- •Isbn 9965-14-590-3 м.Ж.Қырықбаева, ж.А.Нұртілеуова
- •Кәсіби бағдарлы деңгей
- •Мамандық тілі деңгейі
- •Лексикалық тақырыптар
- •Тауар, тауар өндіру түрлері. Отандық тауар өндірісі.
- •Қазақ тілі курсының барлық деңгейінен өткен тіл үйренуші төмендегідей біліктілерді игеруі қажет:
- •Кәсіби бағдарлы деңгей.
- •Мамандық тілі деңгейі.
- •Ұсынылатын оқулықтар мен оқу құралдары
- •Сөздіктер
- •Оқу курсының пәндік мазмұны
- •Қазақ тілінің практикалық курсының деңгейлік құрылымы мен мазмұны
- •Пән силлабусы
- •Пәннің тақырыптық мазмұны бойынша сабақ жоспарлары
- •1. Л/т. Сәлемдесу. Танысу.
- •Сәлемдесу
- •Сәлемдесу мәдениеті
- •1.Танысу
- •2. Менің атым – Сәуле
- •4 . Танысайық
- •5. Таныс болайық
- •6. Танысып қойыңыздар
- •Фонетика. Қазақ тілінің төл дыбыстары
- •1. Соөж Мен және басқа адам. Қоғамның басты құндылығы – Адам.
- •2. Соөж Адам өміріне не қажет? Өзіңді өзің таны.
- •Л/т. Отбасы
- •Сұхбат: Адамның үш жұрты және жеті ата
- •3. Соөж Отбасы тәрбиесі. Отбасы дәстүрлері мен мерекелері.
- •Л/т. Отбасы мүшелерінің мамандықтары.
- •Төменде белгілі кәсіп аты берілген. Өз отбасы мүшелеріңіздің кәсібін тауып жазыңыз.
- •4. Соөж Қазақ отбасының салт-дәстүрлері мен әдет ғұрыптары
- •5.Соөж Үйдегі менің бөлмем. Мен тұратын көше тарихы.
- •6. Л/т. Менің досым
- •6.Соөж Досымның келбеті және мінезі
- •7. Л/т. Досынды бағалай білесің бе?
- •7. Соөж Менің досым
- •Жаман жолдас
- •8. Л/т. Дұрыс тамақтану - денсаулық кепілі
- •8. Соөж Асханада
- •9. Л/т Менің сүйікті тағамым
- •Үстеудің мағынасына қарай түрі
- •9.Соөж Базарда
- •10. Л/т. «Заңғар» әмбебап дүкені
- •Әмбебап дүкенінде.
- •10. Соөж Ұлттық киім үлгілері
- •12. Л/т. Тазалық - саулық негізі, денсаулық - байлық негізі. Дене мүшелері
- •Соөж Емдеу және сауықтыру орындары. Бурабайда.
- •13. Л/т. Дәрігер - денсаулық қорғаны
- •Денсаулық зор – байлық
- •Соөж Халықтық медицина салалары. Тән сұлулығы - жан сұлулығы Сұлу болудың да сыры бар
- •14. Л/т. Қоғамдық көліктер. Вокзалда. Әуежайда
- •Ұшақпен саяхат жасау
- •1.Үстеулердің тұлғасына қарай түрлері:
- •2. Үстеулердің құрамына қарай түрлері:
- •3. Үстеулердің мағынасына қарай түрлері:
- •14.Соөж. Қазіргі заман көліктері. Қоғамдық көліктер
- •15. Л/т. Қазақстан темір жолы.
- •Пойызбен саяхат жасау
- •15. Соөж Ең жылдам көліктер
- •16. Л/т.Менің жұмысым. Менің жұмыс күнім.
- •Қарапайым деңгей Менің жұмысым
- •Менің әріптестерім
- •Менің міндеттерім.
- •Жаңа сөздер /Новые выражения
- •Біздің мақсатымыз Күнделікті жұмыс
- •Жаңа сөздер /Новые выражения
- •Жақсы хатшы не істейді?
- •Етістіктің шақтары
- •16. Соөж Менің жұмыс орным
- •17. Л/т. Менің ұжымым.
- •Қазақ тілі орталығында
- •17. Соөж Жұмыссыздық деген не? Еңбекпен қамтамасыз ету мекемелері Жұмыс бар, жалақы аз
- •18. Л/т. Бос уақыт және қызығушылық. Студенттің бір күндік уақыты
- •18. Соөж Сұхбат–мәтін: Бос уақытты қалай өткіземін
- •19. Л/т. Көрме, театр, кинотеатр, мұражай.
