- •Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі
- •Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі Қазақ гуманитарлық заң университеті экономика, бизнес және әлеуметтік ғылымдар жоғары мектебі
- •Пәннің оқу бағдарламасы
- •Соөж және сөж тапсырмаларын орындау мен тапсырудың тақырыптық жоспары
- •Əдебиеттер
- •Глоссарий
- •Білімді бағалаудың жалпы шкаласы
- •3.Пәннің оқу – әдістемелік қамтамасыздандырылу картасы Информатика және есептеуіш техникасы. Оқулықтармен қамтамасыздандыру - 2011-2012ж.
- •Семинарлық және тәжірибелік сабақтарды жүргізуге арналған әдістемелік нұсқаулар
- •1.1 Информатика пәні, объектісі және құрамдас бөліктері.
- •1.2 Ақпарат және оның түрлері, қасиеттері.
- •1.3 Компьютерде ақпаратты ұсыну формалары
- •С кибернетика;
- •-Тақырып. Сан жүйелері
- •3 Тақырып. Бульдік алгебра
- •3.1 Бульдік алгебра және компьютердің логикалық схемасы. Графтар және ағаштар.
- •3.3 Логикалық амалдармен жұмыс. Логикалық схемалар құру
- •Логикалық қосу
- •Логикалық теріске шығару
- •3 Сурет. Компьютердің функционалдық схемасы
- •B. Қатты және иілгіш магниттік дискілердегі мәлімет жинақтауыш;
- •5.2 Алгоритмдік структуралар.
- •Бағдаламалаудың негізгі құрылымы
- •6.3 Антивирусты қорғау. Архиваторлар.
- •7. Жанама (контекстік) меню дегеніміз…
- •16. Операциялық жүйе – ...
- •18. Сұхбат терезесіндегі батырмасын шерткенде, мынадай әрекет атқарылады:
- •19. Сұхбат терезесіндегі батырмасын шерткенде, мынадай әрекет атқарылады:
- •20. Егер файл атының типі (кеңейтілуі) .Bmp болса, онда бұл файлда мынадай мәлімет түрі сақталады:
- •21. Егер файл атының типі (кеңейтілуі) .Ехе болса, онда бұл файлда мынадай мәлімет түрі сақталады:
- •8.1 Ms Word бағдарламасында Microsoft Equation 3.0. Формулалар редакторымен жұмыс.
- •8.2 Ms Word бағдарламасының қосымша мүмкіндіктері: мазмұн құрастыру, гиперсілтеме қою.
- •1. Word программасы қай нұсқада іске қосылмайды...
- •8. Word редакторында көлденең сызғыштағы белгілер (маркерлер) көмегімен мынадай форматтау әрекеттері орындалмайды:
- •9. Word редакторында Формат – Абзац командасын орындағанда ашылған сұхбат терезеде мынадай аралықтарды (интервал) өзгертуге болмайды:
- •10. Ms Word мәтін редакторында қаріп көлемі мен аралықтарды өлшеуде қандай өлшем бірліктері қолданылады?
- •9.1 Кестелік процессорларға шолу. Ms Excel бағдарламасының интерфейсі. Ұяшықтарды форматтау.
- •9.2 Ұяшық адрестері. Ms Excel бағдарламасының функцияларын қолдану.
- •11.2 . Деректерді енгізу және редактрлеу. Ұяшық адрестері
- •1. Формат – Ұяшықтар (Ячейки) меню пункті көмегімен орындалмайтын әрекет нұсқасын көрсетіңіз...
- •3. Қай программа кестелік процессорларға жатпайды:
- •4. Кестелік процессордың атқаратын қызметі:
- •10.1 Ms Excel бағдарламасындағы қаржылық, статистикалық функцияларын қолдана отырып экономикалық есептерді шешу.
- •10.2 Ms Excel бағдарламасының көмегімен кредиттер мен займдарды талдау амалдары
- •1. Excel іске қосылғаннан кейін экранда толтырылмаған ....
