- •17. Адамның провизорлы мүшелері жайлы ұғым. Хорион, амнион, сары уыз қапшығы, аллантоис. Оның құрылымдары және маңызы.
- •33. Арнайы қасиетi бар тiндер: ретикулярлы тін, май тіні, шырышты және пигмент тіндері.Олардың таралуы, қызметі, құрылыс ерекшеліктері.
- •37. Бұлшық ет тіндерінің жалпы морфрфункционалдық сипаттамалары. Ет тіндерінің морфофункционалдық және гистогенетикалық жіктелуі. Шығу тегі эпидермалды, нейралды ет тіні.
- •19. Дамудың қатерлі кезеңдері жайлы ұғым. (п.Г.Светлов). Адам ұрығының негізгі қатерлі кезеңдері. Детерминация процесінің бұзылуы аномалия мен кемтарлықтың себептері ретінде.
- •5. Жасушалық қабық (плазмолемма). Плазмолемманың химиялық құрамы мен функциясы. Жасушааралық байланыс /контакты/.
- •16. Имплантация, оның стадиялары. Адам имплантациясының ерекшелігі. Гаструляция. Ұрықтық гистогенез. Эмбрионалдық бастама жасушларының дифференцировкасының негізінде тіндердің пайда болуы
- •47.Көздің негізгі функциональдық аппараттары: диоптрикалық (жарықты сындыратын), және аккомодациялық
- •1) Диоптриялық аппарат, күн сәулесін сындырушы. Оған қасаң қабақ, көздің алдыңғы және артқы камера сұйықтығы, көз бұршағы, шыны тәрізді дене жатады.
- •12. Көздің аккомадациялық аппараты.
- •48. Көздің рецепторлық аппараты. Фоторецепторлық жасушалар. Торлы қабықтың нейрондық құрамы мен глиоциттері. Көздің қосымша аппараттары. Адамның жасына байланысты өзгерістері.
- •24.Көпқабатты эпителилер: көпқабатты жазық түленетін, көпқабатты жазық түленбейтін және көпқабатты ауыспалы эпителий. Көпқабатты эпителилердің шығуы, таралуы, қызметі мен құрылысындағы ерекшеліктері.
- •46.Көру мүшесі. Жалпы морфо-функциональдық сипаттамасы. Дәм көздері мен эмбриональдық дамуы. Көз алмасының жалпы құрылысы.
- •26. Қан жүйесі туралы ұғым. Қан мен лимфаның құрамы, оның негізгі қызметі. Гемограмма және лейкоцитарлық формула. Қанның жасқа қарай өзгеруі.
- •15. Майдалану. Анықтамасы. Адам ұрығында майдаланудың сипаттамасы. Морула. Бластоцисталар.Эмбриобласт, трофобласт.
- •27. Қан мен лимфаның формалық элементтері. Эритроциттер және лимфоциттер.Қан құрамындағы эритроциттер мен тромбоциттерге морфофункционалды сипаттама.
- •29. Қан түзу туралы түсінік. Гемопоэздің түрлері. Ұрықтық гемопоэедегі қанның тін ретінде дамуы. Оның кезеңдері мен сипаттамалары.
- •28.Лейкоциттер классификациясы. Гранулоциттер мен агранулоциттер. Құрылысы, функциясы. Лейкоцитарлық формула / пайыздық мөлшерлері/.
- •6.Мембраналы органеллалардың құрылымдық- қызметтік сипаттамасы: эндоплазмалық тор, Гольджи кешені, митохондрия, лизосома, пероксисома
- •32. Талшықты дәнекер тіндері, олардың түрлері, құрылысы және қызметі.Сіңір- мүше ретінде.
- •21. Тіндердің эволюциясы мен заңдылықтары. Тіндердің жіктелуі. Жаңарып отыратын лабилді және тұрақты жасушалар популяциясының физиологиялық регенерациясы, реперативтік регенерациясы.
- •14. Ұрықтану. Анықтамасы. Адамдағы ұрықтану процессінің ерекшеліктері. Ұрықтану және оның биологиялық маңызы
- •11.Эндорепродукция. Полиплоидия және оның қызметі мен биологиялық маңызы. Полиплоидияның даму механизмі. Эндомитоз, екі және көп ядролы жасушалар. Мейоз және оның ерекшелігі мен биологиялық маңызы.
