Замовы (Беларуская Народная Творчасць) - 1992

706. Ад скулы

Романов, с. 166, № 36. Зап. Е. Р. Раманаў у Казіміраваслабодскай вол. Мсціслаўскага п.

Вар.: 8-76-117, сш. 3, л. 15, № 9. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Ассё Лепельскага р. ад Н. М. Сазон, 78 г. У замове скулу адсылаюць у чыстае поле; 8-90-249. Зап. У. А. Васілевіч i I. В. Карашчанка ў 1990 г. у в. Круціха Кыштоўскага р. ад Н. I. Мінчанка.

707. «Ад скулкі»

Добровольскнй, I, с. 195, № 1. Зап. У. М. Дабравольскі ў Смаленскай губ. Замова на вадзе, пры гэтым неабходна вытрымаць некаторыя ўмовы: вада павінна быць свежая, узятая ў чысты посуд з ракі па цячэнню, a з калодзезя — адным разам. Пасля замовы ў другі посуд уліць 21 лыжку вады, даваць яе хвораму піць i мачыць грудзі сем дзён на зары ранішняй i вячэрняй.

708. Ад скулы

13-3-30, л. 27, № 48. Зап. А. У. Русіновіч у 1960 г. у в. Пятровічы Светлагорскага р\ ад М. I. Русіновіч, 1910 г. н.

709. Ад скулы

8-83-211, сш. 4, л. 7—8, № 6. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1983 г. у в. Колкі Петрыкаўскага р. ад Е. Ф. Рэвуцкай.

710. Ад рожы

13-10-85, сш. 23а, л. 9 адв., № 26. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута Г. П. Міснік у 1973 г. у в. Слабодка Лепельскага р. ад A. Н. Пліско, 85 г.

Вар.: 8-76-117, сш. 2, л. 40, № 38. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Крыўкі Лепельскага р. ад В. А. Юхнавец, 80 г. Вар. канцоўкі пра сілу слова: «Мае слова моцна, i будзе дапамога»; Шлюбскі, I, с. 33, № 11. Зап. А. Чаркасаў у 1921 г. у в. Экімань Полацкага п. са слоў Базыля Старавойтава, 84 г. Вар. канцоўкі: «Толькі ўзяць цябе ды ў моры ўтапіць i нікуды не пусціць».

711. Ад рожы

8-73-71, сш. 1, л. 36. Зап. В. I. Скідан у 1973 г.

712. Ад рожы

8-79-165, сш. 2, л. 15, № 7. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад В. К- Ванянковай. Тлумачэнне да замовы: трэба набалячку пакласці чырвоную анучку з трыма пасмачкамі кужалю. Кужаль запальваюць пад апошнія словы i дзьмухаюць на балячку.

Вар.: 8-84-224, сш. 2, л. 63—64, № 74. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1984 г. у в. Затон Жлобінскага р. ад Н. А. Рагаўцовай, 1911 г. н.; сш. 2, л. 53, № 69. Зап. там жа ад М. Т. Волкавай, 1932 г. н.; 13-10-86, сш. 38а, л. 10 адв, № 28. Зап. студ.

489

Магілёўскага педінстытута Л. К. Ясенка ў 1973 г. ад М. М. Ханенка, 1920 г. н., з в. Кнышэвічы Светлагорскага р.

713. Ад рожы

8-82-204, сш. 6, л. 7—8, № 5. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Глушкавічы Лепельскага р. ад М. П. Сербянок, 87 г.

Вар.: 13-10-85, сш. 20 а, л. 7адв.—8, № 39. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута Т. В. Кіслякова ў 1974 г. у в. Кавалі Сенненскага р. ад В. I. Рабушка, 72 г.; 8-79-158, сш. 1, л. 86 адв., № 164. Зап. В. I. Скідан у 1979 г. у в. Гняздзілава Докшыцкага р. ад М. М. Лебедзевай, 1903 г. н.; 8-83-212, сш. 2, л. 78—79. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1983 г. у в. Верасніца Жыткавіцкага р. ад Е. I. Блоц-

кай; 8-78-144,	сш. 3, л. 74—75, № 63. Загі. Л. П. Барабанава ў 1978 г. у
в. Зяцькавічы	Кармянскага р. ад 3. П. Навуменка, 82 г.

