V.Деңгейлік тапсырмалар.

1-деңгейдің тапсырмасы.242-жаттығу.Сөйлемдердің құрамынан өзгелік етісті теріп алып,олардың түбірі мен жұрнақтарын дефис арқылы ажыратып жазыңдар.

Үлгі: тарт-тыр-ып.

2-деңгейдің тапсырмасы.Терме диктант.Берілген мақал-мәтелдерден өзгелік етістерді теріп жаз.

1.Ер өтірік айтпайды, 2.Ер асылық айтпайды, 3.Ақыл көпке жеткізер, 4.Өзен,су көлге жеткізер,

Жоқтық айтқызады. Тоқтық айтқызады. Өнер көкке жеткізер. Соқпақ жолға жеткізер,

5.Ақылды адам айтқызбай білер, 6.Ашу шабыстырады, 7.Елдестірмек елшіден, Жол молға жеткізер

Ақ сұңқар қаққызбай ілер. Ақыл табыстырады. Жауластырмақ жаушыдан.

3-деңгейлік тапсырма.Өлең шумақтарынан өздік етісті тауып,өздік етісті тауып,өзгелік етіске айналдырып,

сөйлем құраңдар.

1.Ағашқа қонып,қаранып, 2.Ісіндің,кебіндің, 3.Төсі төмен салынған,

Қанатын,жүнін таранып, Сонда да не пайда? Бауыры ішке алынған

Болмақшы еді мәз-мейрам. Түрі жат өгіздің, Шоқтығы озат көрінген

Сен қайда,ол қайда? Қатар тұрған нарыннан.

Құлан дерсің мүсінін

Қарап тұрсаң алдынан.

Отан қорғар ұлымның

Мінеріне осы ат

Лайық деп танылған.

4-деңгей.1.Етістерді қатыстырып «Адамгершілік – асыл қасиет» тақырыбына ой-толғау жаз.

2.Семантикалық карта

Етістіктің түрлері Сөз тіркесі	Сабақты	Салт	Өздік етіс	Өзгелік етіс
Жыр айтқыз Шөпті баспа Сабақтан шықты Білімін толықтырды Жұртты сөлетпеді Жерге төкті Үйге жатқызды Сөзді ұғу Үйді тазалатқыз Сабағын оқыттыр	+ + + + + +	+ + +		+ + + + +

VI. Қорытындылау сұрақтары.

Етіс дегеніміз не? Өздік етіс дегеніміз не? Өзгелік етіс дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.

VII. Үй тапсырмасы. 243-жаттығу. Берілген өзгелік етістерді қолданып сөз тіркесі мен сөйлем құраңдар.

Үлгі: Жыр айтқыз.Абай үйге келген қонақтарға жыр айтқызды.

Сабақтың тақырыбы: Қос сөз.Қайталама қос сөз

Сабақтың мақсаты: білімділік – қос сөз,қайталама қос сөз туралы түсінік беру; тәрбиелік – тілді құрметтеуге,сүюге,белсенділік пен қызығушылыққа әтрбиелеу; дамытушылық – оқушыларға қазақ тілін оқыту арқылы ой-өрісін,таным,қабілетін,сөзжасам туралы түсініктерін дамыту.

Сабақтың типі: аралас сабақ.

Әдіс-тәсілдері: проблемалық әдісті қолдана отырып,деңгейлік тапсырмалар беру.

Көрнекілігі:жаңа сабақ туралы кесте,үлестірмелі қағаз,техникалық құрал.

Жаңа сабақ. «Қос сөз.Қайталама қос сөз» көрнекілігін пайдалана отырып түсіндіру.

Күнделікті өмірмен байланыстыру «Менің тілім – сатылмайтын байлығым» атты апталық жүріп жатқанын

тіл біздің байлығымыз,ұлтымыздың белгісі екенін айту.

Тіл дегеніміз не? Оған қандай анықтама берер едің?

Тірек сызба арқылы мемлекеттік тілге түсінік беріледі.

Ана тілің

Ұлтымыздың белгісі

Ата-бабамыздан

қалған мұра

Қатынас құралы

Мемлекеттегі іс-

қағаздар атқару тілі

Мемлекеттік тіл

Мемлекеттік

басқару тілі

Сот ісін жүргізу

тілі

Тіл туралы заңның

4-бабында «Мемлекеттік тіл-қазақ

тілі»делінген

Тіл туралы заң

1997ж.11-шілдеде

қабылданған.

Тіл туралы заң

6 тарау, 27 баптан тұрады

Осы тірек сызбадан қос сөзді таптыру.

(ата-бабамыз)

Көрнекіліктер:

Туған тілім – анам тілі - өз тілім!

Туған тілде сыры терең жаным бар,

Туған тілде мың-мың ыстық қаным бар,

Туған тілде әнім менен сәнім бар.

Осы өлең жолдарын оқушыға оқытып,қайталама қос сөздерді таптыру.

Жаңа сабақты меңгерту барысында «Кім жылдам?» ойынын пайдалану(үш оқушыны тақтаға шығарып жарыстыру).

тіп-тік қап- сүп- қып-

жалт-жұлт сарт- тарс- сатыр-

Тәп-тәуір -сары -шикі -қысқа

Кітаппен жұмыс. Деңгейлік тапсырмалар беру.

88-жаттығуды ауызша орындату.

І деңгей.91-жаттығу.Қос сөздерді қатыстырып,сөйлем құраңдар.

ІІ деңгей. 89-жаттығу.Суретке қарап,мәтін құраңдар,заттарға сипаттама бергенде қос сөздерді пайдаланыңдар,сол қос сөздердің қалай жасалып тұрғанын түсіндіріңдер.

