48)Амплитудалық модуляция коэффициенті дегеніміз не? Оны қалай өлшеуге болады?

Амплитудалық модуляция (лат. amplitudo — шама, франц. modulatio — біркалыптылық) — радиотаратқыш тарататын электромагниттіктербеліс амплитудасын сол тербеліс жиілігінен төмен жиліктегі тербеліс заңына сәйкес өзгерту. Мысалы, радиотаратқыш тарататын жоғары жиілікті тербеліс амплитудасын дыбыс жиілігіндегі тербеліс заңына сәйкес модуляциялағанда, жоғары жиіліктік тербеліс амплитудасыныңкөмкеруші сызығы дыбыс жиілігінің заңына сәйкес өзгереді. Радиотолқын ретінде таралатын сол жоғарғы тербелістің жиілігі "тасымалдаушы жиілік" деп аталады. Амплитудалық модуляция радио таратқыштың аралық каскадтарының бірінде жүзеге асырылады.Амплитудалық модуляциялауда тасымалдаушы жиіліктен төмен және жоғары екі бүйірлік жиілік жолақтары пайда болады:

Модулдаушы белгі амплитудасының амплитудалық модуляция кезіндегі модульданушы тербелістер амплитудасына қатынасы.

49)Осциллограф әрекет принципі неге негізделген?Осциллограф (лат. oscillo — тербелетін және гр. grapho — жазамын)

• 1. қандайдабірмерзімдік процестерді жазуғаарналғанқұрал;

• 2. екі электрлік шаманыңарасындағытәуелділіктібілдіретінкисықтыбақылауғажәнежазуғаарналған электр өлшеушіқұрал.^[1]

• 3. электрлік немесе жарықтық сигналға айналған, уақыт сайын өзгермелі күштік және кинематикалық айқындауыштарын (параметрлерін) бақылауға және жазып отыруға арналған аспап.^[2]

• 4. уақытқа байланысты электр тогының немесе кернеуінің өзгерісін көзбен бақылауға немесе жазуға арналған, сонымен қатар әртүрлі электрлік шамаларды: кернеуді, ток күшін, ток жиілігін, фазалар ығысуын, импульстардың ұзақтылығын және қайталау жиіліктерін және т.б. өлшеуге арналған аспап. Электрлік емес шамаларды электрлік шамаларға түрлендіре отырып, тез өзгеріп отыратын физикалық процестерді: қысымды, температураны, үдеуді, жылдамдықты, айналу жиілікті және т.б.Осциллограф көмегімен тіркеуге және бақылауға болады. Жүмыс істеу принципі бойынша Осциллограф жарық сәулелі және электронды сәулелі боп бөлінеді.

50.Сенімделетін құралдың көрсеткішінің абсолюттік ауытқуы деген не?

Абсолют ауытқу дегеніміз – өлшенген шаманың оның нақты мәнінен ауытқуы болып табылады. Сенімделетін құрал көрсеткішінің абсолют ауытқуы – құрал көрсеткішінің нақты мәннен ауытқып көрсетуі. Абсолют ауытқудың әр құрал үшін өзінің шегі болады. Ол әр түрлі факторларға тәуелді. Ауа қысымына, өлшеу құралының дұрыс орнатылмауына . Құрал көрсеткішінің абсолют ауытқуы аз шама болғандықтан, оған көбіне жол беріледі. Құрал көрсеткішінің метрологиялық сипаттамаларында ауытқу шамасы көрсетілген болу керек.

51) Сенімделетін құралдың көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы деген не?

Сенімделетін құралдың көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы дегеніміз – абсолют ауытқудың шын мәнінен нақты мәннің ауытқуы. Салыстырмалы ауытқу дәлдікке кері шама болып табылады. Дәлдік өлшенетін шама мәнінің оның шын мәніне жақындығын білдіреді. Ал салыстырмалы ауытқу салыстырмалы ауытқу осы шын мәннен қаншалықты ауытқығанын көрсетеді.