714. Ад рожы

Романов, с. 167—168, № 41. Зап. Е. Р. Раманаў у Манастыршчынскай вол. Мсціслаўскага п.

Вар.: 8-77-142, сш. 3, л. 82, № 92. Зап. Л. М. Салавей у 1977 г. у в. Чаланец Салігорскага р. ад С. I. Корж, 1907 г. н.; 8-77-131, сш. 1, л. 70, № 49. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Вялікі Рожан Салігорскага р. ад Е. М. Варашкевіч; 8-76-117, сш. 8, л. 23, № 14. Зап. Г А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Карабы Ашмянскага р. ад А. Ф. Місюкевіча, 71 г.; 8-81-182, сш. 2, л. 98, № 101. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1981 г. у в. Амелькаўшчына Хойніцкага р. ад,А. А. Паўлянок, 71 г.; 13-2-13, л. 17, № 20. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Афераўшчына Ушацкага р. ад А. Ф. Астроўскай, 51 г.; л. 11, № 14. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага пёдінстытута ў 1979 г. у в. Бабрамынічы Аршанскага р. ад Я. М.Турын, 1889 г. н.; л. 41 адв., № 58. Зап. там жа; л. 51, № 83. Зап. у в. Мацюшына Лепельскага р. ад Г. Р. Кавалеўскай, 1923 г. н.; 8-2-56, сш. 1, № 26. Зап. Л. А. Малаш у 1972 г. у в.'Мільча Вілейскага р. ад М. Рысек, больш за 100 г.; 8-2-15, сш. 3, л. 2, № 2. Зап. А. С. Фядосік i М. Я. Грынблат у 1969 г. у в. Сінкевічы Лунінецкага р. ад Клеўжыц.

715. Ад рожы

8-75-95, сш. 1, л. 79, № 91. Зап. Л. П. Барабанава ў 1975 г. у в. Языль Старадарожскага р. ад А. Г. Касцель, 1902 г. н.

716. Ад рожы

8-82-204, сш. 4, л. 37, № 38. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Засінцы Ельскага р. ад А. I. Харашкевіч, 1941 г. н.

717. Ад рожы

8-80-178а, сш. 10,'л. 85, № 105. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Светлагорскага р. ад Я. Л. Шэнца, ШШ г. н.

Вар.: 8-78-144, сш. 5, л. 80, № 73. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барсукі Кармянскага р. ад Ю. С. Анішчанка, 1914 г. н.; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 76, № 11—14. Зап. студ. Г. Петрашэнка, Н. Старыкава, А. Шуст у в. Засінцы Ельскага р. ад Н. М. Засінец, 45 г.

490

718. Ад рожы

8-78-150, сш. 1, л. 63, № 75. Зап. К. П. Кабашнікаў у 1978 г. у в. Кляпіна Кармянскага р. ад М. Чураўцова, 30—35 г.

Вар.: 8-85-230, сш. 7, л. 12, № 17. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1985 г. у в. Махро Іванаўскага р. ад С. I. Шчарбак, 82 г.; 8-77-128, сш. 6, л. 83, № 67. Зап. Л..П. Барабанава ў 1977 г. у в. Курганне Рагачоўскага р. ад П. С. Зубарык, 83 г.

719. Ад рожы

8-74-92, сш. 3, л. 47, № 39. Зап. Г А. Барташэвіч i К. П. Кабашнікаў у 1974 г. у в. Шарпілаўка Крупскага р. ад У. Чарняўскай, 74 г.

Вар.: 13-10-30, сш. 3, л. 5, № 8. Зап. студ. Гродзенскага педінстытута I. I. Царэвіч у 1967 г. у в. Краснае Лідскага р. ад М. М. Урбановіч, 79 г.

720. Ад рожы

Шлюбскі, I, с. 33, № 9. Зап. А. А. Шлюбскі ў 1921 г. у Полацку.

