- •1.Әлеуметтік стратификацияның тарихи типтері
- •2 2.Әлеуметтік нормалар – ол
- •3.3Әлеуметтену – ол
- •4.Әлеуметтік аномия – ол
- •6.О.Конт және г.Спенсер әлеуметтануы
- •7.Әлеуметтік мәртебе – ол
- •8.Экперимент әлеуметтанулық зерттеудің әдісі ретінде
- •9. Әлеуметтік рөл – ол
- •10.Әлеуметтанудың функциялары
- •11.Конт әлеуметтануындағы қоғамның даму факторлары – ол
- •12.Адам, индивид, тұлға ұғымдарының арақатынасы
- •13.Әлеуметтік құндылықтар – ол
- •14.Тұлғаның әлеуметтенунің негізгі стадияларының сипаттары
- •15. О. Конттың қоғам дамуының үш стадиясы жөніндегі ілім.
- •16. К.Маркс әлеуметтануындағы қоғамның даму факторлары – ол
- •17. Ұжымдық мобилділік – ол
- •18. Әлеуметтік институттар: түсінігі, түрлері.
- •19.Басқару деңгейі бойынша қоғамның классификация
- •20. Д. Белл әлеуметтануындағы қоғамның даму факторлары – ол
- •21. Әлеуметтік контроль - ол
- •22. Сауаланама жүргізу әлеуметтанулық ақпаратты жинаудың әдісі ретінде
- •23. Жаһандандыру және оның салдарлары
- •24. Негізгі және өтпелі мәртебе – ол
- •25. Құрылымдық функционализм теориясын әзірледі
- •26. Индикаторлар – ол
- •27. Моралдік санкциялар – ол
- •28.Сипаты мен технология деңгейі бойынша қоғамның стратификациясы
- •29. Құрылымдық функционализм (т.Парсонс).
- •30.Интервалдық шкала – ол
- •32. Э.Дюркгейм әлеуметтануындағы қоғамның даму факторлары – ол
- •33. Әлеуметтік санкциялар – ол
- •34. Әлеуметтік конфликтердің негізгі түрлері.
- •35. Әлеуметтану қоғам туралы ғылым ретінде. Әлеуметтік білім жүйесіндегі әлеуметтанудың орны.
- •36. Әлеуметтанулық сұрау: түсінігі, түрлері, әдісі, қолдану саласы.
- •37. Әлеуметтік эволюция – ол
- •38. Социометрия тұлғаралық қатынастың өлшеу әдісі ретінде.
- •39. Өндіріс тәсілі бойынша қоғамның классификациясы.
- •41. Х. Шелдон көзқарасы бойынша девиация байланысты …………….
- •42. Саяси әлеуметтану.
- •43.Әлеуметтік мәртебе: түсінігі, құрылымы
- •44.Іріктеу жиынтығы – ол
- •46. З. Фрейд көзқарасы бойынша девиация байланысты.................
- •47. Тiршiлiк ету құралдарының табуының әдiстерi бойынша қоғамның классификациясы.
- •48. Экономикалық әлеуметтану: түсінігі, қалыптасу уақыты, пәні, зерттеу мәселесі.
- •50. Ч. Ломброзо көзқарасы бойынша девиация байланысты
- •51. Қоғамның әлеуметтік стратификациясы.
- •52. Э. Дюркгейм әлеуметтануы.
- •53. Құрылымдық функционализм (т. Парсонс).
- •54. Әлеуметтік сұрау түрлері (атап өту):
- •55. Әлеуметтік конфликттің алғашқы субъектісі – ол
- •57. Әлеуметтік конфликт: түсінігі, түрлері.
- •59. Отбасы әлееуметтануы:түсінігі, қалыптасу уақыты
- •61. Постиндустриалды қоғамның белгілері
- •72Рөлдік конфликт
- •74. Мәдени – тарихи типтер тұжырымдамаларындағы қоғамның дамуы туралы
- •75. М. Вебер тұжырымдамасында қоғам ұғымы.
