі көп ертегі білетін

Д) Мұсаның атасы жалпақ жұртқа танымал болған.

Е) Алыстағы ауылдардың көптеген қиындықтары бар.

Е) Алыстағы ауылдардың көптеген қиындықтары бар.

10. Қай сөйлемде «қара» сөзі ауыспалы мағынада қолданылған?

А) Олар қара тастан үй тұрғызды. В) Біз үйдің іргетасын қара бояумен боядық.

С) Хат қара сиямен жазылыпты.

Д) Қодар жырда қара күштің иесі ретінде суреттеледі.

Е) Ол бүгін қара костюмін киіпті.

«Омоним», «Антоним» тақырыптары бойынша