Вар.: Романов, с. 94, № 22. Зап. Буднецкі ў в. Палыкавічы Магілёўскага п. Вар. пачатку: «Ішоў Бог ракою, нёс тры рожы рукою»; 8-78-144, сш. 6, л. 43, № 47. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Нісімкавічы Чачэрскага р. ад A. А. Івашковай, 79 г.; 8-79-158, сш. 1, № 163. Зап. В. I. Скідан у 1.979 г. у в. Крыпулі Докшыцкага р. ад I. Я. Калягі, 1917 г. н.; 8-77-131, сш. 1, л. 34, № 17. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. ПярэвалакіТанцавіцкагаір. ад. Г. А. Астрэйка, 78 г.; 8-76-117, сш. 3, л. 14, № 8. Зап. Г. А. Барташэвіч у І976 г. у в. Ассё Лепельскага р. ад Н. М. Сазон, 78 г.; сш. 8, л. 22, № 13. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Карабы Ашмянскага р. ад А. Ф. Місюкевіча, 71 г.; 8-75-96, сш. 1, л. 41, № 22. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад В. X. Алісейчык, 76 г.; л. 50, № 33. Зап. у в. Волма Чэрвеньскага р.; 13-2-13, л. 52, № 86. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у г. п. Радзюкі Шаркоўшчынскага р. ад Н. I. Двараннікавай, 56 г.; л. 49, № 72. Зап. у в. Залессе Полацкага р. ад Г. I. Малчанавай, 1900 г. н.; 13-10-87, сш. 50, л. 12 адв., № 66. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута В. П. Гузарык у 1974 г. у в. Серабрышча Баранавіцкага р. ад 3. С. Булгак, 73 г.; 13-10-40в, сш. 75, № 31. Зап. студ. Маладзечанскага настаўніцкага інстытута ў в. Губы Вілейскага р. ад А. Лукша.

721. Ад рожы

13-2-13, л. 49, № 71. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Залессе Полацкага р. ад Г. I. Малчанавай, 1900 г. н.

Вар.: 8-76-117, сш. 2, л. 12. № 11. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Навіны Лепельскага р. ад С. Р. Буйніцкай, 1912 г. н.

722. Ад рожы

8-85-229, л. 42. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Мілашавічы Лельчыцкага р. ад М. В. Астаповіч.

Вар.: Машыньскі, с. 140, № 61. Зап. К, Машыньскі ў в. Дзерашэвічы Мазырскага п. ад Агаты Сугрэевай; 8-85-229, л. 81. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Дзяржынск Лельчыцкага р. ад А. Л. Азярчук, 1915 г. н.; 8-82-198, сш. 4, л. 43, № 60. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г, н.; 8-82-204, сш. 4, л. 11, № 8. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Кавалі Ельскага р.« ад Н. I. Пархоменка, 1896 г. н.

491

723. Ад рожы

Шейн, II, с. 546, № 45. Зап. I. А. Карскі ў Гродзенскай губ.

Вар.: 8-74-87, л. 19, № 19. Зап. П. П. Альхімовіч у 1974 г. у в. Язбы Крупскага р. ад Г. В. Данькінай, 1902 г. н. Матыў ссылкі хваробы ў добрае месца: «Рожа, рожа, табе тут непрыгожа. Ідзі ў зялёны сад, там пташкі лятаюць, кукушкі кукуюць, салаўі пяюць, цябе, рожу, к сабе ў госці завуць».

724. Ад рожы

8-83-211, сш. 4, л. 9, № 7. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1983 г. у в. Колкі Петрыкаўскага р. ад Е. Ф. Рэвуцкай.

Вар.: Шлюбскі, I, с. 33, № 10. Зап. А. Чаркасаў у 1921 г. у в. Экнйань Полацкага п. са слоў Базыля Старавойтава, 84 г.

725. Ад рожы

8-79-172, сш. 1, л. 61, № 34. Зап. Т. К- Цяпкова ў 1979 г. у г. Гарадку ад 'A Н Лабанёвай 1909 г н

Вар.: 8-75-96*, сш. 1, л. 42, № 23. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад В. X. Алісейчык, 76 г.

726. Ад рожы

8-79-172, сш. 1, л. 85, № 55. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г. у г. Гарадку ад A. Р. Патапавай, 1882 г. н.

727. Ад рожы

8-89-240, папка 3. Зап. студ. БДУ (кір. У. А. Васілевіч) у 1989 г. у в. Дзедзіна Докшыцкага р. ад Н. Ц. Рачкоўскай, 1911 г. н.

728. Ад рожы

3 мат. М. А. Нароўскай. Зап. у в. Баханы Хоцімскага р. ад Г. Д. Бардж^ іхі, 97 г.