- •76. Қоғамның әлеуметтік құрылымы: түсінігі, негізгі элементтері
- •77. Қазақ ағартушыларының әлеуметтік-саяси көзқарастары (Абай Құнанбаев, Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин)
- •78. Келе біткен мәртебе – ол
- •79.М. Вебер мен г. Зиммел әлеуметтануы
- •80. Тұлға ұғымы
- •82. Т. Парсонс тұжырымдамасындағы қоғам ұғымы
- •83.Тұлғаның ролдер теориясы
- •84.Білім беру әлеуметтануы: түсінігі, қалыптасу уақыты, пәні, зерттеу мәселесі
- •85.К. Маркс тұжырымдамасындағы қоғам ұғымы
- •86.Әлеуметтік құрылым ішіндегі мәртебе иерархиясы аталады......
- •87. Генералды жиынтық (совокупность) – ол
- •88. Әлеуметтену – ол
- •105.Заманауи Қазақстандағы ішкі саяси тұрақтылықтың факторлары (Стратегия «Казахстан-2030»).
- •106.Символикалық интеракционизм (д. Мид).
- •107.Бұқаралық коммуникацияның әлеуметтануы: түсінігі, қалыптасу уақыты,
- •108.Эмпирикалық зерттеулер: түсінігі, құрылымы.
- •118. Әлеуметтік мобильділік – ол
- •119. Ұжымдық мобилділік: түсінігі, себептері, салдарлары.
- •120. Мәдениет әлеуметтануы: түсінігі, қалыптасу уақыты, пәні, зерттеу мәселесі.
- •123. Заманауи қазақстандық қоғамдағы әлеуметтік процестер.
- •124. П. Сорокин, к. Маркс, р. Дарендорф тұжырымдамаларындағы әлеуметтік конфликт табиғаты.
- •126. Әлеуметтенудің алғашқы және кейінгі агенттеріне жатады………..
- •127. Ч.Кулидің «Сол күйіндегі бейнелеу» теориясы.
- •128. Әлеуметтік рөл және әлеуметтік мінез-құлық моделінің арақатынасы.
- •132. Аз топтардағы өлшемдердiң қатынасының әдiстемесі – ол
- •133.Сорокин, Маркс, Дарендорф тұжырымдамаларындағы әлеуметтік конфликт
- •134.Көлденең мобильділік – ол
- •135.Қоғам типологиясы
- •136.Марксизмдегі тұлға – ол
- •1137.Әлеуметтік рөлдің құрылымы
- •1138.Конфликтология (Дарендорф)
- •139.Келе біткен мәртебе
- •1140.Қоғамның дамуы туралы тұжырымдамалар
76. Қоғамның әлеуметтік құрылымы: түсінігі, негізгі элементтері
Қоғамның құрылымы өте күрделі. Қоғамның әлеуметтік құрылымы – тіршілік әрекетінің шаралары бойынша әлеуметтік топтар мен адамдар қауымдастықтың құрылымына байланыстар мен қатынастар жиынтығы.
Әлеуметтік құрылымның басты элементтеріне:
таптар
қала және ауыл адамдары
ой және дене еңбегінің өкілдері
сословиелер
әлеуметтік-демографиялық топтар
ұлттық қауымдастықтар
Бұл айтылғандарды сызбанұсқа түрінде былайша бейнелеуге болады.
Әлеуметтік құрылымның басты элементтері
Байланыстар мен байланыстар мен
қатынастар
қатынастар
Әлеуметтік қоғадастықтар деп, белгілі бір отақ белгілері бар, яғнм мүдделері, құндылық бағдарлары, атқаратын қызмет, іс-әрекеттері ұқсас адамдар тобын айтамыз.
Қоғамда адамдар қоғамдасуының сан алуан түрлері бар. Оларды дәлірек түсіну үшін төмендегі үш өлшем тұрғысынан жіктеуге болады.
І. Тұрақтылық дәрежесіне қарай:
1) қысқа мерзімдік байланысқа негізделген, тұрақтылығы төмен қоғамдасулар, оларды квазитоптар деп е атайды.
Мәселен, бұл топқп театрдегі спектакль көрермендерін, поезд вагонындағы жолаушыларды, туристік топ немесе митингке қатысатын адамдарды жатқызуға болады. Бұл топтағы адамдар арасындағы байланыс әлсіз әрі кездейсоқтық сипаты басым болады.
