Вымераныя расходы вады р. Бярэзіна (г. Барысаў, 1988 г.). Вышыня «0» графіка 150,46 м абс., плошча вадазбору 5690 км²
|
№ расходу |
Дата вымярэння |
Узровень вады над «0» графіка (Н, см) |
Расход вады (Q, м³/с) |
Плошча жывога сячэння (ω, м²) |
Сярэдняя хуткасць цячэння (vс, м/с) |
|
1 |
2.04 |
233 |
95,8 |
175 |
0,55 |
|
2 |
20.04 |
219 |
83,1 |
160 |
0,52 |
|
3 |
25,04 |
195 |
64,9 |
140 |
0,46 |
|
4 |
4,05 |
164 |
51,1 |
115 |
0,44 |
|
5 |
16.05 |
135 |
40,7 |
94,1 |
0,43 |
|
6 |
26.05 |
113 |
32,9 |
81,4 |
0,40 |
|
7 |
8.06 |
87 |
24,8 |
66,5 |
0,37 |
|
8 |
20.06 |
110 |
29,5 |
79,8 |
0,37 |
|
9 |
5.07 |
126 |
32,0 |
89,3 |
0,36 |
|
10 |
29.07 |
149 |
42,4 |
102 |
0,42 |
|
11 |
24.08 |
108 |
32,2 |
75,7 |
0,43 |
|
12 |
3.09 |
98 |
28,4 |
67,9 |
0,42 |
|
13 |
27.09 |
84 |
26,0 |
62,1 |
0,42 |
|
14 |
11.10 |
70 |
23,3 |
53,8 |
0,43 |
|
15 |
20.10 |
75 |
25,0 |
57,0 |
0,44 |
|
16 |
9.11 |
66 |
21,4 |
50,4 |
0,42 |
|
17 |
10.11 |
109 |
31,9 |
75,9 |
0,42 |
|
Рэчышча ракі звілістае, слабазарастаючае каля берагоў (пакатых, вышынёй 0,5– 1,0 м, задзернаваных). Пойма двухбаковая, шырынёй да 1,5 км, у асноўным развіта на левым баку, лугавая, забалочаная, затапляецца пры Н = 220–240 см. За 1988 г.: Ннайб=258 см, ω=198 м² Ннайм=64 см 09.04.1988 07.11.1988 У 1960 – 1988 гг.: Ннайб=321 см, ω=252 м² Ннайм=52 см 14.04.1970 13.11.1983 | |||||
Такім чынам, калі ў якім-небудзь гідрастворы ракі расходы вады вымераны пры рознай вышыні ўзроўню, то можна пабудаваць графічныя залежнасці (крывыя) расходаў вады (Q), плошчы жывога сячэння (ω) і сярэдніх хуткасцей цячэння (vс) ад узроўню вады (H).
Асноўная сувязь паміж QiH звычайна ўстанаўліваецца графічна ў выглядзекрывой залежнасці расходаў адузроўняўQ = f(H)і ў комп-лексе з крывымі ω =f(H)іvс=f(H)яна носіць назвукрывой расходаў(рыс. 1.11). Пры гэтым крывыя плошчаў і сярэдніх хуткасцей неаб-ходны для аналізу надзейнасці вымераных расходаў, правядзення ўвязкі пабудаваных крывых па ўраўненнюQ =vсω, экстрапаляцыі (прадаўжэння) крывой расходаў да найвышэйшых і найніжэйшых назіраемых узроўняў вады, якія не ахоплены вымеранымі расходамі.
Рыс. 1.11. Крывая расходаў Q = f(H), ω = f(H) і vс = f(H)
р. Бярэзіна (г. Барысаў, 1988 г., вышыня «0» графіка 150,46 м абс.)
Залежнасць Q=f(H), якая выражана ў выглядзе адной плаўнай кры-вой, характэрная для ўстойлівага, незаросшага рэчышча і пры адсут-насці пераменнага падпору, калі ўстаноўленаму значэнню ўзроўню адпавядае адно пэўнае значэнне расходу вады, называеццаадназ-начнай. Яна нярэдка ахоплівае толькі абмежаваны перыяд часу і можа захоўвацца на працягу года або некалькіх гадоў.
У многіх выпадках адназначная залежнасць Q=f(H)скажаецца пад уплывам шэрага прычын (няўстойлівага руху вады, няўстойлівасці рэчышча – размываў і акамуляцыі наносаў, зарастання рэчышча воднай расліннасцю, развіцця лядовых з’яў, пераменнай падпоры), што выклікае раскідванне або фарміраванне абасобленых груповак пунктаў на каардынатным полі. Атрымоўваецца, што аднаму і таму жа ўзроўню вады адпавядаюць розныя велічыні расходаў вады. Такая сувязь расходаў і ўзроўняў вады называеццанеадназначнай.
Парушэнне адназначнай залежнасці Q=f(H)можа быць выклікана таксама недакладнасцю вымярэнняў і разлікаў. Таму ў кожным кан-крэтным выпадку ўстанаўлення сувязі паміж расходамі і ўзроўнямі вады неабходны пільная праверка і аналіз зыходных даных.
У гэтай рабоце разглядаецца пабудова крывых пры адназначнай залежнасці Q=f(H)і экстрапаляцыя да найвышэйшага ўзроўню па элементах расходу.