7 Тапсырма

Бақылау сұрақтары:

1.Экологиялық факторлардың анықтамасы.

2. Экологиялық факторлардың түрлері. Экологиялық факторлардың дәстүрлі жіктелуі және Мончадскийдің жіктеуі.

3. Либихтың минимум заңы.

4. Шелфордтың толеранттылық заңы.

5.Ағзаның тіршілік ету жағдайлары қандай?

6.Қандай факторлар шектеуші фактор деп аталады?

7.Антропогенді факторларға мысал келтіріңіз.Адамның ағзаларға және қоршаған ортаға тигізетін жағымды және жағымсыз әсерлері қандай?

8.Қандай ағзалар стенобионтты, ал қандай ағзалар эврибионтты деп аталады?

9. Суда тіршілік ететін өсімдіктердің түрлері: гидатофиттер, гидрофиттер, гигрофиттер, мезофиттер, ксерофиттер (суккуленттер, склерофиттер)

10. Жарық жағдайына байланысты өсімдіктердің экологиялық топтары (гелиофиттер, сциофиттер, факультативтi гелиофиттер).

11. Температуралық режимге байланысты өсімдіктердің экологиялық топтары (суыққа төзімді, суыққа төзімсіз, аязға және мұзға төзімді, ыстыққа төзімді, ыстыққа төзімсіз, ыстыққа төзімді прокориоттар)

12. Эврибионтты ағзалар (эвригалды, эвритермді, эврифотты, эвригигробионтты, эврифагты, эврибатты т.б.)

13.Стенобионтты ағзалар (стеногалды, стенотермді, стенофотты, стеногигробионтты, стенофагты, стенобатты т.б.)

СӨЖ тапсырмалары

1.Экологиялық факторлар және олардың классификациясы.

2.Антропогенді фактордың әсер ету заңдылықтары.

3.Организмдердің тіршілігіндегі негізгі абиотикалық факторлардың экологиялық мәні.

Блиц-тест

1. Толеранпық заңы қашан ашылды?

А) 1813ж.

В) 1713ж.

С) 1885ж.

D) 1913ж.

Е) 1745ж.

2. «Табиғатта барлығы бір- бірімен байланысты- табиғат барлығынан жақсы біледі» - заңын кім ашты?

А) Либих

B) Коммонер,3юсс

С) Зюс

D)Олли

Е) Шварц

3. Экологиялық ортаның биотикалық факторлары мынадай болып бөлінеді:

А) Фитогендік, микробиогендік, зоогендік, антропогендік.

B) Антропогендік, зоогендік, химиялық, эдафогендік.

С) Фитогендік, эдафогендік, химиялық, зоогендік.

D) Эдафомды, микробиогендік, зоогендік, антропогендік.

Е) Климаттық, антропогендік, зоогендік, микробиогендік.

16. Шектеуші факторы болмаған жағдайда жеке таралымның санының өсу жылдамдыгы қалай белгіленеді? А) Таралым тығыздығы

B) Экологиялық валенттілік

C) Толеранттылық

D) Таралым саны

Е) Биоткалық потенциал

4. Абиотикалық факторларға жататындар:

А) Антропогенді, химиялық, зоогенді.

В) Орографиялық, фитогенді, эдафогенді.

С) Климатты, эдафогенді₅орографиялық, химиялық

D) Клиамтты, зоогенді, антропогенді.

Е) Фитогенді, эдафогенді, орографиялық, зоогенді

5. Жеке ағзалардың қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасын зерттейтін экологияның бір бөлігі:

А) Геоэкология

B) Аутоэкология

С) Демэкология

D) Биологиялық экология

Е) Жалпы экология

6. Абиотикалық факторды атаңыз:

А) Аменсализм

B)Климаттық фактор

C) Жыртқыппық-кұрбан қатьшасы

D) Коменсализм

6. Экологиялық фактордың белгілі аймағында ағзалардың дамуына қолайлы жағдайлар туады- бұл зона:

А) Пессимум

B) Оптамум

С) Максимум

D) Минимум

Е) Тұрақтылық

Пайдаланылған әдебиеттер

Негізгі әдебиеттер:

1.Р.С. Оразбаева «Экология негіздері», Астана-2003

2.Г.С.Оспанова «Экология», Алматы-2002

3.Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

4.Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

5.Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

Қосымша әдебиеттер:

1.Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «қазақ университеті», 2000.

2.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

3.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

4.Николайкин Н.И. и др. Экология М.: Дрофа, 2003.

5.Шилов И. А. Экология. М.: Высшая школа, 1997.

6.Христофорова Н.К. Основы экологии. Владивосток: Дальнаука, 1999.

7.Бродский А.К. Краткий курс экологии. СПб.: Изд-во С-Петербургского университета, 2000.