- •Сұратулардағы есептеулер
- •1. Мәліметтер базасы дегеніміз…
- •3. Реляциялық мәліметтер базасы қатынасының (кестесінің) мынадай қасиеті болмайды:
- •11. Мббж (Мәліметтер базасын басқару жүйесі) бұл…
- •12. Access-те мәліметтер базасы (мб) – дегеніміз…
- •13. Access-те кесте дегеніміз…
- •15. Access-те форма дегеніміз…
- •16. Access-те түйінді өріс дегеніміз…
- •13.1 Компьютерлік желілер, желілік және телекоммуникациялық технологиялар.
- •13.2 Желілер жөнінде жалпы мағлұмат, компьютерлердің желілік қарым-қатынасының қажеттілігі.
- •Желілік қауіпсіздік. Компьютерлік желілерде ақпаратты алу және жіберу.
- •14.1 Компьютерлік графика түсінігі, түрлері. Растрлы және векторлы графикалық редакторларға шолу.
- •14.2 Растрлық графикалық редактормен жұмыс.
- •Компьютерлік графиканың бағдарламалық жабдықтауының жіктелуі
- •Растрлы және векторлы графикалық редактор
- •15.1 Ақпараттық қауіпсіздік және оның құрамалары.
- •15.2 Ақпараттық процестерге заңсыз енуден қорғау.
- •5 .Пәнді жүргізу бойынша әдістемелік нұсқаулар
- •"Информатика" пәні бойынша студенттің аудиториялық және аудиториядан тыс жұмыстарын ұйымдастыру.
- •1.2. Білімдерді бақылауға арналған материалдар
- •1.3. Семинарлық сабақтар, обсөж және сөж орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
- •Тәжірибелік және лабораториялық жұмыстарды жүргізуге арналған материалдар
- •1.1 Тәжірибелік жұмыс. Санау жүйелері.
- •Тәжірибелік жұмыс.
- •1 Лабораториялық жұмыс. Бір жүйеден екінші жүйеге өту
- •2.1 Тәжірибелік жұмыс. Сандық ақпаратты көрсету
- •2.2 Тәжірибелік жұмыс. Мәтіндік ақпараттарды кодтау Кодталған кестені қолдану
- •2 Лаборатораториялық жұмыс. Графикалық ақпаратты көрсету
- •Тәжірибелік жұмыс. Ақиқат кестесімен жұмыс
- •3.2. Келесі айтылымдар үшін ақиқат кестесін құрыңыздар:
- •3 Лаборатораториялық жұмыс. Логика тәсілімен тапсырмаларды шешу
- •4.1. Тәжірибелік жұмыс. Компьютердің логикалық негіздері
- •4.2. Тәжірибелік жұмыс. Логикалық схемалар құру
- •4 Лабораториялық жұмыс. Графтар көмегімен тапсырмаларды шешу.
- •5.1. Тәжірибелік жұмыс. Эем архитектурасының негізі түсініктері
- •5.2. Тәжірибелік жұмыс. Дербес компьютер құрылғыларын оқып үйрену
- •5. Лабораториялық жұмыс. Әрекет принциптері және жүйелік блоктың негізгі құрылғылары.
- •6.1. Тәжірибелік жұмыс. Алгоритм. Қасиеттері және алгоритмдерді жазудың тәсілдері.
- •6.2. Тәжірибелік жұмыс. Алгоритмдердің блок – схемасын құру
- •6. Лабораториялық жұмыс. Экономикалық түрдегі алгоритмдік тапсырмаларды шешу
- •7.1. Тәжірибелік жұмыс. Бағдарламалық қамтамасыздандырудың жіктелуі
- •7.2. Тәжірибелік жұмыс. Қолданбалы бағдарламалық қамтамасыздандыру
- •7. Лабораториялық жұмыс. Операциялық жүйеде жұмыс істеу.
