37. Прафесiйны тэатр на Беларусi (XIX – пачатак XX ст.).

У 19 ст. пачалі дзейнасць прыватныя гарадскія і маёнткавыя тэатры, некаторыя з якіх (Нясвіжскі тэатр Радзівілаў, Шклоўскі тэатр Зорыча, тэатры ў Слуцку, Слоніме, Магілёве і інш.) дасягнулі прафесійнага ўзроўню. У сярэдзіне 19 ст. рабіліся спробы стварыць беларускую прафесійную драматургію і нацыянальны тэатр (пастаноўка спектакля «Сялянка», 1852, у якім было сінтэзавана драматычнае, вакальнае і танцавальнае мастацтва). У фарміраванні беларускага прафесійнага нацыянальнага тэатра вялікую ролю адыграла тэатральная культура рускага, украінскага і польскага народаў. У беларускіх гарадах дзейнічалі мясцовыя рускія драматычныя трупы, выступалі артысты ўкраінскіх тэатраў, прыязджалі польскія тэатральныя калектывы.

У пачатку ХХ ст. арганізоўваюцца шматлікія музычна-драматычныя гурткі і так званыя “беларускія вечарынкі”. Там звычайна выступалі хары, чыталіся беларускія літаратурныя творы, ставіліся п’есы. Пад уздзеяннем выступленняў прафесійных тэатраў у беларускіх гарадах і мястэчках ствараліся аматарскія тэатральныя калектывы. У Мінску на сцэне Дваранскага сходу прафесіяналы і аматары ставілі творы рускай, украінскай і зарубежнай драматургіі. 5 чэрвеня 1890 г. у горадзе быў адкрыты пастаянны тэатр (цяпер памяшканне тэатра імя Янкі Купалы).

На традыцыях “беларускіх вечарынак” у 1907 г. узнікла “Першая беларуская трупа” Ігната Буйніцкага. І. Буйніцкі на ўласныя сродкі стварыў тэатральную трупу ў асабістым фальварку Палевачы Дзісенскага павета. У 1907 г. замацаваўся пастаянны склад удзельнікаў гэтага калектыву, а ў 1910 г. пасля ўдзелу ў “Першай беларускай вечарынцы” у Вільні тэатр І. Буйніцкага пераўтварыўся ў прафесійны.

У рэпертуары “Першай беларускай трупы” былі песні, танцы, пастаноўкі п’ес, дэкламацыя твораў беларускіх паэтаў і пісьменнікаў. І. Буйніцкі і яго акцёры займаліся актыўнай гастрольнай дзейнасцю. Учас гастроляў па Беларусі І. Буйніцкі дапамагаў мясцовым гурткам, што спрыяла пашырэнню тэатральнага аматарства. У 1911 і 1912 гг. трупа І. Буйніцкага выступіла ў Пецярбургу, у 1913 г. калектыў наведаў Варшаву. Такім чынам І. Буйніцкі знаёміў гледачоў з мастацкай культурай беларускага народа, звяртаў увагу на яе своеасаблівасці і непаўторны нацыянальны каларыт. Энтузіязм І. Буйніцкага, удалы падбор акцёраў і рэпертуара склалі трывалы падмурак поспеху гэтага калектыва. Аднак матэрыяльныя цяжкасці прымусілі І. Буйніцкага ў 1913 г. закрыць тэатр.

Пераемнікам стала “Першае таварыства беларускай драмы і камедыі”, якое ўзнікла ў Мінску пасля Лютаўскай рэвалюцыі. Арганізаваў Таварыства вядомы беларускі акцёр і рэжысёр Фларыян Ждановіч. Калектыў ужо ў першыя тыдні свайго існавання ажыццявіў гастрольную паездку па Беларусі.

38. Архiтэктура Гомеля (канец xyiii – пачатак XX ст.).

Основная достопримечательность города Гомеля – дворцово-парковый ансамбль, центром которого является дворец Румянцевых-Паскевичей, памятник архитектуры классицизма (1799–1819).парк XIX в. (1 категория);собор святых Петра и Павла начала XIX в. (1 категория);часовня-усыпальница семьи Паскевичей второй половины XIX в. (1 категория);Зимний сад с башней обозрения — бывший сахарный завод XIX в. (2 категория);комплекс хозяйственных построек XIX в. на территории парка, включающих административное здание (3 категория);прилегающая заречная парковая зона с её естественной средой;планировочная структура центральной части города с исторической трассировкой улиц и памятниками архитектуры XVIII — начала XX в.

Часовня-усыпальница семьи Паскевич была создана в псевдорусском стиле в 1889 году по проекту архитектора Е.И. Червинского при участии художника С. Садикова. По проекту английского архитектора Джорджа Кларка в 1809-1824 году недалеко от дворца возведён Петропавловский собор, ныне являющийся кафедральным собором Гомельско-Жлобинской епархии Русской православной церкви.

Гомельский государственный цирк — стационарный цирк, расположенный в городе Гомеле. Впервые цирк в Гомеле был построен в 1890-е годы предпринимателем И. Слободовым. Он был деревянный и располагался на Конной площади (где сейчас расположен центральный рынок), здание существовало до 1917 года. Второй цирк в Гомеле был построен в 1926 году, в 1932 году здание было передано театру, а в 1941 году сгорело. В 1950-е годы работал цирк-шапито. Нынешнее здание цирка, расположенное в центре города, построено в 1972 году.

В числе сохранившихся архитектурных достопримечательностей Гомельской области: Мозырский костел и монастырь бернардинцев, памятник архитектуры барокко (1648), Мозырский монастырь цистерцианок (1743-45), Петриковская Николаевская церковь, памятник архитектуры псевдовизантийского стиля (2-я половина XIX), Чечерская ратуша, памятник архитектуры классицизма (2-я половина XVIII).