- •Модуль 1. Лабараторна-практычныя заняткі і кантралюемая самастойная работа
- •1.1. Гідраграфічныя характарыстыкі ракі і яе басейна
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Рыс. 1.1. Схема басейна р. Заходняя Бярэзіна
- •Табліца 1.1 Ведамасць вымярэння плошчы басейна ракі _________________ Карта маштабу_________________
- •Табліца 1.2 Ведамасць вымярэння даўжыні ракі (па ўчастках)____________ Карта маштабу____________
- •Табліца 1.3 Ведамасць вымярэння даўжыні прытокаў ракі_____________ Карта маштабу_____________
- •Кантрольныя пытанні
- •1.2. Гідралагічныя назіранні на вадамерным пасту і іх першапачатковая апрацоўка
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Выпіска з кніжкі для запісу вадамерных назіранняў (кг-1) р. Заходняя Дзвіна (г. Віцебск, красавік 1999 г.)
- •Даведачная табліца. Адзнака нуля графіка 124,76 м абс.
- •Асноўныя лядовыя ўтварэнні і з’явы лядовага рэжыму рэк
- •Кантрольныя пытанні
- •1.3. Паўтаральнасць і працягласць стаяння ўзроўняў вады
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Штодзённыя ўзроўні вады р. Дняпро (г. Орша, 1999 г.)
- •Табліца 1.9 Ведамасць паўтаральнасці (частаты ) і працягласці (забяспечанасці) узроўняў р. Дняпро (г. Орша, 1999 г.)
- •Кантрольныя пытанні
- •1.4. Хуткасці цячэння ў жывым сячэнні ракі
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Кантрольныя пытанні
- •Ведамасць вымярэння сярэдня хуткасці цячэння па вертыкалі графічным спосабам Вертыкаль №_______ Маштаб: ветрыкальны______________
- •1.5. Крывыя расходаў вады
- •Вымераныя расходы вады р. Бярэзіна (г. Барысаў, 1988 г.). Вышыня «0» графіка 150,46 м абс., плошча вадазбору 5690 км²
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Р. Бярэзіна (г. Барысаў, 1988 г.)
- •Кантрольныя пытанні
- •1.6. Вызначэнне тыпаў жыўлення ракі па гідрографу
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Кантрольныя пытанні
- •1.7. Характарыстыкі рачнога сцёку
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Гадавая табліца штодзённых расходаў вады
- •Вылічэнне характарыстык сцёку р. Дняпро (г. Смаленск, 1999 г.).
- •Вызначэнне прыватных плошчаў басейна р. Віхра і сярэдніх модуляў паміж ізалініямі сцёку па карце
- •Кантрольныя пытанні
- •1.8. Марфаметрычныя характарыстыкі возера
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Вылічэнне плошчы возера
- •Табліца 1.19 Марфаметрычныя характарыстыкі воз. Галадзянка
- •Кантрольныя пытанні
- •1.9. Размеркаванне тэмпературы вады па вертыкалі ў возеры
- •Змест работы
- •Выкананне работы
- •Размеркаванне тэмпературы вады з глыбінёй у воз. Крывое (Ушацкая група азёр)
- •Кантрольныя пытанні
- •1.10. Гідраграфічная характарыстыка водных аб’ектаў (кантралюемая самастойная работа) Змест работы
- •Выкананне работы
Гадавая табліца штодзённых расходаў вады
р. Дняпро (г. Смаленск, 1999 г.). F = 14100 км²; Х = 585 мм
Дата |
І |
IІ |
III |
IV |
V |
VI |
VII |
VIII |
IX |
X |
XI |
XII |
1 |
50,8 |
20,1 |
24,9 |
229 |
222 |
66,4 |
32,6 |
22,0 |
16,2 |
20,2 |
29,2 |
44,1 |
2 |
47,9 |
20,4 |
24,9 |
236 |
200 |
67,4 |
34,7 |
21,8 |
16,6 |
20,7 |
29,6 |
43,6 |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
... |
29 |
22,3 |
24,6 |
201 |
264 |
67,4 |
27,2 |
24,1 |
15,9 |
19,2 |
29,6 |
37,5 |
30,0 |
30 |
21,8 |
|
215 |
243 |
67,4 |
29,9 |
23,7 |
16,2 |
19,7 |
29,6 |
39,7 |
29,9 |
31 |
20,9 |
|
224 |
|
66,4 |
|
22,6 |
16,2 |
|
29,9 |
|
28,5 |
Ся-рэдні |
34,0 |
21,8 |
67,8 |
346 |
86,4 |
42,4 |
31,6 |
17,4 |
17,4 |
24,1 |
35,9 |
46,4 |
Най- боль-шы |
50,8 |
24,6 |
228 |
411 |
228 |
68,4 |
40,2 |
22,0 |
19,9 |
29,9 |
41,3 |
58,1 |
Най-мен-шы |
20,7 |
19,4 |
22,6 |
226 |
54,8 |
25,9 |
22,6 |
15,4 |
16,2 |
20,2 |
28,9 |
28,5 |
Сярэдні гадавы 64,3 Найбольшы 411 (19.ІV) Найменшы летні 15,4 (25.VІІІ) Найменшы зімні 19,4 (4. ІІ) |
Табліца 1.16
Вылічэнне характарыстык сцёку р. Дняпро (г. Смаленск, 1999 г.).