Вар.: 8-90-250, сш. 8. Зап. У. М. Сысоў у 1990 г. у в. Старая Алешня Рагачоўскага р. ад -Н. Р. Малалетнікавай, 1920 г. н.

729. Ад рожы

8-90-249. Зап. У. А. Васілевіч i I. В. Карашчанка ў 1990 г. у в. Круціха Кыштоўскага р. Новасібірскай вобл. ад Н. I. Мінчанка, 1925 г. н. (з перасяленцаў з Магілёўшчыны).

730. Ад вогніку

18-81-184, сш. 1, л. 41—44 адв., № 35. Зап. К. П. Кабашнікаў у 1981 г. у в. Слабажанка. Хойніцкага р. ад В. Р. Корбіт, 1914 г. н.

492

Вар.: 8-85-229, л. 90. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Дзяржынск Лельчыцкага р. ад Д. К. Баланчук, 70 г. «Ятры».

Ятры — высыпка на барадзе ў дзіцяці.

731. Ад вогніку

Романов, с. 95, № 228.

732. Ад вогніку

8-80-178а, сш. 10, л. 63, JMfe 9. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Светла'горскага р. ад Я. Л. Шэнца, 1906 г. н.

Вар.: 13-10-87, сш. 50, л. 13, №67. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута В. П. Гузарык у 1974 г. у в. Серабрышча Баранавіцкага р. ад 3. С. Булгак, 73 г.

733. Ад вогніку

Романов, с. 95, № 227. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Мікуліна Аршанскага п. ад П. Вікенцьевай.

i с	, л. 52. Зап. К. I. Буры ў 1926 г. у Пагарскай вол.
Вар.: АІМФЭ, ф. —г^
41о	.

Клінцоўскага п. Гомельскай губ.; 13-2-13, л. 49 адв., № 75. Зап. A. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Залессе Полацкага р. ад Г. I. Малчанавай, 1900 г. н.; 8-84-228, сш. 4, № 2. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1984 г. у в. Праскурні Жлобінскага р. ад А. Я. Рабцавай.

734. Ад вогніку

Добровольскнй, I, с. 198, № 1. Зап. У. М. Дабравольскі ў Смаленскай губ. Вар.: Шлюбскі, I, с. 36, № 24. Зап. А. Чаркасаў у 1921 г. у в. Экімань Полацкага п. са слоў Базыля Старавойтава, 84 г. Кароткі замоўны прыгавор: «Вада з вадой, агонь з агнём, камень з камнем, вецер з ветрам, a ты, вогнік,

ідзі прэч!»

735. Ад вогніку

8-82-203, сш. 6, л. 23—25, № 29. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1982 г. у в. Глушкавічы Лельчыцкага р. ад К. I. Шкудун, 94 г.

736. Ад вогніку

8-82-198, сш. 2, л. 72, Ш 86. Зап. Л. М. Салавей i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Антонаў Нараўлянскага р. ад А. I. Цалко, 1923 г. н. Пры замаўлянні трэба мізінцам памазаць сажай ад першага дымку.

737. Ад астуды

8-85-229, л. 87. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Дзяржынск Лельчыцкага р. ад Д. К- Баланчук, 70 г.

Вар.: Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ. Зап. В. Д. Акуліч у 1986 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад Л. В. Акуліч.

493

Астуда — скурная хвароба, прышчы, якія чэшуцца, не выключэнле i кароста.

738. Ад жару

8-85-229, л. 84. Зап. А. Ю. Лозка ў 1980 г. у в. Дзяржынск Лельчыцкага р. ад В. М. Краўчэні.

739. Ад прастуды

8-83-213, сш. 2, №63. Зап. Л. М. Салавей у 1983 г. у в. Евічы Жыткавіцкага р. ад Н. С. Катовіч, 90 г.

Вар.: Там жа, № 52. Вар. пачатку: «Стаяў дуб i ясень, i там стаяла сем дачок».

740. Ад лішая

Романов, с. 95, № 229. Зап. Матарашаў у в. Кругавец Гомельскага п. ад С. Андрэева.

741. Ад лішая

8-80-178а, сш. 10, л. 56—57, № 87. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Светлагорскага р. ад Я. Л. Шэнца, 1906 г. н.

