- •Гісторыя як навука. Фармацыйны I цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі.
- •Перыядызацыя айчыннай I сусветнай гісторыі. Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі
- •Даіндаеурапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі
- •Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі. Рассяленне індаеурапейцаў.
- •Жалезны век на тэрыторыі Беларусі. Пачатак рассялення славян I славянізацыя балтаў.
- •Фарміраванне феадальных адносін I ўзровень сацыяльна-эканамічнага развіцця беларускіх зямель у IX - XIII стст.
- •Станаўленне раннефеадальных дзяржаўных утварэнняў усходніх славян. Кіеўская Русь.
- •Полацкае I Тураўскае княствы у IX - XI ст., IX узаемаадносіны з Кіевам I Ноўгарадам.
- •Феадальная раздробленасць. Месца I роля беларускіх зямель у барацьбе з крыжацкай агрэсіяй I набегамі ардынцаў (канец XII - пачатак XIII ст.).
- •Духоўнае жыццё усходніх славян у эпоху ранняга Сярэднявечча. Прыняцце хрысціянства I распаўсюджванне пісьменнасці.
- •Сацыяльна-эканамічныя I палітычныя перадумовы ўтварэння вкл. Роля усходнеславянскіх зямель у працэсе дзяржаўнага будауніцтва.
- •Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе Вялікага княства Літоўскага у х1у — ху1 ст.
- •Цэнтралізатарская палітыка I ўмацаванне ўлады вялікіх князёў літоўскіх. Крэўская унія.
- •Месца беларускіх зямель ва ўсходнееурапейскай геапалітычнай прасторы XV - першай паловы XVI ст. Барацьба з Тэўтонскім ордэнам I суперніцтва з Маскоўскай дзяржавай.
- •15.Эвалюцыя дзяржаўнага ладу Вялікага княства Літоўскага (ад адзінаўладдзя да саслоўна-прадстаўнічай манархіі)
- •Асаблівасці развіцця культуры беларускіх зямель у складзе вкл у х1у - ху1 ст.
- •Канфесійная сітуацыя на беларускіх землях у х1у - ху1 ст. Рэфармацыя I Контррэфармацыя. Брэсцкая царкоўна-рэлігійная унія.
- •Асноўныя канцэпцыі этнагенэзу беларусаў у Сярэднія вякі. Эканамічныя I палітычныя фактары кансалідацыі беларускага этнасу (народнасці).
- •Люблінская унія I ўтварэнне Рэчы Паспалітай. Эвалюцыя форм дзяржаўнага I сацыяльна-палітычнага ладу на беларускіх землях.
- •Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у другой палове ху1 - хуш ст.
- •Беларускія землі ў геапалітычнай прасторы Еўропы Новага часу. Войны ху1 - хуш ст. I IX наступствы.
- •Палітычны крызіс і падзелы Рэчы Паспалітай. Уключэнне беларускіх зямель у склад Расійскай Імперыі.
- •Асноўныя тэндэнцыі I дасягненні ў развіцці культуры Беларусі ў кантэксце эпох Адраджэння I Асветніцтва.
- •Асноўныя напрамкі палітыкі расійскага самадзяржаўя на Беларусі ў канцы хуш - першай палове XIX ст.
- •Асаблівасці сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі у першай палове XIX ст.
- •Крызіс феадальна-прыгонніцкай сістэмы I адмена прыгоннага права.
- •Буржуазныя рэформы 60 - 80-х гг. XIX ст. I асаблівасці IX правядзення на Беларусь
- •Шляхі развіцця капіталістычных адносін. Прамысловы пераварот, яго вынікі I асаблівасці ў Беларусі.
- •Грамадска-палітычны рух у Беларусі ў першай палове XIX ст. Шляхецкія паустанні I IX наступствы для беларускіх губерняў.
- •Беларусь у вайне 1812 года.
- •Культура Беларусі ў першай палове XIX ст. Зараджэнне I развццё беларусазнаўства
- •Культура Беларусі у другой палове XIX ст.