2) тұрақтылығы орташа қоғамдастықтар (еңбек ұжымы, құрылыс бригадасы, студенттер тобы)
3) тұрақтылығы жоғары қоғамдастықтар (ұлттар, таптар)
ІІ. Көлеміне қарай: 1) үлкен әлеуметтік топтар немесе қоғамдастықтар (ұлттар, таптар, әлеуметтік жіктер, кәсіби бірлестіктер); 2) орташа әлеуметтік топтар (бір аймақтың тұрғындары); 3) кіші қоғамдастықтар немесе топртар (отбасы, шағын ұжымның қызметкерлері, оқу топтары). Бұл топтағы адамдар арасындағы қарым-қатынас мен байланыстар барынша тығыз және олардың мақсат-мүдделері де жақын болады
ІІІ. Мазмұнына қарай әлеуметтік қоғамдастықтар: 1) әлеуметтік-экономикалық (касталар, сословиелар, таптар); 2) әлеуметтік-этникалық (ру, тайпа, ұлыстар, ұлттар); 3) әлеуметтік-демографиялық (жастар, қарт адамдар, балалар, ерлер, әйелдер); 4) әлеуметтік-кәсіби (шахтерлер, мұғалімдер, дәрігерлер, инженерлер); 5) әлеуметтік-территориялық (аймақтың, облыстың, аудан, селоның тұрғындары) деп жіктеледі.
Әлеуметтік қоғамдастықтарды осылайша жіктеу түсінікті де дәлірек болады. Ол сызбанұсқа түрінде былай көрінеді:
оғамның әлеуметтік құрылымын осындай үш өлшем тұрғысынан жіктей келе
әлеуметтану ғылымы басты назарды әлеуметтік-экономикалық қоғамдастыққа аударады. өйткені қоғам мүшелерінің арасындағы әлеуметтік теңсіздіктің мәнін, себептерін түсіну үшін бұл аталған өлшемнің мәні зор. Ол туралы алдағы тарауларда айтылады.
Жоғарыда біз әлеуметтік құрылымының басты элементтеріне әлеуметтік институттар жптады дедік. Әлеуметтік институттар – қоғам мүшелерінің бірлесіп өмір сүрлеруін ұйымдастыру мен реттеп отырудың тарихи қалыптасқан тұрақты формалары. Әлеуметтік институттардың көмегімен адамдар арасындағы қарым-қатынастар белгілі бір тәртіп пен стандарттарға келтіріліп, олардың мінез-құлықтары мен іс-әрекеттері реттеліп отырады. Соның нәтижесінде тұтас қоғам өмірі дұрыс ұйымдастырылып, оның тұрақтылығы қамтамасыз етіледі.
Әлеуметтік инстиуттар қоғамның, адасдардың қажеттілігінен пайда болды. Мәселен, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету қажеттілігін полиция (милиция) институты пайда болды.
Қоғамда қызмет ету салаларына қарай әлеуметтік институттардың 4 тобын атап көрсетуге болады. Олардың әрқайсысы өздерінің функцияларын атқарады:
1) Экономикалық инстиуттар экономиканың тиімді дамуын қамтамасыз ету мақсатында шаруашылықты басқару мен ұйымдастыруды жүзеге асырады.
Мәселен, меншік қатынастары жеке тұлғалардың материалдық және басқа да құндылықтарға ие болуына және олардың пайда көзіне айналдыруына мүмкіндік берсе, ақша – тауар айырбасының жалпылама эквиваленті болып табылады.
Еңбек ақы – жұмысшының еңбегі үшін төленетін ақы.
2) Саяси институттар қоғамды билеу және басқару қызметтерін жүзеге асырып отырады.
3) Рухани саланың институттары ғылым мен білімнің, өнердің дамуына және қоғамдағы моральдық құндылықтарды қолдауға ықпал етеді.
4) Отбасы институты - әлеуметтік жүйенің негізгі және маңызды саласы. Отбасы саналы азаматтың қалыптасцында басты рөл атқарады. Отбасының берекелі де беркі болуына тұтас қоғамның тұрақты болуын қамтамасыз етеді. ұл сызбанұсқада келтірілген әлеуметтік институттар арасында тығыз байланыс бар. Мәселен, мемлекет тек саяси билікті ғана жүзеге асырып қоймайды, сонымен қатар
Отбасы саласындағы институттар
отбасы
ана
әке
неке
балалары
экономикалық, рухани және отбасы салаларының қызметтеріне де елеулі ықпал етіп отырады.
Қоғам ілгеріліп дамыған сайын әлеуметтік институттар да дамып, жетіліп отырады.