4.3 Атмосфераны ластанудан қорғау

Атмосфераға үнемі тасталындылардың қайнар көзі бұрғылау қондырғысының дизелі, қазандықтың түтін шығаратын құбыры, мұнайды қыздыруға арналған технологиялық пештер, сорғы желісі, технологиялық сорғы, РВС сыйымдылығы, газ өлшегіш түзілім, алау, шлам жинақтаушы, сонымен қатар өндірістік ғимараттардың вентиляциялық құбырлары және т.б болып табылады.

Атмосфераның дизел тасталындыларымен қатты ластануын болдырмау үшін қозғалтқыштың ГОСТ талаптарына сай ішкі жануынан шығатын пайдаланылған газдардың құрамын бақылап, жүйелі түрде аппаратураны реттеп тұру керек.

Атмосфераны ластайтын заттардың негізгі қайнар көзі болып:

− жердегі көлденең алаулар (амбарлы жану), қазандық, мұнайды дайындауға арналған пештер, дизель электрстанциясы (ДЭС), бөлгіш, суқойма парктері;

− келекшекте, технологялық сүлбені жасап, іске асырғанда, жоғарғы және төменгі қысымды тік ғимарат алаулары қолданылатын болады.

Өндірілетін бағыттас газдың көлемі 321,4 мың т. болатын максималды деңгейде өндірілетін маұнайдың 19 млн.м³ құрайды. Бағыттас газдың мекшіктік қажеттіліктерге пайдаланылатын көлемі пайдаланылу қайнар көзіне байланысты келесідегідей бейнеленеді:

− бір тәуліктік шығыны 870 м^З болатын қазан, жұмыс күнінің саны 180. Газды пайдаланудың жалдық қоры 158,34 тыс. м³ құрайды;

− тәуліктік шығыны 38 400 м^З болатын мұнайды қыздыруға арналған пеш, жұмыс күнінің саны 245. Жылдық шығын 9 408 тыс.м³ құрайды;

− тәуліктік шығыны 800 м³ болатын газ генераторы, жұмыс күнінің саны 365. Жылдық шығын 292 000 тыс.м³ құрайды.

Меншіктік қажеттіліктерге жұмсалатын газдың барлық шығыны 9,858 млн. м³ құрайды, яғни меншіктік қажеттіліктерге пайдаланылатын бағыттас газ 51 % құрайды. Алауларда жанатын газ көлемі 9,426 млн.м³ құрайды, жобаланатын бағыттас газдың өнім деңгейінің 49 % құрайды.

Лақтырындылардың қайнар көзі болатын атмосфералық ауаны ластайтын заттарға мына 6 атау жатады: қара күйе, көмірсутегі, акролеин, екі оскидті азот, көміртегі оксиді, күкірт оксиді.

Ауаның ең көп ластануы екі оксидті күкірт және екі оксидті азот жинақ топтырынан байқалады.

Нормативті санитарлы-қорғау аймақтарының шекаралары өндірістік объктілерді жобалау нормаларымен орнатылады.

Атмосфераға күкірсутектің лақтырындыларын азайту мақсатында мыналарды ескеру қажет:

− атмосфераға мұнайдың минималды түсуін қамтамасыз ететін кәсіптік технолгялық және сағалы жабдықтардың қолданылуы;

− мұнайды жинау жүйесінің герметизациялануы;

− атмосфераға күкртсутектің мнималды түсуін қамтамасыз ететін мұнайды жинауда су қоймаларын пайдалану.

Облыстық әкімшілік Басшысының шешімі бойынша нормативтерге байланысты лақтырындыларға төлем орнатылған. Лақтырындыларға арналған төлем санын азайту өз кезегінде атмосфералық ауаға қалдықтық әсерін кемітуге алып келетін ластаушы заттардың жылдық лақтырындыларын максималды төмендететін барлық шаралардың жүргізілуіне байланысты болады.

4.4 Су ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау

Кен орындарын меңгерудің барлық кезеңдерінде шаруашылық-ауыз суына қажетті айтарлықтай су ресурстары талап етіледі.

Сонымен қатар өндірістік қажеттіліктерге:

− соғу кезеңінде;

− өнеркәсіптік негіздегі өндірістік қажеттіліктерге;

− пайдалану кезеңінде;

− мұнай қыртысын суландыру қажеттілігінде;

− мұнайды жуу;

− салқындату қажеттіліктері;

− қазандықта технологиылық буды алыу;

− жылумен қамтамасыз еті; жабдықты жуу;

− қосымша қажеттіліктер.

Белгіленуіне байланысты пайдаланылушы суға түрлі талаптар қойылады және түрлі су қоймаларының қайнар көздері қолданылуы мүкін. Оңтүстік Қаратөбе кен орнында шаруашылық-ауыз су қажеттіліктеріне әкелінген су, ал өндірістік сумен жабдықтау және өрт сөндіруге артезиан ұңғымаларының сулары қолданылады.

УПН аймағында екі канализация жүйесі қарастырылған: шаруашылық-тқрмыстқ және өндірістік.

Шаруашылық-тұрмыстық ағындар буландыру орындарына, ал өндірістік ағында жерасты сусіңгіш сыйымдылығына, содан соң мұнай суқоймасына ауыстырып құйылады.

Канализацияның ішкі желілері шойын құбырлармен қамтылады, ал сыртқысы – әктасты құбырлардан болады.

Шаруашылық-тұрмыстық қажеттіліктерге су пайдалану 5 тәу /м³, өндірістік қажеттіліктерге 100 тәу /м³, мөлшерді құрайды.

Су бұрғыш 5 000 жыл /м^З, мөлшерді құрайды.

Ластаушы заттарды тастау (ПДС) 8,64 жыл /т. мөлшерді құрайды, сонымен қатар:

− өлшенген бөліктер - 3,19 жыл /т;

− БПК₅ - 0,88 жыл /т;

− Кальций - 0,205 жыл /т;

− магний - 0, жыл /т;

− сульфаты - 2,0 жыл /т;

− хлориды - 2,0 жыл /т;

− СПАВ - 0,0005 жыл /т;

− нефтепродукты - 0,0008 жыл /т;

− бор трехвалентный - 0,002 жыл /т.

Кепілді тауар суларының айтарлықтай мөлшерде пайда болу жағдайларында, ол тазалудан кейін толығымен айдау ұңғымаларындаға жемісті қабаттардың тербелуі үшін қолданылады.