- •Беларускае нацыянальна-культурнае адраджэнне у пачатку XX ст.
- •Эканамічныя I палітычныя фактары фарміравання беларускай нацыі у другой палове XIX -пачатку XX ст. Афармленне беларускай нацыянальнай ідэі
- •Грамадска-палітычны рух у другой палове XIX - пачатку XX ст. На тэрыторыі Беларусі: ідэалогія лібералізму, народніцкі I сацыял-дэмакратычны рух.
- •Афармленне агульнарасійскіх палітычных партый. Рэвалюцыя 1905 - 1907 гг. Пачатак парламентарызму.
- •Наяўнасць самадзяржаўя і адсутнасць дэмакратычных правоў і свабод;
- •Геапалітычнае становішча I сацыяльна-эканамічная сітуацыя у Беларусі ва ўмовах Першай сусветнай вайны.
- •Лютаўская рэвалюцыя 1917 года у Беларусі. Беларускі нацыянальны рух I яго роля у рэвалюцыйным працэсе пачатку XX ст.
- •Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. I яе роля у гістарычным лесе беларускага народа.
- •Беларусь ва ўмовах германскай акупацыі. Абвяшчэнне бнр
- •Стварэнне беларускай савецкай дзяржаунасці. Роля I месца бсср у стварэнні ссср.
- •Шляхі I метады будаўніцтва індустрыяльнага грамадства у савецкай Беларусі. Асаблівасці ажыццяўлення нэПа ў бсср.
- •Духоўнае I культурнае жыццё у бсср у 1920-я гады.
- •Стварэнне матэрыяльна-тэхнічнай базы індустрыяльна-аграрна грамадства: індустрыялізацыя I калектывізацыя сельскай гаспадаркі у бсср.
- •Усталяванне камандна-адміністрацыйнай сістэмы. Палітычныя рэпрэсіі 30-х гг. XX ст. У Беларусі
- •Дасягненні I супярэчнасці развіцця культуры I навукі бсср у 30-я гг. XX ст.
- •Заходнебеларускія землі ў складзе Польскай дзяржавы (1920 - 1939 гг.)
- •Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •Удзел бсср у заснаванні I дзейнасці аан. Роля I месца бсср на міжнароднай арэне ў перыяд канфрантацыі дзвюх грамадска-палітычных сістэм (другая палова 40-х-першая палова 80-х гг. XX ст.).
- •Грамадска-палітычная I сацыяльна-эканамічная сітуацыя у бсср у першае пасляваеннае дзесяцігоддзе (сярэдзіна 40 - сярэдзіна 50-х гг. XX ст.).
- •Асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця бсср у сярэдзіне 50 - сярэдзіне 80-х гг. XX ст.
- •Грамадска-палітьгчнае жыццё бсср у сярэдзіне 50- сярэдзіне 80-х гг. XX ст.
- •Асноўныя дасягненні беларускай мастацкай культуры, адукацыі, навукі бсср у 60 - 80-я гг. XX ст.
- •Спробы мадэрнізацыі савецкай грамадска-палітычнай I сацыяльна-эканамічнай сістэмы падчас палітыкі перабудовы (1985-1991 гг.).
- •Абвяшчэнне I заканадаўча-прававое афармленне дзяржаўнага суверэнітэту Рэспублікі Беларусь.
- •Асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь.
- •Геапалітычнае становішча Рэспублікі Беларусь.