- •6. Файлдар мен бумаларды жылжыту және көшіру
- •10. Файлдардың және бумалардың атауларын өзгерту
- •11. Файлды немесе буманы іздеу
- •12. Жақын арада қолданылған құжатты ашу жолы:
- •13. Файлдарды иілгіш магниттік дискіге көшіру:
- •8.1. Тәжірибелік жұмыс. Интерфейс операционной системы windows
- •8.2. Тәжірибелік жұмыс. Дефрагментация және дискті форматтау
- •Лабораториялық жұмыс 8. Антивирустар және архиваторлар
- •9.1. Тәжірибелік жұмыс. Компьютерлік желілер
- •9.2. Тәжірибелік жұмыс. Кілттік сөздер бойынша ақпарат іздеу
- •9. Лабораториялық жұмыс. Ақпараттық қауіпсіздік
- •10.1. Тәжірибелік жұмыс. Ms Word мәтіндік редакторында үрдістерді автоматтандыру Форматтау және документтерді стильдік безендіру
- •243100, Клинцы қаласы,
- •Құрметті демалушылар!
- •Біз сіздерді күтеміз!
- •Microsoft Equation 3.0. Формулалар редакторы
- •Лабораториялық жұмыс 10. Работа с длинными документами
- •11.1. Тәжірибелік жұмыс. Кестелік процессорлар. Белгілеу және интерфейс. Ұяшықтарды форматтау.
- •11.2. Тәжірибелік жұмыс. Деректерді енгізу және редактрлеу. Ұяшық адрестері
- •11. Лабораториялық жұмыс. Excel программасы. Мәліметтерді сұрыптау және фильтрациялау
- •12.1. Тәжірибелік жұмыс. Қолданбалы тапсырмаларды шешуде кестелік процессорды қолдану Сілтемелер. Функциялар құру.
- •12.2. Тәжірибелік жұмыс. Финанстық функциялар.
- •12. Лабораториялық жұмыс. Кестелік процессордың графикалық мүмкіндіктері
- •13.1. Тәжірибелік жұмыс. Ms Access. Шебер көмегімен кестелер құру
- •13.2. Тәжірибелік жұмыс. Конструктор режимінде кесте құрылымн Редактрлеу
- •1. Пішін шебері көмегімен Пәндер пішінін жасау.
- •3. Автопішін көмегімен пішін режимінде Студенттер кестесін толтыру керек.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •13. Лабораториялық жұмыс. Кестедегі мәліметтерді сұрыптау
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •14.1. Тәжірибелік жұмыс. Ms Access. Сұраныстар құру
- •Өздік жұмыс үшін тапсырмалар:
- •14.2. Тәжірибелік жұмыс. Формаларды жасау
- •1. Пішін шебері көмегімен Пәндер пішінін жасау.
- •3. Автопішін көмегімен пішін режимінде Студенттер кестесін толтыру керек.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Лабораториялық жұмыс. Ms Access. Есеп беру.
- •Өздік жұмыс тапсырмалары:
- •Тәжірибелік жұмыс. Графикалық редакторлар
- •15.2. Тәжірибелік жұмыс. Векторлы графикалық редактормен жұмыс
- •1. Эллипс құралымен дөңгелек салыңыздар
- •15. Лабораториялық жұмыс. Растрлы графикалық редактормен жұмыс
- •(3 Кредит)
10.1 Ms Excel бағдарламасындағы қаржылық, статистикалық функцияларын қолдана отырып экономикалық есептерді шешу.
10.2 Ms Excel бағдарламасының көмегімен кредиттер мен займдарды талдау амалдары
Microsoft Excel программасының функциясы ретінде белгілі бір алгоритм бойынша немесе формулалар бойынша жүргізілетін есептеу операциялары қарастырылады. Әрбір функцияның өзіне тән аты болады. Excel программасында функциялардың аттары пернелік тақтадан теріліп жазылады немесе Функция шебері (Вставка-> Функций) деп аталатын команда немесе саймандар панеліндегі fx батырмасы көмегімен енгізіледі. Функция шебері функцияларға сәйкес формулалардың дайын шаблондарын береді, қолданушы бар болғаны функцияның аргументтерін ғана жазады.
Excel программасында, күрделі және қарапайым есептеулерге арналған 200 ден аса функцияларды қолдану мүмкіндігі қарастырылған. Сондай-ақ, бұл қосымшада қолданушының Excel-дің програмалау мүмкіндіктерін (VBA) пайдаланып өзіне қажет функцияларды да құрып алуына жағдай жасалған.