- •Кино өнері туралы
- •19. Соөж Өнер ошақтарының тарихы
- •20. Л/т. Адам және табиғат егіз. Табиғи қоршаған орта.
- •Жыл мезгілдері
- •Жұлдызнама
- •20. Соөж Қазақстан экологиясы. Жануарлар әлемі
- •21. Л/т. Адамның табиғаттағы орны
- •21. Соөж Қоршаған ортаны қорғау. Экологияның адамға әсері
- •22. Л/т. Саяхат. Қазақстанның тарихи орындары
- •Орынбор
- •Қызылорда
- •Атырау – мұнайлы өлке
- •Сырға толы Сарайшық
- •22. Соөж Қазақстанның атақты көлдері.
- •Саяхатшылар назары – Астанада
- •23. Л/т Қазақ елі. Қазақ халқының тарихы
- •23. Соөж Қазақ атауының шығу тарихы.
- •Қазақтың алғашқы хандары, билері мен батырлары
- •Туған ұлдан не пайда?
- •24. Л/т. Қазақтың хандары,билері, батырлары. Шешендік өнер. Әдет-ғұрыптары.
- •Әйтеке би
- •Әдет-ғұрыптары
- •Шешендік өнер
- •Үргеніш шешен мен Сырым
- •24. Соөж. Қазақ халқының төл мерекелері. Бабалар сөзін тыңдайық Ораза айт
- •Мынадай ырымдар мен тиымдарды еске сақтап, орындап жүруіміз қажет.
- •25. Л/т. Қазақстанның көрікті жерлері
- •25. СоӨж. Қазақсанның көне тарихи қалалары
- •Қазақсанның көне тарихи қалалары
- •26. Л/т. Менің елім – Тәуелсіз Қазақстан.
- •26. Соөж Қазақстан – көп ұлтты мемлекет.
- •Қазақстанның ата заңы
- •Ел межесі – елулікке ену
- •27. Л/т. Мемлекеттік рәміздер. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік туы,
- •Елтаңба
- •27 Соөж қазақстан республикасының мемлекеттік гимні
- •28. Л/т. Қазақтың өнері мен мәдениеті
- •1 . Есім сөзден етістік жасайтын жұрнақтар.
- •2. Етістіктен етістік жасайтын жұрнақтар
- •28. Соөж Халықтық қолөнері. Қолөнер түрлері
- •29. Л/т. Қазақстанның бейнелеу өнері. Бейнелеу өнерінің шеберлері
- •Әбілхан Қастеев – қазақ сурет өнерінің атасы
- •Кірме сөздер
- •29 Соөж Қазақ халқының ән-күй, би өнері. Өнерлі ел. Қазақстаннның театр өнері
- •30. Л/т.Қазақ әдебиетінің алыптары.
- •30. Соөж Ұлы адамдар өмірінен.
- •Үш бақытым
- •31. Л/т. Мемлекеттік тіл - Қазақстан халықтарын біріктіретін фактор. Қоғам және тіл.
- •31. Соөж Тіл - жалпы адамзаттық құндылық. Өнер алды - қызыл тіл. Қазақ тілінің стильдік тармақтары. Тіл – әлем есігін ашатын кілт.
- •Ана тілім – ардағым
- •Тіл туралы
- •Тіл туралы
- •Тіл мәдениеті
- •Қазақ тілінің стильдік тармақтары
- •32. Л/т. Сөз мәдениеті. Тіл тазалығы.
- •32. Соөж Сөз өнерінің сұлулығы - жан сұлулығы.
- •33. Л/т. Менің мамандығым. Университет - білім ордасы.
- •Халел Досмұхамедов атындағы Атырау Мемлекеттік Университеті
- •33 Соөж Менің замандастарым. Өз ісінің маманы. Мамандық пен мінез. Мұрат Бидосов - өз ісінің маманы
- •34. Л/т. Мен таңдаған мамандық. Мамандық тарихы. К і м б о л а м ?
- •Мұғалім деген кім?
- •Білімді бала білімді ұстаздан, мінезді бала мінезді ұстаздан. Мамандықтар
- •2. Жұрнақ (суффикс) – Түбірден кейін тұрып, жаңа сөз тудыратын қосымшаны жұрнақ дейміз.
- •34. Соөж Мен таңдаған - мамандық.