15.Эвалюцыя дзяржаўнага ладу Вялікага княства Літоўскага (ад адзінаўладдзя да саслоўна-прадстаўнічай манархіі)
Дзярж. лад Вкл пры Альгердзе,Гедымине и Витауце(1316-1430) уяуляу сабоу неабмежаваную манархию-уладу аднаго кирауника у дзярж. Яго ўлада нiчым i нiкiм не абмяжоўвалася. На ім замыкалiся ўсе функцыi кiравання дзяржавай.Абавязки: абарона краины, выданне законау, распараджэнне дзярж. казной, прызначэнне на дзярж. пасады, ажыцяуленне дыплам. адносин, абъяуленне ваины и миру. У 1413 г. паводле Гарадзельскай унии- саюз памиж ВКЛ и Польшчай- У Вкл уводзиуся администрацыйны падзел- дзяленне тэр. дзярж. на частки для больш зручнага киравання ёю: княствы падзялялися на ваяводствы, ваяв. на паветы(стараста), пав. на воласци(войты). Спатрэбiлася ўтварэнне спецыяльных пасад. З цягам часу на ўсе больш ці менш важныя дзярж. пасады маглі прызначацца толькі феадалы-шляхцічы хрысціянскай веры і ўраджэнцы ВКЛ. Дзяржаўная пасада разглядалася як сродак атрымання даходаў, таму буйныя феадалы займалі адразу некалькі пасад.
Пры Аляксандры Каз. (1492-1506) улада абмяж. Радай-спачатку тольки дарадчым, а потым заканадаучым и распарадчым органам дзярж. улады у ВКЛ. “Паны-рада”.У яе склад уваходзяць паны и выш. служб. асобы: канцлер, ваяводы, маршалки, гетман, падскарби-загадчык дзярж. скарбу и инш. З-за частых ад'ездаў Казiмiра, рада адасобилася у сам. и незалежны ад вяликага князя орган улады. Пачала выконваць функцыi вярхоўнай улады.
У к 15 ст. други выш орган- агульны (вальны) сойм.На соймах вырашалися пыт. аб вайне и миры, аб падатках и законах, аб выбранни вял. князя.
Поўнае юрыдычнае замацаванне ролi гаспадарскай рады як дзяр-жаўнага органа зафiксавалi прывiлеi Аляксандра Казiмiравiча ад 1492 i Жыгiмонта Старога ад 1506 гг. З канца ХV да сярэдзіны ХVI ст. канчаткова зацвердзiўся яе склад: усе ваяводы i старасты, валынскi мар-шалак, канцлер i падканцлер, гетман, маршалак земскi i дворны, падскарбi. З духоўных асоб у лік паны-рады ўваходзілі толькі 4 біскупы.
На пачатку ХVI ст. ясна вызначылiся i паўнамоцтвы рады. Яна вяла дыпламатычныя адносины дзяржавы, займалася абаронай i фiнансавымi пытаннямi, а таксама справамi шляхецтва, кантралявала раздачу земляў і выконвала шэраг судовых функцый. Дзяржаўныя пасады займаліся толькi з ведама паноў-радных. Ні адзін дакумент не мог уступіць у сілу без дзяржаўнай пячаткі, якая захоўвалася ў канцлера, і без яго подпісу. Iм жа належала i права выбару вялiкага князя.
Таким чынам адбылося абмежаванне улады князя за кошт пашырэння роли феад.. Адзинауладдзе пераутвараецца у саслоуна-прадстауничую манархию. Роля рады и сойму становицца вышэй за ролю вял. князя. Ён заставауся першай асобай аднак ужо не быу самауладцам и падпарадкоувауся воли паноу-рады.
Асаблівасці развіцця культуры беларускіх зямель у складзе вкл у х1у - ху1 ст.
Працэс фарміравання бел. народнасці заняў дастаткова працяглы пер-яд і адбываўся пад уплывам геагр.-клім, сац-эканам,палітычных, царкоўна-рэлігійных фактараў, а таксама агульнаеўрапейскіх этнічных тэндэнцый. Вытоки фарм. бел. народнасци звязаны перш за усё з засяленнем пэунай тэр. Тэр.,на якой фарм. бел. нар. укл. земли, дзе у 8-9 ст. склалися абъяднанни плямён усх. славян:…
У працэссе зас. славянскими плям. адб. асимиляцыя(слав. балтау).У вынику склалися перадумовы фарм. бел. нар.
