13. Присоедините к следующим словам и словосочетаниям нужный вариант присоединительной частицы и переведите на русский язык:

о, bizde, şu adamda, Smirnof yoldaşta, ders, derste, dersinde, köylüsü, bu kitap, dükkânında, yaprağı, cetvelde, cep, cepte.

ПОРЯДКОВЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ

(sıra sayıları)

Порядковые числительные образуются путем присоедине­ния ударного аффикса—(ı)ncı (восемь фонетических вариан­тов: -ıncı, -inci, -uncu, -üncü, -ncı, -nci, -ncu, -ncü) к количе­ственным числительным.

ПРИМЕРЫ: kaç + ıncı = kaçıncı

— который? (по счету, по порядку), bir+ inci = birinci — (первый по порядку), iki + nci = ikinci — второй, dört + üncü = dördüncü — четвертый, üç yüz yetmiş dokuz (379) + uncu =

=üç yüz yetmiş dokuzuncu — триста семьдесят девятый.

УПРАЖНЕНИЯ

14. Добавьте к следующим числительных необходимый вариант аф­фикса — (ı) ncı и переведите на русский язык:

yetmiş beş, yirmi iki, üç yüz üç, dört yüz on dokuz, bin dört, bin dokuz yüz elli sekiz, yedi yüz altmış bir, iki milyon altı yüz kırk üç bin beş yüz doksan altı, dört milyar dört bin seksen, yüz otuz yedi.

ОБОЗНАЧЕНИЕ ЦЕЛЫХ ЧАСОВ

Целые часы обозначаются посредством конструкции, со­стоящей из двух слов: 1) saat и 2) необходимого по смыслу числительного.

ПРИМЕРЫ: saat kaç(tır)? —который час? saat beş — пять часов, saat on iki —двенадцать часов.

Обстоятельство времени («в таком-то часу») образуется путем присоединения к числительному аффикса местного падежа.

ПРИМЕРЫ: saat kaçta? —в каком часу? когда?

saat beş +te = saat beşte — в пять часов, saat dokuzda — в девять часов.

Конструкция с обратным порядком слов обозначает ка­кое-либо количество времени.

ПРИМЕРЫ: kaç saat? — сколько часов? в течение скольких часов? beş saat — пять часов (= в течение пяти часов), dokuz saat — девять часов (= в течение девяти часов).

УПРАЖНЕНИЯ

İ 5. Добавьте там, где можно, аффикс местн. Падежа и переведите на русский язык следующие словосочетания:

saat bir, üç saat, saat dört, saat sekiz, saat yedi, saat altı, bir ı saat, saat dokuz, on iki saat, saat on bir.

16. Переведите на русский язык следующие словосочетания и пред­ложения:

1. Kaçıncı kattayız? 2. Üçüncü kattayız. 3. Kaç numaralı dersane? 4. Yetmiş beş numaralı dersane. 5, Kaçıncı dersane? 6. Dördüncü dersane? 7. Saat kaç? 8. Saat yedi. 9. Saat kaçta? 10. Saat altıda. 11. Kaç saat? 12. Birkaç saat. 13, Kaçıncı sınıftasınız? 14, Birinci sınıftayız. 15. Siz de mi birinci sınıftasınız?

16. Hayır, ben ikinci sınıftayım. 17. — Hocam, bugün dersiniz kaçıncı sınıfta? — Birincide.

17. Переведите на турецкий язык следующие предложения:

1. В какой они комнате? 2. Они в пятой комнате. 3. Они в ком­нате номер пять. 4. Вы на четвертом курсе? 5. Нет, я тоже на третьем курсе. 6. Который час? 7. Семь часов. 8. На каком они этаже?9. Они на втором этаже. 10. Студенты первого курса тоже на втором этаже. 11. —Что это? — Это единица. 12. А это что? — Это ноль.

ТЕКСТ 2

Burası neresi? Burası bir okuldur. Lise değil, bir yüksek okul. Okulumuzun iki binası var. Bu bina yeni değil, eskidir. Şimdi saat dokuzdur. Fakültemizin bütün öğrencileri salon ve dersanelerdedirler. Binamızda birkaç salon var. Bir numaralı salon ikinci kattadır. Bu salon mavidir. Oldukça geniş ve çok güzeldir. Döşemesi sarı, tavanı beyazdır. Duvarda büyük bir tablo var. İki numaralı salon üçüncü katta. Bu salon en büyük. Şimdi burada yüz yetmiş beş talebe ve bir profesör var. Burası da bir dersane. Numarası üç yüz kırk üç. Dersanede altı öğrenci var. Ya öğretmen? O da, tabiî, dersanededir. Öğretmen pek de genç değildir. İhtiyar mı? Hiç te değil. Fakat yaşlı bir adam. Talebelerin masalarında kitap, defter ve kalemler var. Bir masada bir cetvel ve birkaç yaprak kâğıt vardır. Öğretmenin çantası bir sandalyede. Dersane geniş değil, fakat dar da değil. Bugün hava açık ve ılıktır. Odanın penceresi de açık. Kapısı, tabiî, kapalıdır. Duvarlar yeşil. Beyaz tavanda dört lâmba. Siyah yazı tahtasında bir resim var, bir de cetvel. Resimde iri

bir arslan ve ufak bir kedi. Cetvelde İki üç yazı ve daha başka şeyler vardır. Peki altı öğrenci burada. Ya diğer öğrenciler nerede? Onlar bitişik dersanede ve komşu sınıflarda.

Şu küçük odada beş sandalye var, bir sandalyede kimse yok. Grupun bir talebesi hastadır. Ne var orada? O gençte kalem mi yok? Nasıl yok? Var, tabiî. Masasında mı yoksa cebinde mi? Hayır, kalemi sol elinde. Ya hokkası? Hokkası yoktur. Saat kaç? On mu? Teşekkür ederim. Bugün dört saat dersim var, saat dörtte de bir toplantı...

MURAT: Necip Bey!

NECİP: Efendim.

M: Merhaba, Necip Bey. Ne var ne yok?

N: Güzellik sağlık! (Hayırlar!)

M: Bugün ne güzel hava var! Değil mi?

N: Evet, hava pek güzel. Sıcak ta değil; soğuk ta değil... Ilık

bir hava. M: Bir de açık!

N: Neniz (neyiniz) var, Murat Bey? Yoksa hasta mısınız? M: Hayır, bir şeyim yok, oldukça iyiyim. N: Bay babanız nasıldır/lar/? Hanım, küçük hanım? (Bayan,

küçük bayan?) M: Teşekkür ederim, onlar da iyi... Hastamız yok. Bugün

burada mısınız? N: Hayır, burada değilim. Saat dörtte okuldayım. Orada

bugün bir toplantı var. Oğlum da öğrenci... Şimdi saat kaç? M: Saat on bir. Kaçıncı sınıftadır? N: Üçüncü sınıfta (üçüncüde). Şey... Burası neresi? Acaba

bir mağazada mıyız? M: Bir dükkândayız. Sizde para var mı? N: Şu cebimde yetmiş lira var. Orada ne var? M: Hiç. Kâğıt. N: Çok mu? M: Birkaç bin yaprak.

N: Ya! Başka bir şey yok mu?

M: İşte burada kitap(lar) var.

N: Ne var, Murat Bey?

M: Hiç. Bir şey yok,

N: Nasılsınız? İyi misiniz?

M: Az çok iyiyim. Teşekkür ederim.

УПРАЖНЕНИЯ