- •1. Прадмет, ф-цыі і задачы гіст. Навукі.
- •2. Фармацыйная(стадыяльная) і цывілізацыйная тэорыі гістарычнага развіцця. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.
- •3. Фарміраванне эйкумены ў палеаліце і мезаліце. Старажытныя цывілізацыі.
- •4. Даіндаеўрапейскі пер-яд у гісторыі Беларусі.
- •5. Рассяленне індаеўрапейцаў. Бронзавы век на тэр-рыі Беларусі.
- •6. Жалезны век на тэр-рыі Беларусі.
- •7. Хрысціянска-варварскія каралеўствы ў Заходняй Еўропе. Утварэнне Кіеўскай русі.
- •8. Першыя дзяржавы-княствы на тэр-рыі Беларусі ў 9-11 ст.
- •9. Сацыяльна-эканамічнае развіццё бел. Зямель Русі ў 6-13 ст. Фарміраванне феадалізму.
- •11. Паходжанне і распаўсюджванне хрысціянства. Хрысціянізацыя бел. Зямель.
- •12. Уплыў Візантыі на славянскія народы. Культура бел. Зямель у 9-13 ст.
- •13. Прычыны ўтварэння і пачатак вкл.
- •14. Вкл у канцы 13-70-я гг. 14 ст.
- •15. Вкл у канцы 14-першай палове16 ст.
- •16. Дзяржаўны лад, сістэма судаводства і заканадаўства вкл.
- •17. Сацыяльна-эканамічнае развіццё вкл ў 14-16 ст.
- •18. Рэнесанс у Еўропе і яго ўплыў на культуру беларускіх зямель у канцы 14-16 ст.
- •19. Рэфармацыя і Контррэфармацыя ў Заходняй Еўропе і Беларусі. Берасцейская царкоўная унія.
- •20. Фарміраванне бел. Народнасці.
- •21. Пачатак Новага часу ў сусветнай гісторыі. Утварэнне Рэчы Паспалітай.
- •22. Асноўныя накірункі знешняй палітыкі Рэчы Паспалітай у 17 ст.
- •23. Беларусь у гады Паўночнай вайны. Палітычны крызіс і падзелы Рэчы Паспалітай.
- •24. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у 17-18 ст.
- •25. Культура бел. Зямель у 17-18 ст. Распаўсюджванне ідэй Асветніцтва.
- •26. Пачатак мадэрнізацыі ў краінах Заходняй Еўропы. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў першай палове 19 ст.
- •27. Палітыка расійскага ўрада на Беларусі ў канцы 18-пачатку 19 ст. Беларусь у вайне 1812 г.
- •28. Грамадска-паліт. Рух у Беларусі ў першай палове 19 ст.
- •29. Культура Беларусі ў першай палове 19 ст.
- •30. Буржуазныя рэформы 60-80-х гг. 19 ст. І асаблівасці іх правядзення на Беларусі.
- •31. Культура Беларусі ў другой палове 19-пачатку 20 ст. Пачатак фарміравання бел. Нацыі.
- •32. Развіццё капіталізму на Беларусі ў парэформенны час(60-90-я гг. 19 ст.).
- •33. Паўстанне 1863 г. У Беларусі.
- •34. Грамадска-палітычны рух на тэрыторыі Беларусі ў канцы 19-пачатку 20 ст.
- •35. Падзеі рэвалюцыі 1905-1907 гг. На тэр-рыі Беларусі.
- •36. Беларусь у 1906-1913 гг.
- •37. Становішча Беларусі ў пер-яд Першай Сусветнай вайны.
- •38. Падзеі Лютаўскай рэвалюцыі на тэр-рыі Беларусі. Абвастрэнне паліт. Сітуацыі ў красавіку-верасні 1917 г.
- •39. Падзеі Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 г. На тэр-рыі Беларусі. Усталяванне савецкай улады.
- •40.Беларусь ва ўмовах германскай акупацыі. Абвяшчэнне бнр.
- •41. Утварэнне бсср і ЛітБелСср. Савецка-польская вайна і яе вынікі.
- •42. Асноўныя тэндэнцыі развіцця свету ў міжваенны час. Нэп у Беларусі.
- •43. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё бсср у 1920-я гг. Удзел бсср у стварэнні ссср.
- •44. Індустрыялізацыя і масавая калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў бсср.
- •45. Усталяванне камандна-адміністрацыйнай сістэмы. Палітычныя рэпрэсіі ў Беларусі.
- •46. Культурнае жыццё бсср у 1930-я гады.
- •47. Заходняя Беларусь у складзе Польшчы(1921-1939 гг.).
- •48. Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •49. Выхад бсср на міжнародную арэну. Знешнепаліт. Становішча рэспублікі ў час “халоднай вайны”.