Народнасць-гист. супольнасць людзей, якая скл. на аснове агульнай тэр., мовы, к-ры, агульнасци гасп. жыцця. Нар. прых. на змену роду и племю. Працэс складвання нар. садзейничае паяуленню адзинай мовы, самасвядомасци, умацаванню дзяржаунасци. Складв. бел. нар. праходзила у 13-16 ст.
Паходжанне назвы “Белая Русь”. 1) геаграф. фактар: белы колер-усход 2)нас. насила белае палатнянае адзенне, светлыя валасы, белы твар. 3)религийнае станов.: белая-праваслауная “чыстая” 4)знешнепал. абставины: частка Б., якая не была зах. ни крыж. ни татарами заставалася вольнай. назва“Белая Русь(БР)” узникла у 12 ст. и адн. да Уладзимира-суздальскага княства, потым(12-15) да зямель ПН-УСХ Руси, з 16 ст. да Усх. ч. Б.У 14-15 ст. жыхары Б вылучыли сябе сярод иншых народау ВКЛ.(“беларусцы”-Паддзвинне и Паддняпруе(Виц и Маг вобл.), лицвины-Верхняе Панямонне (Гродн. вобл.), палешуки-Палессе(Брэс. и Гом. вобл.)).
Продки бел. прытрымливался язычництва да 10-11.Пасля уваходжання бел зямель у склад ВКЛ праваслауе было пануючай верай да Крэускага пагаднення 1385 г.У сяр. и др. п. 15 ст Казимир и Аляксандр патцвердзили ураунаванне у маёмасных правах праваслаунай и каталицкай царквы.
Разв. дойлидства у 14-15 ст звязана з палитычными абставинами жыцця ВКЛ, якия патрабавали абарончыя збудаванни. Будавалася шэраг замкау, якия у ЗахЕур. архитэктуры называюцца замки-кастэли и належаць Раманскаму стюлю (масиунасць, суровасць, крэпасныя рысы, паукруглая арка). Самым стар. и буйным зъяул. Навагрудски замак. Значным помникам бел. абарончай архитэктуры зъяул. Гродз. замак (Буд. пач. у 11 ст.; Витаут-замак з канструкцыяй маста.)У царкоуным буд. 14-15 ст. на змену раманскаму прыходзиць гатычны(востраканечныя вежы, вузкия вокны, стральчатыя арки). Прыклад-касцёл Троицы у в.Ишкалдзь у 1472 г.);ук.15-пач.16 ст. перабуд. у храм-крэпасць Сафийский сабор у Полацку; 1407г-падобная у в.Сынковичы Свята-Михайлауская царква).
Прыкладам жывапису зъяуляюцца фрэски-росписы вадзяными фарбами па свежай тынкоуцы на сюжэты Новага запавету, и абразы. У14-15 ст. у касцёлах зъяуляюцца драуляныя, размаляваныя розными фарбами скульптуры.(Ранни помник-“Распяцце”). З 14 ст. шырокае распаусюджваецца кафля-керамичная плитка.
Выдатными узорами книжнай справы зъяул. рукап. Лаурышаускае и Друцкае Евангелли 14 ст., Жыровицкае 15 ст., якия змяшчаюць минияцюры- невяликия малюнки. У 15 ст. разв. летаписанне.У гэты час у 16 ст. жыу гуманист, першадрукар и асветник Францыск Скарына,Ягоо паслядоуниками личацца С.Будны(у 1562 выдау першую на Б старабеларускую друкаваную книгу “Катэхизис, а т.с. “Апрауданне грэшнага чал. перад Богам””). Прадстауником лацинамоускай паэзии зъяул. Микола Гусоуски “Песня пра зубра”.
Систэма адукацыи на Б уключала пачатковыя школы пры прав. брацтвах и пратэстанцких зборах, школы пры каталицких ордэнах францысканцау, бернардзинцау, аугусцинцау, езуицкия калегиумы. У 1579 г езуицкая акадэмия- найстар. навуч. установа на тэр. Б и Литвы, якая мела университэцки статус.