ІІІ деңгей. 90-жаттығу. Қайталама қос сөздермен мағыналық жағынан байланысатын сөздерді тауып,сөз тіркесі етіп жазыңдар.

Перфокартамен жұмыс

Мысалы	Түбір	Туынды сөз	Біріккен сөз	Қос сөз
ет ет-мет малшы биыл аппақ

«Өз-өздеріңді тексеріңдер» деген тақырыпта тақтаға тест сұрақтары ілінеді.

1.Дұрыс жазылған сөзді табыңдар.

а) Аманкелді ә) Амангельді б) Амангелді

2. ... біріккен сөз деп аталады.

а) көп түбірлі сөз ә) екі түбірлі сөз б) сөз тіркесі

3.Біріккен сөзді құрайтын түбірлер ... жазылады.

а) дефис арқылы ә) бірігіп б) бөлек

4.Кіріккен сөзді тап.

а) түйеқұс ә) биыл б) Ертіс

5.Бір сөздің қайталануымен жасалған қос сөздер.

а) бала-шаға,ата-ана ә) ата-баба,үп-үлкен б) қырқа-қырқа,терлей-терлей

6.Күшейткіш буын арқылы жасалған қос сөздер.

а) қып-қызыл,быт-шыт ә) сап-сары,үлкен-кіші б) үп-үлукен,жап-жасыл

7.Дұрыс жазылған қос сөзді белгілеңдер.

а) будақ-будақ ә) ар ұят б) қалт құлт

8.Дұрыс жазылған сөзді табыңдар.

а) жымжырт ә) көк құтан б) сеңгір-сеңгір

Қима қағазбен жұмыс

( Нашар оқитын оқушылармен жұмыс)

Мақал

Жылай-жылай арық қазсаң,

Күле-күле су ішерсің.

№1

Тамшыдан тама-тама дария

болар

№2

Отбасы толған жансың,

Бір-біріңе меймансың

№3

Аяғы жоқ жүреді,

Сылқ-сылқ күледі.

(бұлақ)

Жұмбақ

№4

Қима қағаздағы жұмбақ пен мақалдарды оқыта отырып ішінен қос сөздерді таптыру.

Бірге жазылады

Дефис

арқылы

жазылады

Қорытындылау. 1.Біріккен сөз дегеніміз не? 2.Қос сөз дегеніміз не? 3.Қайталама қос дегеніміз не?

Бағалау.

Үйге тапсырма.92-жаттығу. Өзіңнің туған жеріңнің табиғатын суреттеп жаз.

Сабақтың тақырыбы: Түбір мен Қосымша

Сабақтың мақсаты: білімділік – қазақ тіліндегі қосымшалардың түбір сөзге жалғану заңдылықтары туралы ұғымдарын дамыту,жұрнақ пен жалғаудың атқаратын қызметін таныту;

тәрбиелік – ана тілін қадірлеуге,білімділікке,сауаттылыққа тәрбиелеу; дамытушылық – фонетика,лексика тараулары бойынша алған білімдеріне сүйене отырып сауатты жазу,оқу дағдыларын жетілдіру,дұрыс сөйлеуге машықтандыру.

Сабақтың түрі:жаңа білімді меңгерту сабағы.

Сабақтың өту әдісі: сұрақ-жауап,тақырыпқа арналған кеспе карточкалармен жұмыс грамматикалық ойын,жаттығу жұмыстары,сатылай кешенді талдау.

Сабақтың көрнекілігі: сызба,суреттер,кеспе карточкалар.

Сабақтың барысы.

І.Ұйымдастыру кезеңі: а) оқушыларды түгендеу;ә) сыныптың тазалығы мен оқушының сабаққа дайындығына назар аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. а) Сөздер қандай жолмен жасалады? ә) Сөз тұлғасы дегеніміз не?

б) 68-жаттығуды оқып,сөздерді құрамына қарай ажырат.

ІІІ.Жаңа сабақты түсіндіру. а) Тақырыптың аты жазылып,сабақтың мақсаты түсіндіріледі.ә) Өткен сабақтағы «Сөз тұлғасы» туралы алған білімдеріне сүйене отырып,оқушылардың өзі қосымша сөзіне анықтымы береді.б) Төмендегі өлең жолдарын жаздырып,түбір сөздер мен қосымша жалғанған сөздерді табады.

Сені іздедім,кездескен адамдардан,

Бұлақтардан,бақтардан,алаңдардан.

Шырақтардан,оттардан,жалаулардан,

Сені іздедім жоғалған замандардан.

(Мұқағали Мақатаев. «Поэзия»)

в) Қосымшаның неліктен жалғанатынын ұғу үшін өлең жолдарындағы қосымшаларды өшіріп,дауыстап оқытылады.Қосымшалардың сөз бен сөзді байланыстыратынын оқушының өзі айтады.

г) Білімдіге дүние жарық,

Білімсіздің күні қаріа (мақал)

Мақалды оқытып,жұрнақты тапқызу,жұрнақ өзі жалғанған сөздің мағынасын өзгертетінін немесе түрлендіретінін оқушының өзіне айтқызу.

ғ) Қосымшалардың түбірге жалғануында қандай дыбыстық заңдылықтар бар екеніне оқушы назарын аударту.

Оқулықтан 69-жаттығуды орындату.

а) Қарамен жазылған сөздерді құрамына қарай талда.

ә) Түбір мен қосымшадағы дауысты дыбысты салыстыр.

б) түбір мен қосымшадағы дауыссыз дыбыстардың үндесуін байқа.

Сатылай кешенді талдау жүргізу,сөз құрамына қарай талдату.

Ана