F = 14100 км²; Q = 64,3 м³/с; Х = 585 мм
Характарыстыкі |
Формулы |
Разлік |
Аб’ём сцёку (м³, км³) |
W = Qс · Т |
W = 64,3 · 31,5 · 106 = 2025,4 · 106 м³ = 2,03 км³ |
Слой сцёку (мм) |
H = W / F · 10³ |
H = 2025,4 · 106 / 14100·10³ = 144 мм |
Модуль сцёку (л/с км²) |
М = Qc · 10³ / F |
М = 64,3 · 10³ / 14100 = 4,56 л/с км² |
Каэфіцыент сцёку |
η = h / Х |
η = 144 / 585 = 0,25 |
Карты сцёку для ўсёй тэрыторыі Саюза складзены Б. Д. Зайковым (1946) па даных назіранняў 2360 пунктаў і К. П. Васкрасенскім (1962) на аснове матэрыялаў назіранняў 5690 пунктаў. Акрамя карт сярэдняга шматгадовага сцёку Д. Л. Сакалоўскім (1968) складзены карты максімальнага і мінімальнага сцёку і інш. Цяпер для тэрыторыі Беларусі Цэнтральным НДІ комплекснага выкарыстання водных рэсурсаў складзена карта сцёку, у якой нормы сцёку разлічаны за ўвесь перыяд назіранняў за ім на тэрыторыі Беларусі.
Для вызначэння нормы сцёку пры даных гідраметрычных назіран-няў у цяперашні час для тэрыторыі СНД рэкамендуецца выкарыс-тоўваць карту сярэдняга шматгадовага сцёку рэк (з ізалініямі нормы сцёку ў л/с км²), складзеную ў Дзяржаўным гідралагічным інстытуце (ДГІ) у маштабе 1:5000000 або ў маштабе 1:10000000. Можна таксама выкарыстоўваць карты сцёку, складзеныя для асобных раёнаў і прыведзеныя ў даведніках «Рэсурсы поверхневых водаў СССР».
З карты сцёку робіцца выкапіроўка басейна ракі з нанясеннем ізаліній сярэдніх гадавых модуляў сцёку (рыс. 1.15). Ізалініямі сцёку і лініяй водападзела басейн дзеліцца на шэраг прыватных плошчаў (f1,f2...fn).
Сярэдні шматгадовы модуль гадавога сцёку басейна ракі да разліковага замыкаючага створу (М0, л/с км2) вызначаецца як сярэдняе ўзважанае здабыткаў велічынь модуляў сцёку на велічыні маючых да іх цягу плошчаў басейна:
М0= (М1f1М0 f2 + ... +М2 fn ) / (f1 f2 ..., + fn),
дзе М1,М2, ...,Мn – сярэдняе арыфметычнае значэнне модуляў сцёку паміж ізалініямі, л/с км²;f1,f2...fn – плошчы басейна паміж ізалініямі, км².
У прыкладзе, які разглядваецца, сярэдняе арыфметычнае значэнне модуля сцёку (л/с км²) для плошчы f1 раўняецца:
М1= (6,1 + 6,3) / 2 = 6,2;
для плошчы f2:
М2= (6,3 + 6,5) / 2 = 6,4;
для плошчы f3:
М3= (6,5 + 6,7) / 2 = 6,6;
для плошчы f4:
М4= (6,7 + 6,9) / 2 = 6,8.
Рыс. 1. 15. Карта ізаліній сярэдніх шматгадовых
модуляў сцёку (л/с км2) басейна р. Віхра
Прыватныя плошчы (f1, f2, f3, f4) паміж ізалініямі вызначаюцца планіметрыраваннем.
Даныя разлікаў прыватных плошчаў і сярэднеарыфметычных модуляў сцёку заносяцца ў табл. 1.17.
Табліца 1.17