- •22.Эпителиальді тіндердің жалпы морфофункционалдық сипаттамасы. Базальды мембранаға түсінік. Морфофункционалдық және генетикалық жіктелуі.
- •25. Эпителиальді тіндердің секреторлық қызметі. Безді эпителийлердің құрылысы мен жіктелуі. Секреторлық процестің гистофизиологиясы. Секреция түрлері: голокринді, апокринді, мерокринді.
24.Көпқабатты эпителилер: көпқабатты жазық түленетін, көпқабатты жазық түленбейтін және көпқабатты ауыспалы эпителий. Көпқабатты эпителилердің шығуы, таралуы, қызметі мен құрылысындағы ерекшеліктері.
Көп қабатты жазық мүйізделген эпителий терінің бетін жауып, эпидермис түзеді. Эпидермисте мүйіздену процесі жүреді. Ол эпителиальді жасушалардың- кератиноциттердің мүйізді қабыршақтарға түрленуіне байланысты. Эпидермисте жасушалардың бірнеше қабаттарын ажыратады – базалді, үшкіл, түйіршікті, жылтырауық және мүйізделген.
Эпидермис қабаттарында жасушалардың негізгі бөлімін кератиноциттер құрайды. Кератиноциттердің цитоплазмасында тонофиламенттерді қалыптастыратын кератинді ақуыз синтезделеді. Эпидермисте кератиноциттерден басқа жасушалардың дифферондары – меланоциттер, макрофагтар, лимфоциттер болады. Меланоциттер меланин пигменті арқылы теріне ультрокүлгін сәулесінен қорғайды, макрофагтар қорғаныштық иммундық реакцияларға қатысады.
Эпидермистің мүйізді қабаты жазық кератиноциттерден – мүйізделген қабыршақтардан түзілген. Қабыршақтардың арасында липидтерге бай цементтеуші заттар бар. Ең үстіңгі мүйізделген қабыршақтар бір-бірімен байланыстарын жоғалтып, эпителий бетінен ұдайы түсіп отырады. Көбею, түрлену нәтижесінде оларды жаңа мүйізделген қабыршақтар алмастырып отырады. Физиологиялық регенерацияны құрайтын осы процестің арқасында эпидермисте кератиноциттер әрбір 3-4 аптада толығымен жаңарып отырады.
Көп қабатты жазық мүйізделмеген эпителий көздің қасаң қабығын сыртынан қаптайды, ауыз қуысын және өңешті астарлайды. Онда үш қабатты ажыратады: базальді, үшкіл, жазық. Базальді қабат базальді мембранада орналасқан призмалы эпителиоциттерден тұрады. Олардың арасында митоздық бөлінуге қабілетті бағаналы жасушалар бар. Үшкіл қабат пішіні көпбұрышты жасушалардан түзілген. Эпителидің жоғарғы қабаты жазық жасушалардан тұрады. Соңғылары өздерінің өмірлік циклдарын аяқтайды және эпителий бетінен түседі.
Ауыспалы эпителий. Эпителидің бұл түрі несеп шығару жолдарын - қатты созылатын мүшелерді астарлайды. Онда жасушалардың бірнеше– базальді, аралық және жамылғы қабаттарын ажыратады.
Базальді қабаты ұсақ камбиальді жасушалардан түзілген. Аралық қабатта пішіні полигональді жасушалар орналасқан. Жамылғы қабаты өте ірі, пішіні күмбез тәрізді жасушалардан тұрады.
Жамылғы эпителилердің регенерациясы
Жамылғы эпителиге сыртқы орта ұдайы әсерін тигізетіндіктен, эпителиалды жасушалар салыстырмалы түрде жылдам тозады және өледі. Оларды қалпына келтіретін эпителидің бағаналы жасушалары. Олар бөлінуге қабілетті. Көп қабатты эпителилерде бағаналы жасушалар базальді қабатта болады, көп қатарлы эпителилерде оларға базальді жасушалар жатады, бір қабатты эпителилерде олар белгілі бір аймақта орналасады: мысалы, жіңішке ішекте – крипта эпителиінде, асқазанда – шұңқырлар эпителиінде. Эпителидің физиологиялық регенерацияға жоғары қабілеттілігі патологиялық жағдай кезінде оның жылдам қалпына келуіне мүмкіндік туғызады.
Жасқа байланысты жамылғы эпителидің жаңару процесі байқалады.