742. Ад лішая («ад кругоў»)

Шлюбскі, I, с. 34—35, № 18. Зап. А. А. Шлюбскі ў 1918 г. у в. Дзейкаўшчына Веліжскага п. ад П. Івановай (Кіраёнак), 80 г.

Вар.: 8-79-172, сш. 1, л. 66, № 39. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г. у г. Гарадку ад А. Н. Лабанёвай, 1909 г. н.; Романов, с. 96, №229. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Ульянавічы Сенненскага п.

743. Ад лішая

Federowski, I, с. 392, № 2387. Зап. М. Федароўскі ў Свіслачы Ваўкавыскага п.

Вар.: Там жа, с. 392, №2388. Зап. М. Федароўскі ў Мсцібаве Ваўкавыскага п.: «Лішай, лішай, свінням мяшай i сам прападай»; 8-77-131, сш. 1, л. 49, №30. Зап. Г А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Пярэвалакі Ганцавіцкага р. ад В. К. Сушко, 78 г.; 8-79-172, сш. 1, л. 66, № 39а. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г.

у г. Гарадку ад А. Н. Лабанёвай,	1909 г. н.; 13-10-50, сш. 3, № 18. Зап.
М. А. Насавец у 1953 г. у в. Рабунь Вілейскага р. ад A. А. Супрановіч; 13-10-85,
сш. 20, №41. Зап. Т. В. Кіслякова	ў 1974 г. у в. Кавалі Сенненскага р.
ад В. I. Рабушка, 72 г.

744. Ад лішая

Шлюбскі, I, с. 35, №20. Зап. Ą. А. Шлюбскі ў 1922 г. у Віцебску са слоў пісьменнай мяшчанкі Э. Малецкай. Тлумачэнне да замовы: «Кажучы гэтыя

494

словы, трэба вадзіць мезенцам, якім узяць перад гэтым «поту» з вакна, па лішаю «проці сонца», пры апошніх словах на лішаю трэба зрабіць пальцам крыж. Пасля чаго такім самым парадкам i з тымі ж словамі гэта робіцца па суку ў сцяне. Так робіцца тры разы пры ўсходзе i заходзе сонейка».

Вар.: Там жа, с. 36, № 21. Зап. той жа там жа; 8-75-96, сш. 4, л. 13, № 10. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Явішчы Уздзенскага р. ад Я. Лукашэвіч, 68 г.

745. Ад лішая

8-83-213, сш. 2, л. 61, №53. Зап. Л. М. Салавей у 1983 г. у в. Евічы Жыткавіцкага р. ад Г П. Катовіч.

Вар.: Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 21, л. 1 адв., №2. Зап. студ. В. П. Германава ў 1981 г. у в. Івольск Буда-Кашалёўскага р. ад В. П. Васюцінай, 1915 г. н.

746. Ад валасня

Романов, с. 169, № 46. Зап. Е. Р. Раманаў у Любавінскай вол. Мсціслаўскага п.

747. Ад валасня

Романов, с. 169, №47. Зап. Е, Р. Раманаў у Любавінскай вол. Мсціслаўскага п.

Вар.: Там жа, с. 96, № 231. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Мікуліна Аршанскага п. ад П. Вікенцьевай. Месца ссылкі хваробы: «...валасьніца, ідзі на смалішча i там табе жартавішча».

748. Ад валасня

8-79-165, сш. 2, л. 22, № 12. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад-В. К. Ванянковай. *

Вар.: 8-79-172, сш. 1, л. 79, № 50. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г. у в. Лялеўшчына Гарадоцкага р. ад Г. С. ЦІарновай, 1914 г. н.; Шейн, II, с. 543—544, № 43. Зап. С. М. Рачынская ў в. Боркі Парэцкага п. ад А. Максімавай. Ссылка ў хтанічнае царства: «Ступай у зямлю цёмную, у цьму крамешную, не к людзям жывым, a к попурям ліхім».

Попур — нябожчык, які ноччу прыходзіць да жывых i мучыць ix (тлумачэнне шаптухі).

749. Ад валасня

Романов, с. 97, № 233. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Царковішча Магілёўскага п. ад М. Яфімава, 40 г.

750. Ад валасня

Романов, с. 97—98, №238. Зап. Е. Р. Раманаў у Дуброўненскай вол. Горацкага п.

Вар.: Там жа, с. 96, №230. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Кр. Буда Гомельскага п.