Функция шеберін пайдаланып функцияларды іздеуді жылдамдату мақсатында оларды келесі: 10 недавно использовавшихся, Полный алфавитный перечень, Финансовые, Дата и время, Математические, Статистические, Ссылки и массивы, Работа с базой данных, Текстовые, Логические и Проверка свойств категориялары бойынша топтастырған.
Функциялардың аргументтері ретінде сандар, сан мәнді өрнектер немесе сәйкесінше сандар мен сан мәнді өрнектер жазылған ұяшықтар адрестері, диапазон адрестері пайдаланылады. Мысалы:
=СУММ(А5:А9) – мұндағы СУММфункциясы, А5, А6, А7, А8, А9 ұяшықтардағы сандар қосындысын есептейді;
=СРЗНАЧ(G4:G6) – мұндағы СРЗНАЧ функциясы G4, G5, G6 ұяшықтардағы сандардың орташа мәнін табады.
Күрделі функцияларды жазу әдеттегідей бірінің ішіне бірі жай жақшалар арқылы жазылады , мысалы: =ОКРУГЛ(СРЗНАЧ(H4:H8);2).
Функцияның аргументтерін Функция шеберін пайдаланып енгізу. Функцияны Функция шеберін пайдаланып жазғанда, егер оның аргументі бар болса, онда келесі 4-суреттегідей терезе пайда болады. Бұл терезе функция аргументтерін енгізуге арналған.
Мұндағы,
1 – функцияның аты;
2 - аргументтерді енгізу жолақтары;
3 – терезені кішірейту батырмасы ,
бұл батырмаға қайта шерту терезені
бұрынғы қалпына келтіреді;
4 - аргументтің мәндері ; 5 – функцияның сипаттамасы; 6 – анықтаманы шақыру.
Функция аргументтерін енгізуде келесі тәсілдер қолданылады:
а) қажет адрестерді (ұяшықтың немесе диапазонның) пернелік тақтадан теруге болады;
б) қажет ұяшықтар мен диапазондарды жұмыстық беттегі кестедан белгілеу арқылы жазуға болады.
Функциялардың негізгі категориялары.
«Математические» категориясы функцияларының сипаттамасы:
ABS (сан) – санның модулі;
COS(сан) – косинусты табу;
EXP(сан) – ех функциясының мәнін есептеу;
LN(сан) – логарифмді есептеу;
SIN (сан) – синусты есептеу;
TAN (сан) – тангенсті есептеу;
КОРЕНЬ (сан) – квадрат түбір табу (оң мәнін);
ПИ () – санының 15 цифрға дейінгі дәлдікпен алынған мәнін береді;
СТЕПЕНЬ (негіз сан; дәреже көрсеткіші) – дәрежелеу амалын береді;
СУММ (сан1; сан2; ...) – аргумент тізіміне кіретін барлық сандардың қосындысын есептейді;
«Статистические» категориясы функцияларының сипаттамасы:
МАКС(аргумент1; аргумент2;…) – аргументтердің үлкенін анықтайды;
МИН(аргумент1; аргумент2;…) - аргументтердің кішісін анықтайды;
СРЗНАЧ(аргумент1; аргумент2;…) – аргументтердің орташа мәнін табады;
СЧЕТЕСЛИ(диапазон; шарт) – диапазондағы берілген шартты қанағаттандыратын аргументтер санын анықтайды .
Арифметикалық амалдар (операциялар):
Қосу |
+ |
Азайту |
- |
Көбейту |
* |
Бөлу |
/ |
Дәрежелеу |
^ |
Диаграммалар (Графиктер) – бұл Excel кестесіндағы сандық мәліметтерді талдау, салыстыру қолайлы болу үшін, олардың көрнекі графикалық түрде берілуі болып табылады. Диаграмма шебері (Мастер диаграмм ) көмегімен 14 стандарт типтегі және 24 стандарт емес типтегі диаграммалар тұрғызуға болады.