- •Л/т. Қоғам және жастар. Жастардың қоғамдағы орны
- •35. Соөж Ел болашағы – жастардың қолында
- •Л/т. Жастар және «Болашақ» бағдарламасы
- •Сөз тіркесі
- •36. Соөж Қазіргі заман жастарының келбеті.
- •Л/т. Адамдармен қарым-қатынас. Әдептілік - мәдениет шыңы.
- •Байлық – қанағат пен еңбекте. Ыбырай Алтынсарин
- •37. Соөж Әлеуметтік-тұрмыстық қатынастағы сөз әдебі. Әңгімелесе аласыз ба?
- •Г/т. Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері
- •Мұқағали Мақатаев
- •Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері
- •38. Соөж Ұлттық тәлім-тәрбие. Үлкенге құрмет, кішіге ізет. Отбасы тәрбиесі
- •39 Л/т. Қазақстан - әлемдік кеңістікте. Тәуелсіз Қазақстан.
- •Орта деңгей тапсырмаларының үлгілері:
- •Жоғары деңгей тапсырмаларының үлгілері:
- •Қорытынды бақылау.
- •Қазақстан әлемдік кеңістікте
- •Қазақ тіліндегі сөйлем мүшелерінің орын тәртібі
- •39. Соөж Егеменді және тәуелсіз Қазақстан Үшінші мыңжылдықтың басында. Алтайдан Атырауға дейін. Қазақстан Азия барысы.
- •40. Л/т. Қазақстанның білім беру жүйесі. Білім саласындағы жаңа бағыттар
- •40. Соөж Білім беру жүйесіндегі реформалар
- •Шетелдерде оқу
- •41. Л/т. Білім берудің кредиттік технологиясы
- •41. Соөж Білім де бәсекеге түседі. Ұлттық кадрлар – мемлекет негізі.
- •Электрондық басылымдар залы
- •42. Л/т. Қазақстан мемлекетінің құқықтық негіздері.
- •Хабарлы сөйлем
- •42.Соөж Адам және азамат құқығы. Еңбек ету, білім алу бостандығы құқығы.
- •43. Л/т. Жеке тұлға, заңды тұлға құқығы
- •43. Соөж Адам құқығы туралы жалпыға ортақ декларациялар
- •Адам құқығы туралы жалпыға ортақ декларациялар
- •44. Л/т. Халықаралық қатынастар және халықаралық құқық
- •Негізгі деңгей бойынша тапсырмалар үлгісі:
- •Орта деңгей бойынша тапсырмалар үлгісі:
- •Жоғары деңгей бойынша тапсырмалар үлгілері:
- •44. Соөж Дүниежүзілік және халықаралық экономикалық қатынастар
- •45. Л/т. Тарихқа саяхат
- •Сөздердің байланысу тәсілдері
- •Сөздердің байланысу тәсілдері
- •45. Соөж Қазақстанның: кешегісі, бүгіні, ертеңі
- •46 . Л/т. Ғылым мен техника
- •Жай сөйлем
- •46. Соөж Ғылым мен техниканың дамуы тарихы. Ғылымның қиын жолы
- •47. Л/т. Ғылымдағы жетістіктер
- •Тұрақты сөз тіркесі
- •47. Соөж Ұлы ғалымдар және олар ашқан жаңалықтар. Ғалым-маман.
- •48. Л/т. Мамандық әлемі
- •Қазақтың тұңғыш өкілетті және төтенше елшісі
- •Негізгі деңгей бойынша тапсырмалар үлгісі
- •Орта деңгей бойынша тапсырмалар үлгісі:
- •Жоғары деңгей бойынша тапсырмалар үлгісі:
- •48. Соөж Мамандық түрлері
- •Мамандық
- •49. Л/т. Қазақ музыкасы - өмір айнасы
- •49. Соөж Қазақ өнері мен мәдениеті
- •50.Соөж Мәдениетті жастар қандай болуы керек?
- •Мәдениет туралы
- •51. Л/т. Дизайн тарихы
- •51. Соөж Бейнелеу және қолданбалы сән өнері
- •52. Л/т. Туризмнің даму тарихы
- •52. Соөж Қазақстандағы туризмнің дамуы
- •Қазақстандағы туризм - табыс көзі бола ала ма?
- •53. Л/т. Қазақстан экономикасы
- •Сөйлем мүшелері
- •53. Соөж Базаршы жігіт пен ақылды қыз
- •54. Л/т. Банк тарихы
- •Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері
- •54. Соөж Жақсы өмір сүргіңіз келсе...