- •50. Бсср у сярэдзіне 40- сяр. 50-х гг. 20 ст.
- •51. Сацыяльна-эканамічнае развіцце бсср у сяр. 50 –сяр. 80-х гг 20 ст.
- •52. Грамадска-палітычнае развіццё бсср у сярэдзіне 50-х — сярэдзіне 80-х гг. XX ст
- •53. Культурнае жыццё бсср у сярэдзіне 50-сярэдзіне 80-х гг. 20 ст.
- •54. Беларусь у перыяд “перабудовы” (1985-1991 гг.) Дэмакратычныя перамены ва Усходняй Еўропе.
- •55. Набыцце дзяржаўнай незалежнасці. Грамадска-палітычнае жыцце Рэспублікі Беларусь ва ўмовах суверынітэту
- •56. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Рэспублікі Беларусь
- •57. Рэспубліка Беларусь у сусветным супольніцтве
- •58. Культурнае жыццё Беларусі ў канцы 20-пачатку 21 ст.
20. Фарміраванне бел. Народнасці.
Паходжанне беларусаў.
Працэс фарміравання бел. народнасці заняў дастаткова працяглы пер-яд і адбываўся пад уплывам геагр.-кліматычных, сацыяльна-эканамічных, сацыяльна-эканамічных, палітычных, царкоўна-рэлігійных фактараў, а таксама агульнаеўрапейскіх этнічных тэндэнцый. Сярод асноўных канцэпцый этнагенезу беларусаў вылучаюцца:”фінская”(І. Ласкоў лічыў, што продкамі беларусаў з`яўляюцца фіна-ўгорскія і славянскія плямёны); “балцкая”(У. Сядоў і Г. Штыхаў даказвалі, што продкамі беларусаў былі балцкія і славянскія плямёны), “крывіцка-дрыгавіцка-радзіміцкая”(Я. Карскі, М. Доўнар-Запольскі называлі менавіта гэтыя плямёны непасрэднымі продкамі беларусаў), “старажытнаруская”(Б. Брэкаў, Я. Карнейчык, Б. Рыбакоў сцвярджалі, што беларусы з`яўляліся састаўной часткай нібыта існуючай некалі старажытнарускай народнасці).
Менталітэт і этнічная свядомасць. З часоў старажытнасці ў беларусаў, як і ў іншых народаў, выпрацоўваліся пэўныя адметнасці ў спосабе мыслення і складу розуму, што з`яўляецца праявай гдыбінных пластоў свядомасці і падсвядомасці. Вельмі няпростым і цяжкім быў працэс паступовага складвання ў беларусаў этнічнай свядомасці. Першай праблемай тут стала захаванне на працяглы пер-яд у Беларусі так званых “зямляцтваў”, якія аб`ядноўвалі жыхароў некалі незалежных княстваў(палачане, віцебляне, пінчукі). Другой праблемай было асобае палажэнне ў тагачасным грамадстве магнацка-шляхецкіх колаў.
Паходжанне назвы “Белая Русь”. Па-першае, вядомы расійскі гісторык 18 ст. В. Тацішчаў меркаваў, што гэта назва паходзіць ад белага колеру льнянога адзення тутэйшых жыхароў, а таксама “цэнтральнага” размяшчэння адзначанага рэгіёна ў славянскім свеце. Па-другое, айчынны этнограф Я. Карскі адзначаў верагоднасць уплыву на утварэнне тэрміна антрапалагічных асаблівасцей беларусаў-“бландзінаў з блакітнымі ці светла-шэрымі вачамі”. Па-трэцяе, бел. філолаг П. Крапівін звязваў паходжанне назвы з наяўнасцю ў рэгіёне вялікай колькасці рэк і азёр, а тэрмін “Белая Русь” з гэтай нагоды пераклаў як “Чыстая вада”. Па-чацвёртае, гісторык М. Ільінскі лічыў, што горад Бельск на тэр-рыі сучаснай Польшчы мог даць абпаведную назву ўсёй падкантрольнай сабе тэр-рыі. Па-пятае, украінскі вучоны М. Дагманаў сцвярджаў, што тэрмін “белы” адзначаў належнасць да мангола-татараў. Па-шостае, расійскі даследчык В. Іваноў адзначаў, што яшчэ да прыняцця хрысціянства ў Еўропе існавала традыцыя суадносіць асноўныя колеры з бакамі свету(поўнач – чорны, поўдзень – чырвоны, захад – белы, усход – жоўты ці блакітны).
21. Пачатак Новага часу ў сусветнай гісторыі. Утварэнне Рэчы Паспалітай.