495

751. Ад валасня

Романов, с. 97, № 234. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскайе вол. Магілёўскага п.

Вар.: Там жа, с. 97, № 235. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Радамля Чавускага п.

752. Ад валасня, валасніка

Романов, с. 96, № 232. Зап. Е. Р. Раманаў у Гладкаўскай вол. Чавускага п.

753. Ад валасня

13-2-13, л. 31, № 43. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Санікі Глыбоцкага р.

Вар.: Романов, с. 97, № 237. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Пугляі Горацкага п.; Federowski, I, с. 403, № 2457. Зап. М. Федароўскі ў Свіслачы Ваўкавыскага п. Тлумачэнне да замовы: «Узяць тры жытніх пустых каласкі, палажыць на балючым месцы, дзе валасеніца, i паліваць цёплай вадою i казаць трэйчы: «Ліхія валасы, выходзьце на каласы». Потым палянуўшы на каласкі, то будзе на ix так, як валоссе, што выйдзе з той балячкі» (трэба так зрабіць тройчы перад усходам сонца, на заходзе i назаўтра зноў, пакуль не ўзыйдзе сонца); 13-2-13, л. 21, № 24. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Афераўшчына Ушацкага р. ад А. Ф. Астроўскай, 51 г.; 8-76-117, сш. 2, л. 42, № 40. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Крыўкі Лепельскага р. ад В. А. Юхнавец, 80 г.; сш. 2, л. 14, № 13. Зап. у в. Каменка Лепельскага р.; 8-85-229, л. 72. Зап.

A.Ю. Лозка ў 1984 г. у в. Дзяржынск Лельчыцкага р. ад Н. Л. Лукашэвіч; 8-83-212, сш. 3, №68. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1983 г. у Тураве Жыткавіцкага р. ад X. Ц. Сулім; Экспедыцыя 1990 г. Зап. студ. БДУ Т. В. Некрашэвіч (кір.

B.М. Гурманчук) у в. Краснікі Докшыцкага р. ад А. I. Гайчук.

754. Ад валасня

Романов, с. 97, № 236. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Пугляі Горацкага п.

755. Ад грыжы

Романов, с. 169—170, №50. Зап. Е. Р. Раманаў на Магілёўшчыне.

756. Ад грыжы

Добровольскнй, I, с. 193, № 1. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Сухі Пачынак Ельнінскага п.

757. Ад грыжы

8-73-74, сш. 2, № 33. Зап. В. Р. Кушнарэнка ў 1973 г. у в. Ніканавічы Быхаўскага р. ад П. С. Бурмістравай, 1898 г. н.

496

758. Ад грыжы

Романов, с. 170, №52. Зап. Е. Р. Раманаў у Бялынкавіцкай вол. Чэрыкаўскага п.

Вар.: Там жа, с. 99, №244. Зап. Е. Р. Раманаў у Радамлянскай вол. Чавускага п.; с. 99, №244. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Кр. Буда Гомельскага п.; 8-79-165, сш. 1, л. 24, № 16. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Сокалавай, 80 г.

759. Ад грызі

Романов, с. 98, №241. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Журавы Чэрыкаўскага п. Вар.: 8-77-128, сш. 4, л. 16—17, № 10. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г.

у в. Курганне Рагачоўскага р. ад А. М. Чэрнікавай, 77 г. У замове пашыраны вар. месца ссылкі: «Я цябе ссылаю ў чыстае поле, дзе л.юдзі ні ходзяць, сабакі ні брэшуць, пеўні ні пяюць, чалавек тапаром ні сячэ, дзеўка касы ні пляце.

Яцябе выгрызу зубамі, губамі, спалюбі мой дух»; Романов, с. 169, №48. Зап.

Е.Р. Раманаў у Мілаславіцкай вол. Клімавіцкага п.

760. Ад грыжы

8-90-250, сш. 8. Зап. У. М. Сысоў у 1990 г. у в. Старая Алешня Рагачоўскага р. ад Н. Р. Малалетнікавай, 1920 г. н.

761. Ад грыжы

8-89-240, папка 3. Зап. студ. ГДУ А. В. Манько, А. Мікіценка, Ж. Агурцова ў 1989 г. у в. Дзедзіна Докшыцкага р. ад Н. Ц. Рачкоўскай.