- •4. Сөздікпен жұмыс жасаңыз.
- •55. Л/т. Экономика тарихы
- •Сөйлемнің бірыңғай мүшелері
- •56. Л/т. Әлем тілдері мамандығы
- •Ағылшынша және қазақша сөйлесейік
- •57. Л/т. Қазақстан бейнелеу өнері
- •57. Соөж Айша Ғалымбаева
- •58. Л/т. Спорт туралы. Азия ойындары
- •Азия ойындарының туындауы
- •Федерацияның түрленуі
- •Қысқы Азия ойындары
- •Қысқы Азия ойындарында Қазақстан спортшылары жеңіп алған медальдар саны
- •58. Соөж Күш атасы – Қажымұқан
- •59. Л/т. Кино өнері туралы
- •59. Соөж Асанәлі Әшімов
- •60. Л/т. Қасиетті іс
- •Құрмалас сөйлем
- •60. Соөж Семей полигоны
- •61. Л/т. Рекреациялық ресурстар
- •61.Соөж Ерекше қорғалатын табиғи аймақтар
- •Ботаникалық бақша
- •62. Л/т. Қазақ тіл ғылымының теориясын қалыптастырған алғашқы тілші ғалым Сәрсен Аманжолов
- •62.Соөж Менің сүйікті жазушыларым
- •Toefl жүйесі бойынша тест тапсырмалары
- •050202 – Дипломатия
- •45 (Тестке берілетін уақыт)
- •Дипломатиялық қатынастар.
- •Лексика-грамматикалық тест
- •Пайдаланған әдебиеттер тізімі
- •Мәліметтер:
- •Қазақ тілінің практикалық курсы пәні бойынша
Әйтеке би
Әйтеке 1644 ж. Өзбекстан Республикасының Қазбибі тауы, Қызылша аулында дүниеге келген. 12 жасына дейін үлкен әкесі Ақшаханның тәрбиесінде болып, Бұхар, Самарханд медреселерінде араб-парсы тілдерін оқып үйренген. Әмір Темірдің әскеи өнері мен ел басқару жолымен тәлім алған. 36 жастағы Әйтеке Нұрата аймағынан бастап, Сыр бойы, Қызылқұм, Үстіртте жасаған Кіші жүз руларының төбе биі болып сайланады. Әйтеке би Тәуке ханның «Хан кеңесіне сайланған» алты бидің бірі болған.
Бабасы Жалаңтөс батырдың әскери мектебінен тәрбие алған Әйтеке қазақ хандығының саяси бірлігін нығайтуды, тәуелсіздігін сақтап қалуды көздейді.
Әйтек - артында аталы сөзі қалған, есімі ел жадында сақталған шешен, ол тапқыр шешендігі, әділ билігімен мәлім болған.
1698 ж. Хан кеңесі орыс патшасына қосылу жөнінде мәселе көтереді. Сонда Әйтеке би: «Тазыдан қашқан түлкі қақпанға тап болады» дегендей, қазақты біржола құрсаулы қақпан, қазулы орға түсіріп, ақыр заманға дейін орысқа бодан етіп беретін пиғылыңды құптамаймын. Әкең Жәңгір қалмақтармен соғыста жекпе-жекке шығып, кебін кигенін ұмыттың ба? Ұлың Сұлтан Қалмақтың қолында тұтқында. Ендігі қалғаны қазақ халқын орысқа тұтқын ету ме ойың? Қайсы елге болса да мойнымызды ұсынып, өмірлік бодан болуға үзілді-кесілді қарсымын», - дейді.
Әйтеке би 1700 ж. 56 жасындап қайтыс болды.
120-тапсырма. Әйтеке би сөздерін жазыңыздар, жаттаңыздар.
-
Атаң қазақ атты түсіне қарап таниды, ерді ісіне қарап таниды.
-
Атасы бас имеген жерге тізе бүккен ерді ер емес, ез деп біледі.
-
Ел ағасы ақымақ болса, елін жау түгіл жолаушы тонар.
-
«Құс жаманы ұясына саңғиды» демекші, ондай ерлер ел басқарса, өз елін жаумен бірге тонаудан шімірікпейді.
-
Ақыл мен мінез - ақылсызға берген жаратқанның жазасы.
-
Жақсы адамның серігі - ақыл, қанағат, әдеп, төзім, сабыр, үміт, татулық, бірлік.