Значныя змены ў пачатку 16 ст. адбываюцца не толькі ў краінах Зах. Еўропы, але і ва Усходняй Еўропе. У пачатку Новага часу тут склаліся такія буйныя дзяржавы як Каралеўства Польскае, ВКЛ і Маскоўскае княства. Характэрнай рысай развіцця гэтых краін на працяглы час стала барацьба за гегемонію ва Усходняй Еўропе. Так, Жыгімонт Стары, які адначасова быў каралём Польшчы і вялікім князем літоўскім, з 1507 г. вёў вайну з Масквой, якая скончылася ў 1514 г. стратай ВКЛ Смаленска. У 1519 г. магістр Тэўтонскага оодэна, імкнучыся пазбавіцца ад леннай залежнасці, пачаў вайну з Польшчай. Польскае войска ў адказ спусташыла ордэнскія землі да самага Круляўца, аднак Жыгімонт замест далучэння іх да Польшчы пагадзіўся на пераўтварэнне Ордэна ў свецкую дзяржаву. У 1525 г. была абвешчана Прусія з васальнай залежнасцю ад Польшчы. Акрамя войнаў з Масквой і Ордэнам Польшчы і ВКЛ пастаянна прыходзілася абараняць ад набегаў крымскіх татараў землі Галіцкай Русі, Падоліі і Валыні. Дастаткова сказаць, што ў першай палове 16 ст. налічваецца 45 набегаў крымскіх татараў. Першая палова 16 ст. была запоўнена войнамі паміж ВКЛ і Маскоўскай дзяржавай. Баявыя дзеянні вяліся ў 1500-1503, 1506-1508, 1512-1522, 1534-1537 гг. З аднаго і з другога боку былі перамогі і паражэнні. У 1562 г. пад Віцебскам адбыўся сейм. Яго удзельнікі звярнуліся да караля і вялікага князя літоўскага з просьбай збіраць агульны з палякамі сейм, на якім сумесна выбіраць караля, сумесна вырашаць пытанні абароны дзяржавы, а таксама карыстацца аднолькавымі правамі. Пытанні падпісання ўніі разглядаліся на Віленскім сейме 1563 г. Перагаворы таксама вяліся на Варшаўскім 1563-1564 гг., Бельскім 1564 г. і Берасцейскім 1566 г. сеймах. Імкненне шляхты ВКЛ, у тым ліку і беларускай, да больш цеснага збліжэння з Польшчай выклікала сур`ёзную заклапочанасць трымаючых уладу буйных феадалаў. Аднак ім не ўдалося змяніць прапольскі настрой шляхты: пытанне заключэння уніі было прадвызначана. 10 студзеня 1569 г. пачаўся Люблінскі сейм, які працягваўся амаль 6 месяцаў. Кожны з бакоў уносіў свае прапановы, якія не прымаліся супрацьлеглым бокам. Асабліва польская шляхта настойвала на прыняцці тых артыкулаў, якія фактычна ставілі ВКЛ у залежнае становішча ад Польшчы. Калі паслы ВКЛ убачылі пагрозу прымусовага заключэння уніі на непрымальных для іх умовах, 1 сакавіка 1569 г. яны пакінулі Люблін. Тады Польшча пайшла на дэманстрацыю сіл. Польскія феадалы выкарысталі цяжкае знешнепаліт. становішча ВКЛ і дабіліся ад Жыгімонта Аўгуста выдання указаў аб далучэнні да Каралеўства Польскага Падляшша, Валыні, Падолля і Кіеўшчыны. Тэр-рыя княства звузілася да межаў Беларусі і Літвы. Пры гэтым на значнай іх частцы гаспадарыла маскоўскае войска. У такіх умовах прадстаўнікі ВКЛ зноў вымушаны былі сесць за стол перагавораў. 1 ліпеня 1569 г. быў падпісаны акт Люблінскай уніі. Згодна з умовамі уніі стваралася новая дзяржава – Рэч Паспалітая, “у якой абодва народы аб`ядноўваліся ў адзін народ і адзіную дзяржаву”. Вышэйшым яе органам абвяшчаўся агульны сейм, які мог збірацца толькі на тэр-рыі Польшчы. Асобных сеймаў як для каралеўства, так і для ВКЛ не прадугледжвалася. Адмянялася таксама выбранне караля польскага і вялікага князя літоўскага. Іх ф-цыі з гэтага часу павінны былі сумяшчацца адзіным манархам. Да пытанняў агульнай кампетэнцыі адносілася знешняя палітыка. Незалежна ад месца пражывання дазвалялася свабоднае набыццё зямельнай уласнасці на ўсёй тэр-рыі Рэчы Паспалітай. Гэта ў першую чаргу адпавядала інтпрэсам польскай шляхты. Усе папярэднія законы і акты, якія былі накіраваны супраць адной з частак новай федэрацыі, павінны былі быць скасаваны.