Бақылау сұрақтары:

Студенттің өздік жұмысы (СӨЖ)

Оқу-әдістемелік әдебіет

В.С. Колпаков, В.Г. Шубко «Совершенствование пассажирских перевозок», Мәскеу, 1983-191 бет.

«Организация перевозок на промышленном транспорте» Мәскеу, 1983-178бет.

Пазойский Ю.Р. «Организация пассажирских перевозок на ж.д.транспорте» Мәскеу, 1991-240бет.

З.С. Бекжанов, С.В. Богданович, Н.Ж. Берикбаев «Жолаушы тасымалын басқару» пәні бойынша курстық және дипломдық жобалауды орындау бойынша әдістемелік нұсқама.. Алматы, 1999-35 бет.

3 Модуль – Вокзал жұмысының технологиялық үрдісі № 8 Дәріс

Тақырып: Вокзал жұмысының технологиясы (1 сағат)

Дәрістын максаты: Темір жол вокзалы, вокзал бағыты, Вокзалдардың негізгі есептік көрсеткіштері, жолаушылық жөнелтулер, келу жолаушылары, транзиттік жолаушылар, өтетін пойыздардың жолаушылары.

Мазмұн:

1 Вокзал жұмысының ұйымдастырудың негізгісі.

2 Қала маңындағы билетті сатқанда қажетті автомат санын анықтау.

3 Қажетті жүк сақтау қоймасының санын анықтау.

Глосарий: Темір жол вокзалы; вокзал бағыты; транзиттік жолаушылар; жүк сақтау; кала маңындағы билетті.

1 Вокзал жұмысының ұйымдастырудың негізгісі.

Вокзал жұмысының ұйымдастырудың негізгісі – оның жұмысының технологиялық процессі болып табылады, оған мыналар кіреді:

• Техникалық сипаттамасы мен вокзалдың басты жобасы, барлық ғимараттары мен перрон жолдары, платформалары, құрлысы мен жабдықтары;

• Вокзалдың кәсіпорындық сипаттамасы алыс, жергілікті және қаламаңында пойыздардың келетін-жөнелтілетін саны көрсетілген; сол пойызбен келетін-жөнелтілетін жолаушылар саны (транзиттік және қаламаңындағы пойыздырға бөлек көрсетіледі); қол жүгімен жүкті өңдеу көлемі; өткізетін және барлық көмекші жүкті тасымалдау қабілеті және вокзал цехтары;

• Жолаушыларға қызмет көрсету тәртібі; билет сатуды ұйымдастыру; жүк сақтайтын және жүк бөлімдерінің жұмыс технологиясы; жолаушыларға тұрмыстық қызмет көрсетуді ұйымдастыру және вокзалды жинау; вокзал жұмысн шұғыл жоспарлау, вокзалдың дамуын әлеуметтік-экономикалық жобада жоспарлау.

Вокзалдың жұмысын технологиялық процессте құрастыру үшін, алдымен хронометраждық бақылау жүргізеді, жолаушылар ағынын зерттеу қажет, әрбір кәсіпорын бөлімдерінде орындалатын әртүрлі операциялардың, уақыт шығын мөлшері анықталынады, қажетті билет кассасы мен автомат саны анықталынады, жүк сақтау және жолаушыларға қызмет көрсетудің басқа да құрылғыларын бақылайды.

2 Қаламаңындағы билетті сатқанда қажетті автомат санын анықтау.

Қаламаңындағы билетті сатқанда қажетті автомат саны мерзімдік тасымалдауға қарсы және тәуліктегі уақытқы байланысты қаламаңындағы тасымалдаудың теңдігі өзгеріп отырады. Бірақ, ең көп уақытты анықтағанда есептелінетін уақыт уақыт бірлігіндегі орташа өтініш саны (ағының көптігі) тұрақты мөлшерде болады, сондықтан қаламаңындағы жолаушылар ағынын тұрақты шартта есептеуге болады, автоматты пайдаланатын жолаушылар, бір жүріске қолданатын билетті алу, билетті пайдалану уақытының бір-біріне қатысы жоқ. Бұл ағынды нақты есептеп айтуға болады, жолаушылар билет алуға екіден, үштен келуі мүмкін т. б. Автоматқа келетін қаламаңындағы жолаушылар ағынын тұрақты пуассон ағынымен қарастыруға болады. Қызмет көрсету уақыты (автоматтан билет алу) кез-келген мөлшерде болады, көрсетілген заң бойынша орындалады. Қажетті көрсеткіштерді анықтау (10) формуламен есептелінеді, кейбір қосымша шектеулерді ескере отырып, аралас түрде массалық қызмет көрсету, көп каналды жүйеде оырндалады.