-
Ер жігітке төзім - тірек; сабыр - қамал; ақыл - әл-қуат; ар - абырой; қазына, қанағат - асыл тас; бата - мұра; әдеп - сән; жалған сөз – дерт; ақиқат - ем; үміт - көңіл азығы.
-
Төле би мен Қазыбек би Әйтеке баладан: «Жігіттің жақсысы қандай болады?» деп сұрапты. Әйтеке: «Дұрыс сөзге тоқтай білген, басқаны сөзіне тоқтата білген», - деп жауап беріпті.
121-тапсырма.
1.Жаңа сөздерді аударыңыз.
2.Жаңа сөздерді сөздік дәптерге жазып, емлесін есте сақтаңыз.
3.Жаңа сөздерді дұрыс айтуға жаттығыңыз.
122-тапсырма. Аталы сөз, ел жадында, құрсаулы, пиғыл, есімі, кебін, тұтқын, Хан кеңесі, ақыр заман, бодан сөздері мен сөз тіркестерінің мағынасын «Түсіндірме сөздіктен» тауып жазып алыңыз.
123-тапсырма.
-
Мәтіндерді бірнеше рет оқыңыз.
-
Мәтіндерді аударыңыз.
-
Мәтіндерді әңгімелеуге жоспар жасаңыз.
-
Мәіндерді жоспар бойынша әңгімелеңіз.
124-тапсырма
1. Мына сөйлемдердегі көп нүктенің орнына мәтіндегі тиісті сөзді жазыңыз:
1) Әйтеке би ..ж. Өзбекстан... Қызылша... дүниеге келген.
2) Әмір Темірдің әскери ... мен ... басқару ... тәлім алған.
3) Әйтеке би ... ханның «Хан ... сайлаған» алты бидің бірі болған.
4) Әйтеке қазақ ... саяси ... нығайтуды ... сақтап ... көздейді.
5) 1698 ж. ... кеңесі ... патшасына ... жөнінде мәселе көтереді.
6)Қазақ ... орысқа ... ету ме ойың?
7) Әйтеке би ... жылы 56 жасында ... болды.
2. Мына сөйлемдерді аяқтап жазыңыз:
1) 12 жасына дейін үлкен әкесі Ақшаханның тәрбиесінде болып, Бұхар, Самарқанд....
2) 36 жастағы Әйтеке Нұрата аймағынан бастап, Сыр бойы, Қызылқұм, Үстіртте жасаған Кіші жүз руларының....
3) Бабасы Жалаңтөс батырдың әскери....
4) Әйтеке артында аталы сөзі қалған, есімі ел жадында сақталған шешен,...
5) Сонда Әйтеке би: «Тазыдан қашқан түлкі қақпанға тап болады» дегендей, қазақты біржолата құрсаулы қақпан, қазулы орға түсіріп, ақыр заманға дейін орысқа бодан етіп беретін....
6) Қайсы елге болса да мойнымызды ұсынып, өмірлік бодан болуға....
Өздік жұмыс
1. 1.Мына сөйлемдерге сұрақ қойыңыз:
-
Әйтеке – артында аталы сөзі қалған, есімі ел жадында сақталған шешен.
1) ......... ?
2) Әйтеке би тапқыр шешендігі, әділ билігімен мәлім болған.
2) ........... ?
3) Қайсы елге болса да, мойнымызды ұсынып, өмірлік бодан болуға үзілді-кесілді қарсымын.
3) ........... ?
4) Әйтеке би Тәуке ханның тұсында «Хан кеңесіне сайланған» алты бидің бірі болған.
4) ............ ?
5) Әйтеке қазақ хандығының саяси бірлігін нығайтуды, тәуелсіздігін сақтап қалуды көздейді.
5) ............ ?
2.Мына сөйлемдерді жалғастырып, аяқтаңыз:
1) Қазақ біржолата құрсаулы қақпан, қазулы орға түсіріп,....
2) Әкең Жәңгір қалмақтармен соғыста ....
3) Ұлың Сұлтан қалмақтың ....
4) Ендігі қалғаны қазақ халқын ....
5) 1698 жылы Хан кеңесі орыс патшасына ....
2. 1) «Ел аузынан» кітабынан Әйтеке бидің ұлағатты сөздерін жазып алыңыз.
2) Әйтеке би сөздерінің не туралы, қандай пайдасы бары туралы әңгіме жазыңыз.
3) «Төле би, Қазыбек би, Әйтеке биге ортақ қасиеттер» тақырыбына әңгіме жазыңыз.