762. Ад грыжы

8-79-69а, сш. 5, л. 65, № 51. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1973 г. у пас. Кулага (в. Іскань) Быхаўскага р. ад Д. I. Гапеевай.

Вар.: 8-82-198, сш. 4, л. 47, № 64. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г. н.

763. Ад грыжы

Романов, с. 99, № 248. Зап. Е. Р. Раманаў у Радамлянскай вол. Чавускага п. Вар.: Там жа, с. 98—99, №243. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Кр.< Буда Гомельскага п. У замове вар'іруецца месца ссылкі хваробы: «...ссылаю цябе

на сук смаловы».			I,	с.	193, №2. Зап. У. М.	Дабравольскі
ў	Дал.	вар.: Добровольскнй,
	в. Сухі	Пачынак Ельнінскага	п.;	с.	194, №3. Зап. У. М.	Дабравольскі
ў	в. Лукіно Ельнінскага п.; Романов,				с, 98, № 242. Зап. у в.	Старая Буда

Чэрыкаўскага п.; с. 169, № 49. Зап. Е. Р. Раманаў у Машаўской вол. У замове матыў трох царыкаў: «Есь у свеці тры царыкі: першы царык — Cyc Хрыстос, другей царык — Дух Святэй, трэці царык — маць Прачыстая; на кіяні-моры гулялі, на крутой гарэ жоўтыя пяскі бралі, i грызіны раны засыпалі, i рабе божай помачы давалі,— маладзіка i ветаха гаручай крыві не паліць, жыватусэрцу не балець».

497

764. Ад грыжы

8-79-172, сш. 1, л. 78, № 49. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г. у в. Лялсўшчына Гарадоцкага p. ад Г. С. Шарновай, 1914 г. н.

Вар.: 13-10-40в, сш. 85, л. 6. Зап. студ. Маладзечанскага наст. інстытута ў г. Полацку ад А. I. Новікавай, 63 г. Варыянты параўнання хваробы i яе супраціўніка: «Грызь, грызь, ты мышка, я кошка»; 8-78-144, сш. 5, л. 49, № 49. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Пятравічы Кармянскага р. ад А. Б. Медзвядзёвай, 1909 г. н,: «Ты капуста, a я заяц, я цябе грызу». Матыў загрызання

ўзамове дапоўнены параўнаннем: «Як гэтай капусце на месце не стаяць, так

ураба божага (імя) грызі не бываць»; Романов, с. 99, № 249. Зап. Е. Р. Раманаў

у в. Гарадзец Рагачоўскага п.; с. 98, № 239. Зап. у в. Сялюты Віцебскага п.; с. 79—80. Зап. нар. наст. Галавінская ў г. Ветка Гомельскага п.; 8-89-244, сш. 4. Зап. У. М. Сысоў у 1989 г. у в. Башні Шумілінскага р. ад Т. М. Стральцовай, 1911 г. н.

765. Ад грызі

Романов, с. 98, № 240. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Мікуліна Аршанскага п. ад П. Вікенцьевай.

Вар.: Шлюбскі, I, с. 34, № 17. Зап. A. А. Шлюбскі ў в. Лубок Веліжскага п. ад знахаркі Якаўлевай.

766. Ад грыжы

8-76-117, сш. 3, л. 12, №6. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Ассё Лепельскага р. ад Н. М. Сазон, 78 г. Пры замаўлянні імітуецца грызенне хворага месца.

767. Ад грызі

Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ. Зап. Жураўлёйа ў 1989 г. у в. Пекалічы Жлобінскага р. ад A. А. Шатровай, 69 г.

768. Ад грыжы

8-90-249. Зап. У. А. Васілевіч i I. В. Карашчанка ў 1990 г. у в. Круціха Кыштоўскага р. Новасібірскай вобл. ад Н. I. Мінчанка, 1925 г. н. (з перасяленцаў з Магілёўшчыны).

769. Ад грыжы

13-2-13, л. 34, №47. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута I. Ч. Крыўко ў 1977 г. у в. Гомель Полацкага р. ад Н. Ц. Баханьковай, 1926 г. н.

770. Ад грыжы

8-78-144, сш. 5, л. 91, №84. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1978 г. у в. Барсукі Кармянскага р. ад Ю. С. Анішчанка, 1914 г. н.

498