8. Літаратурны твор і тэкст.

Літаратурны твор - форма існавання літаратуры як мастацтва слова. Мы заўсёды адчуваем асаблівую жыццёвую канкрэтнасць літаратурнага твора. Яно заўсёды звязана з рэальнай рэчаіснасцю і ў той жа час не тоесная ёй, з'яўляецца яе малюнкам, ажыццяўленне, мастацкім адлюстраваннем. Але адлюстраваннем «у форме жыцця», адлюстраваннем такім, якое не проста расказвае пра жыццё, але само паўстае як адмысловая жыццё. Твор уяўляе сабой унутранае, взаимопроникающее адзінства зместу і формы. «Вершы жывыя самі кажуць. І не пра што-то кажуць, а што-то », - пісаў С. Я-Маршак. Сапраўды, вельмі важна ўсведамляць гэта адрозненне і не зводзіць змест літаратурнага твора да таго, пра што ў ім распавядаецца. Змест - гэта арганічнае адзінства адлюстравання, асэнсавання і ацэнкі рэчаіснасці, прычым думкі і ацэнкі ў мастацкіх творах не існуюць адасоблена, але праймаюць адлюстраваных падзей, перажыванні, дзеянні і жывуць толькі ў мастацкім слове - адзіна магчымай форме ўвасаблення дадзенага жыццёвага зместу. Прадмет рэальнай рэчаіснасці, яго асэнсаванне і ацэнка ператвараюцца ў змест літаратурнага творы, толькі ўнутрана аб'ядноўваючыся і ўвасоблены ў мастацкай форме. Таксама і любое слова, любое маўленчае сродак аказваецца мастацка значным толькі тады, калі яно перастае быць проста інфармацыяй, калі знешнія па дачыненні да яго жыццёвыя з'явы становяцца яго унутраным утрыманнем, калі слова пра жыццё зменьваецца ў жыццё, захаваных у літаратурным творы як славесна-мастацкім цэлым.

9. Формы маўленчай арганізацыі твора (аўтар - апавядальнік - персанаж).

Маўленчай строй твора. Разнастайнасць галасоў - іх арганізацыя вызначае характар творы.

Апавяданне можа быць:

АД АЎТАРА (аб'ектыўная форма апавядання, ад 3-й асобы): ўяўнае адсутнасць у творы якога-небудзь суб'екта рассказывания. Ілюзія гэтая ўзнікае таму, што ў эпічных творах аўтар ніяк непасрэдна не выказвае сябе - ні праз выказванні ад свайго асобы, ні праз усхваляванасць тону самога рассказывания. Ідэйна-эмацыйнае асэнсаванне выяўляецца апасродкавана - праз спалучэння дэталяў прадметнай выяўленчасці творы.

Прыклады: «Лёгкае дыханне» Буніна, «Ганна Карэніна" Л. Талстога

АД АСОБЫ апавядальнікі, АЛЕ не героі. Апавядальнік праяўляе сябе ў эмацыйных выказваннях аб персанажах, іх дзеяннях, адносінах, перажываннях. Звычайна, гэтую ролю аўтар адводзіць аднаму з другарадных персанажаў. Гаворка расказчыка дае асноўную ацэнку персанажам і падзеям у літаратурна-мастацкім творы. У сілу гэтага яна і з'яўляецца тым цэментуе матэрыялам у моўнай структуры творы, які надае яму славеснае адзінства. І гаворка персанажаў, нягледзячы на ​​ўсю яе індывідуальнасць - гаворка падпарадкаваная, прапушчаная праз інтанацыю расказчыка. Апавядальнік ні ў якім разе не павінен быць змяшаны з пісьменнікам як з асобай. Гэта мастацкая катэгорыя, пэўная форма моўнай працы пісьменніка.

Прыклад: «Аповесці Вавёрчына» Пушкіна

АД АСОБЫ Героя. Аўтар перадае апавяданне герою тады, калі хоча глыбей раскрыць свайго героя або ў выпадку малюнка станоўчага героя.

Прыклад: «Капітанская дачка» Пушкіна, гда апавяданне вядзецца ад асобы Грынёва.

Форма апавядання ад Прэво асобы - Сказ. Апавяданне пабудавана як вусны аповяд канкрэтнага апавядальніка, забяспечаны яго індывідуальнымі моўнымі ўласцівасцямі. Гэтая форма дазваляе паказаць чужую пункт гледжання, у тым ліку тую, якая належыць іншай культуры.

Гэтая форма апавядання сустракаецца ў творах Зошчанка.

Іншая форма - эпісталярным, г.зн. лісты героя або перапіска некалькіх асоб

«Бедныя людзі» Дастаеўскага

Трэцяя форма - мемуарнай, г.зн. творы, напісаныя ў выглядзе ўспамінаў, дзённікаў

«Капітанская дачка» Пушкіна

Персаніфікацыя апавядальнай гаворкі - гэта магутнае, выразнае сродак.