Автоматтың жұмысын дұрыс ұйымдастыруда және оның жеткілікті саны жолаушыларға 90% қызмет көрсетеді, бір рет жүріс билетін пайдаланатындарға. Қалған 10%, билет кассасында қызмет көрсетеді.

Тәуліктегі қаламаңындағы жолаушылар ағынын анықтау:

А_қ.м.=n_қ.ма_қ.м

мұндағы: n_қ.м – қаламаңындағы поыйыздар саны;

а_қ.м - қаламаңындағы поыйыздың жолаушылары, адам.

Осы шарттан кейін жолаушылардың бірдеңгейде қажетті автоматқа келу саны мына формуламен анықталынады:

S_a=,

мұндағы: - жолаушылар ағынының үзіліссіз келіп бір жүріс билетін алуы, жолаушы-сағ (берілгені 8б.);

q_а – тәуліктегі қаламаңындағы жолаушылардың автомат арқылы билет алатын меншікті мөлшері, q_а=0,9;

- үзіліссіз қызмет көрсету, яғни 1 сағатта берілетін орташа билет саны, =570 билет.

Жолаушылар ағынының келетін тепе-теңдіктің сақталмауына қатысты және автомат алдында кезекте тұратын жолаушылар мөлшерінің өзгеруі, автоматтың қызмет көрсету санына, жолаушылардың қаламаңына билет алуда күтетін уақытына және массалық қызмет көрсету жүйесінде қарастырылған басқа да көрсеткіштерге байланысты болады.

Жолаушыларға қаламаңына билет алу үшін автоматтың жетіспеушілігі, олардың біршама уақытын шығындайды. Арытқ автоматтарды қою, автоматты пайдалануда және құрылғыларды сатып алуға қатысты шығын мөлшерін өсіреді. Автомат санының тиімдісін есептеу, билет алуда жолаушылардың уақытын жоғалтпау құны (Е_ж.қ), және автоматты пайдалануда және құрылғыларға қатысты стансаның шығыны (Е_ст), ең аз болу үшін:

Е_ж.қ+ Е_ст=min

Ол үшін

Е_ж.қ=365*Т_үз.уақ.*t_б.а.**С_ж.с. ,

Е_ст=S_a

мұндағы: Т_үз.уақ. – үзіліссіз жолаушылар ағынының келетін уақыттағы қосындысы, сағ;

t_б.а. – жолаушылардың билет алуға кететін орташа уақыты, сағ;

- жолаушылар ағынын қарастыратын орташа уақыт Т_үз.уақ., жолаушы;

С_ж.с. – 1 жолаушы-сағатының құны С_ж.с.=30 тенге;

S_a – автомат саны;

А_а – 1 автоматтың құны, А_а=13400 тенге;

t_{қыз.көр.мер.} – қызмет көрсету мерзімінің мөлшері, t_{қыз.көр.мер.}=8 жыл;

Э_а – 1 автоматқа келетін жылдық пайдалану шығыны Э_а=10500 тенге.

Уақыттағы жолаушылар ағынының А=4400 жолаушы ең көп тасымалдау аралығында (сағ 17-20 дейін) ең аз автомат саны:

S_a=4400*автомат.

Пуассон ағынымен жолаушылар билет алғанда 1 жолаушыға кететін орташа уақыты және қызмет көрсету уақыты көрсетіледі, методикалық көрсеткіштегі41 кестедегі формуламен есептелінген және автомат саны S_a=7 болғанда, t_б.а.=0,0034 сағат.

Егер S_a=7 автомат,

Е_ж.қ+ Е_ст=365*3*4400*0,3*0,0034+7=13436 тг

Егер S_a=8 автомат,

Е_ж.қ+ Е_ст=365*3*4400*0,3*0,0023+8=13064 тг

Егер S_a=9 автомат,

Е_ж.қ+ Е_ст=13699 тг.

Сондықтан, келтірілген мысалда қарастырсақ, ең аз шығын 8 автомат болғанда орындалады.