Раздел XII Nomen substantīvum. Declinatio tertia. Гласный и смешанный типы

1. Переведите на русский язык:

1. In pace artes et littĕrae florent, idcirco pax mater artium appellātur. 2. Linguae nonnullārum gentium antiquārum nobis ignōtae sunt. 3. In mare Mediterraneo sunt multa et varia genĕra animalium. 4. Eurōpae pars, quae a Gallia Pyrenaeis montĭbus dividĭtur, Hispania appellātur. 5. Scythia includĭtur ab uno latĕre Ponto, ab altĕro montĭbus Riphaeis, a tergo Asia et Phasi flumĭne. 6. Nautae tempestātem timent, nam mare tum periculōsum erit. 7. Fulgŭra caelum et mare illustrant, venti aquam maris turbant. 8. Nautae Neptūnum, marium deum, invŏcant et auxilium navĭbus rogant. 9. Libertātem civium defendunt non arces altae, sed concordia et leges bonae. 10. Nomĭna multārum urbium Graecārum clara sunt. 11. Arces urbium antiquārum in collĭbus sitae erant et muris firmis cingebantur. 12. Classis gentium antiquārum constābat ex navĭbus longis et navĭbus onerariis. 13. Nulla habēmus arma contra mortem. 14. Atheniensĭbus magna classis navium longārum erat. 15. Polyphēmus media in fronte unum ocŭlum habēbat, lacte carnĕque vivēbat.

2. Переведите на латинский язык:

1. Мы больше верим своим глазам, чем ушам. 2. Человек разумом превосходит животных. 3. Время излечит даже большую печаль. 4. Ромул и Рем считались сыновьями Марса. 5. Мы узнаем человека по его поступкам и словам.

De sacrificiis antiquōrum

Popŭli antīqui deos sacrificiis placābant. Apud Romānos plerumque sacerdōtes sacrificia parābant, nam sacerdōtes juris divīni perīti erant. Supĕris deis albas hostias immolābant, infĕris — nigras. Numĕrus hostiārum interdum permagnus erat. Sacerdōtes capĭta hostiārum ornābant corōnis et ante templa mactābant. Exta in aris cremābant.

Deis praeterea vinum, lac, mel grata dona erant. Post sacrificia sacer­dōtes ad honōrem deōrum epŭlas parābant.

Capitolium

In Capitolio arx Romanōrum et sedes sanctae deōrum erant. Arx, in summa parte Capitolii sita, moenĭbus altis muniebantur. In bello arx perfugium civium Romanōrum erat. Galli aliquando arcem caecā nocte expugnābant, sed ansĕres Junōnis arcem et urbem servābant. In Capitolio etiam templa nonnullōrum deōrum erant, ut Jovis, Junōnis, Concordiae. Praecipue nota sedes Jovis erat. Nunc aedis praeclārae exiguae supersunt ruīnae.

Раздел XIII

Nomĭna adjectīva declinatiōnis tertiae

1. Переведите на русский язык:

1.Terra commūnis mater est omnium mortalium. 2. Labor omnia vincit. 3. Omnis ars imitatio est natūrae. 4. Sociāle anĭmal est homo. 5. Divitiae apud sapientem virum in servitūte sunt, apud stultum in imperio. 6. Corpus homĭnis mortāle est, anĭmus immortālis. 7. Milĭtes fortes non mortem, sed infamiam timent. 8. Sine virtūte felix non eris. 9. Nomĭna civium fortium semper memoriā tenēmus. 10. Ingens est numĕrus librōrum Cicerōnis de philosophia, eloquentia, arte oratoria. 11. Celebria sunt nomĭna scriptōrum Romanōrum: C. Julii Caesăris, C. Sallustii Crispi, Titi Livii, Cornelii Tacĭti. 12. Longum est iter per praecepta, breve et effĭcax per exempla. 13. Nemo omnia scire potest. 14. Multi flores hominĭbus utĭles sunt. 15. Divitiae homĭnem felīcem non faciunt. 16. Nautae audāces per omnia maria currunt. 17. Notum est nobis carmen vetus, opus Homēri, clari poētae vetĕrum Graecōrum.

2. Переведите на латинский язык:

1. И дым отечества нам сладок и приятен. 2. Всякое начало трудно. 3. Имена знаменитых ораторов древности, Цицерона и Демосфена, бессмертны. 4. Ахилл имел бессмертную мать и смертного отца. 5. Философы дают мудрые советы гражданам.

De Jove

Antīqui Romāni multos deos colēbant. Domĭnus caeli et terrae erat Juppĭter. Poētae Graeci Jovem patrem deōrum hominumque vocābant. Et dei et homĭnes Jovem timēbant. Juppĭter in Olympo habitābat et cum fratrĭbus mundum gubernābat. In tutēla Jovis praecipue reges erant. Juppĭter auctor erat legum humanārum. Fratres Jovis erant Neptūnus et Pluto, sorōres — Juno, Ceres, Vesta.

Bestiae nonnullae deis sacrae erant, ut aquĭla Jovi, pavo Junōni, equus Neptūno, gallus Aesculapio. Ex arborĭbus oliva Minervae sacra erat, Apollĭni laurus, Plutōni cupressus.

De Achille

Celĕber est Achilles, filius Pelei regis et Thetĭdis deae. Is partĭceps belli Trojāni erat. Celĕbre est sсutum ejus, celebria arma. Et scutum et arma ei Hephaestus deus fecĕrat. Celĕbris est celerĭtas Achillis. Celeritāte suā incredibĭli et magno corpŏris robŏre Achilles Trojānis terribĭlis erat. Ira ejus Graecis perniciōsa erat. Mors Patrocli, ejus amīci, Achilli dolōres acres dat. Ob id Hectōrem ad pugnam provŏcat et virum fortem necat.