Диаграммаларды редакциялау диаграмма облысының контекстік мәзіріндегі немесе диаграмма обылысын белгілегенде ғана программа терезесінің жоғарғы мәзірәнде пайда болатын Диаграмма опциясының командалары арқылы жүргізіледі. Диаграммаларды редакциялауға:
Диаграмма типі мен форматын өзгерту;
Бастапқы берілген мәліметерді өзгерту, яғни:
Диаграмма тұрғызу үшін пайдаланылған ұяшықтар диапазонын өзгерту;
қатарлардың (ряды) бағыты мен атын өзгерту;
Х осі үшін (для подписей оси Х) қолданылған мәліметтерді өзгерту;
Диаграмма параметрлерін (заголовки, оси, линии сетки, легенду, подписи данных) өзгерту;
Диаграмманың жұмыстық беттегі орналасуын және т. б. өзгерту жатады.
Логикалық функциялар қандай да болмасын бір шартқа тәуелді есептеулер жүргізуде қолданылады. Шарттарды көрсету үшін Excel программасында салыстыру амалдарының “ =”, “>”, “<”, “<>” (тең емес), “>=” (үлкен немесе тең), “<= “ (кіші немесе тең) белгілері пайдаланылады.
ЕСЛИ(лог_выражение; значение_если_истина; значение_если_ложь) функциясы, функция аргументіндегі логикалық өрнек (лог_выражение) ақиқат мәнге ие болғанда, аргументтегі бірінші мәнді (значение_если_истина) , ал қарсы жағдайда екінші мәнді (значение_если_ложь) береді. Мұндағы,
лог_выражение – бұл нәтижесі, екінің бірі, яғни не АҚИҚАТ немесе ЖАЛҒАН болатын логикалық өрнек.
значение_если_истина – бұл лог_выражение АҚИҚАТ болғандағы мән, егер осы жағдайда функцияның жазылуында бұл аргумент (значение_если_истина) түсіп қалған болса , онда функцияның мәні де АҚИҚАТ болады .
значение_если_ложь – бұл лог_выражение ЖАЛҒАН болғандағы мән, егер осы жағдайда функцияның жазылуында бұл аргумент (значение_если_ложь) түсіп қалған болса , онда функцияның мәні де ЖАЛҒАН болады .
Мысалы: B1 ұяшыққа =ЕСЛИ(A1<20000; 12; 15) формуласы жазылған. Егер A1 ұяшығына 30000 саны енгізілетін болса, онда нәтижесінде B1 ұяшықта 15 саны шығады, себебі 30000<20000 шарт ЖАЛҒАН болып тұр.
И, ИЛИ функциялары күрделі шарттарды жазу үшін қолданылады:
И(логическое_выражение1; логическое_выражение2;....) - АҚИҚАТ мән қабылдайды егер барлық аргументтер сәйкесінше АҚИҚАТ болса, ал қалған жағдайлардың бәрінде ЖАЛҒАН болады.
ИЛИ(логическое_выражение1; логическое_выражение2;...) - АҚИҚАТ мән қабылдайды егер ең болмағанда бір аргумент АҚИҚАТ болса, ал қалған жағдайлардың бәрінде ЖАЛҒАН болады.
Мысалы: Егер A1 ұяшығына [1, 4] аралықтағы сандардың бірін жазғанда В1 ұяшығындағы =ЕСЛИ (И(A1>=1;A1=<4);15;18) - өрнегінің мәні 15-ке тең болады, ал қалған жағдайда 18 болады.
ЕСЛИ немесе т. б. функцияларды аргумент ретінде қайталап қолдану арқылы күрделі шарттар жасалады. Мысалы:
=ЕСЛИ (A1<20000; 12; ЕСЛИ (A1<40000; 15; 18)) формуласы бойынша, егер A1< 20000 болса, онда нәтиже 12 тең, қарсы жағдайда келесі тұрған A1<40000 шарты тексеріледі, бұл шарт ақиқат болған жағдайда формула нәтижесі 15, ал жалған болғанда формула нәтижесі 18 болады.
Финанстық функциялар.