Сенімделетін құрал көрсеткішінің салыстырмалы ауытқуы құралдың нақты көрсету керек мәнінен ауытқып көрсетуі. Көп жағдайда салыстырмалы ауытқу абсолют ауытқуға қарағанда көбірек шама, сондықтан жол бермеуге тырысу керек. Құралдың метрологиялық сипаттамаларына байланысты салыстырмалы ауытқу шамасын табуға болады. Орта факторларын да ескеру қажет.

Лабораториялық қондырғы келесі сенімделетін және эталондық құрылғылардан, сенімдеу сүлбелеріндегі ток пен кернеуді реттеуге арналған құралдар, эталондық құрылғылардың өлшеу шектерін кенейтуге арналган ток пен кернеуді өлшеу трансформаторларынан тұрады. Әртүрлі сырткы себептерге байланысты құрал олшеніп отырган электрлік А шамасының мәнін кандай да бір қателікпен корсетеді. Бұл кателік курал корсеткішінің абсолюттік ауыткуы деп аталады. А=; мұндагықұралдын корсеткіші.бұдан А олшенетін шаманын шын мәніжәнеинтервалында жатады. Негұрлым курал дәл олшитин болса согуллымшамасы кіші болады, ендеше интервалда сонша кіші болады. Абсолюттік ауыткуолшенетін шама бірлігінде орнектеледі. Шын мәнді алу үшін олшенгеншамага косылатын шаматүзету деп аталады.

А=будан түзетуэталондвк куралдармен салыстыру әдісімен куралдарды сенімдегенде корсеткіштің абсолюттік ауыткуы былай аныкталады:

; мундагы шамасын олшегендегі сенімделіп жаткан құралдын корсеткіші;дәл осы шаманы олшегендегі эталондык куралдын корсеткіші.

Баскаша айтканда эталондык куралдын корсеткіші накты, ягни олшеніп отырган шаманын шын мәніне жакын болады. Бул келесі екі шарттын орындалуы тиіс екенін корсетеді:

• Эталондык курал сенімделетін куралдан ен болмаганда уш есе дәлірек болуы керек және онын жогаргы шегі сенімделетін куралдын жогаргы шегіне жакын болуы керек;

• Олшеніп жаткан шама сенімделетіп жаткан куралга және эталондык куралга бирдей әсер етуі керек.

сенімделетін курал шкаласынын әр түрлі нүктелерінен алынган абсолюттік ауыткудын тәдірибелік мәні куралдын салыстырмалы ауыткуын есептеу ушүн колданылуы мумкин

Абсолюттик ауыткудын шамасы әр түрлі мәндерді кабылдауы мүмкін, бірак ол сол куралдын ен улкен абсолюттік кателігіне шамасынан аспайды.шамасына томенде келтірілген куралдын ен улкен салыстырмалы кателігі сайкес келеді:

. Осылайша куралдын келтірілген салыстырмалы ауыткуы салыстырмалы ауыткудын жеке жагдайы болып табылады: салыстырмалы ауыткудын осуыне байл. азаяды. Сондыктан олшеніп жаткан шама куралдын номиналына жакын болган сайын олшеу дәлірек болады.

53.Мемлекеттік басқару органдарының, заңды және жеке тұлғалардың метрологиялық қызметі 1. Мемлекеттiк басқару органдары, жеке және заңды тұлғалар қажет болған жағдайларда өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi жұмыстарды орындау, сондай-ақ метрологиялық бақылауды жүзеге асыру үшiн метрологиялық қызметтер құрады.       Осы Заңның 23-бабында көзделген салалардағы жұмыстарды орындау кезiнде метрологиялық қызметтердiң құрылуы немесе ұйымдастыру шараларының жүргiзiлуi мiндеттi болып табылады.

      2. Мемлекеттiк басқару органдарының, жеке және заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтерiнiң жұмысы уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiлген нормативтiк құжаттарға сәйкес