Microsoft EXCEL программасында кредит, ссуда, займдар беруді есептеу және т.б. финанстық операцияларды орындай алатын арнаулы функциялар қарастырылған /14.1- кесте/. Олардың көмегіне сүйене отырып, :
болашақ құнды (определение наращенной суммы или будущей стоимости);
бастапқы құнды (определение начального значения или текущей стоимости);
төлем уақытын және проценттік ставканы;
займды өтеудің периодты төлемақысын және т.б. анықтауға болады.
14.1-кесте
Операция |
Анықтамасы |
Синтаксисі |
Формуласы |
Болашақ құн |
Тұрақты төленетін периодтық төлемақы мен тұрақты проценттік ставка негізінде құралатын салым-ның болашақ құны |
БС(ставка;кпер;плт;пс;тип),мұндағы: Ставка-периодқа сәйкес проценттік ставка; Кпер- периодтың жалпы саны; Плт- әрбір периодта төленетін төлемақы; Пс- бастапқы құн; Тип -бұл 0 немесе 1 саны, егер 0 болса төлем периодтың соңында , ал 1 болса басында жасалады. |
FV=PV*(1+I)N,мұндағы: n –периодтың жалпы саны ; І - проценттік ставка; PV- салымның бастапқы құны; FV-салымның болашақ құны. |
Бастапқы құн |
Тұрақты төленетін периодтық төлем- ақы негізінде құра-латын салымның бастапқы құны |
ПС(ставка;кпер;плт;бс;тип) |
PV=FV/(1+I)^N.
|
Период тардың жалпы саны |
Тұрақты төленетін периодтық төлем-ақы мен тұрақты проценттік ставка негізінде құралатын салым өтеу периодтары- ның жалпы саны |
КПЕР(ставка;плт;пс;бс;тип) |
|
Процент-тік ставка |
Периодта тұрақты төлемақы жасау жолымен қайтары-латын, сома беру үшін бір периодтың проценттік ставка-сын есептеу |
СТАВКА(кпер;плт;пс;бс;тип)
|
|
Төлемақы |
Төлемақы мен проценттік ставка-ның тұрақтылығы негізінде бір периодта төленетін сома көлемін есептеу |
ПЛТ(ставка;кпер;пс;бс;тип)
|
|
Excel программмасында периодты төлемақыны және амортизацияны есептеуге арналған келесі финанстық функциялар қолданылады /15.1-сурет/ :
15.1- кесте
Операциялар |
Анықтама |
Синтаксис |
Процентттік өсімге сәйкес төлемақыны есептеу |
ПРПЛТ функциясы тұрақты төленетін периодтық төлемақы мен тұрақты проценттік ставка негізінде проценттік өсімге сәйкес төлемақыны есептейді . |
ПРПЛТ(ставка;период;кпер;пс;бс;тип)
|
Проценттік өсіммен берілген займды өтеу төлемақысы сомасын есептеу
|
ОСПЛТ функциясы период сайын тұрақты түрде төленіп тұратын төлемақылар негізінде жинақталған займ кірісін есептейді. |
ОСПЛТ(ставка;период;кпер;пс;бс;тип)
|
Бір периодтағы амортизацияны есептеу. Амортизация - бұл мүлікті пайдалану кезеңінде, әрбір өткен уақыт бірлігіне (периодқа ) сәйкес мүлік құнының төмендеуі
|
АПЛ функциясы бір период кезіндегі актив амортизациясы-ның шамасын септейді |
АПЛ(нач_стоимость;ост_стоимость;время_эксплуатации) Нач_стоимость — актив алуға кеткен шығын . Ост_стоимость — амортизация периодының соңындағы қалған құн (немесе активтің қалдық құны деп те аталады ). Время_эксплуатации — актив амортизацияланатын периодтар саны (немесе амортизация периоды). |
Берілген периодтағы амортизацияны есептеу. |
АСЧ функциясы берілген периодтағы актив амортизациясының шамасын есептейді. |
АСЧ(нач_стоимость;ост_стоимость;время_эксплуатации;период) |
10 – Тақырып бойынша тест сұрақтары