Замовы (Беларуская Народная Творчасць) - 1992

ваць (тучы заходзіць будуць) будзець — ні гані,	a как	еслі ясна іграць
будзець, выйдзі на палянку анна, штоб ешчо нікох	(нікога)	не было. Вазьмі

ты какое ні ёсь сцеколушко, у ключавой вады тры раза абмой, стань к сонцу ліцом, a карову анну пастаў мордай к сонцу, a сцеколушко дзяржы напроціў сонца, штоб ено ў нём іграла. Стань на калені, палажы тры паклона, a на каленях стой, сцеколушко дзяржы i загавор гавары, a патом у том самым месце сцеколушко зарой: ено будзець ляжаць у зямле, a скацінка здарова будзець i сыта».

116. На зберажэнне скаціны

Романов, с. 429, № 27. Зап. Е. Р. Раманаў у Цяцерынскай вол. Магілёўскага п. ад I. Данілава. Гэта замова, як i іншыя творы такой жа тэматыкі, вельмі блізкая да юраўскіх веснавых песень-гуканняў. Параўн.: Веснавыя песні/Склад. Г. А. Барташэвіч, Л. М. Салавей, В. I. Ялатаў. Мн., 1979, № 179, 177 i інш.

Вар.: 8-85-229, л. 89. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Дзяржынск Лельчыцкага р. ад Д. К. Баланчук, 70 г.

117. Пры выгане скаціны ў першы раз

8-81-184, сш. 1, л.44, № 38. Зап. К. П. Кабашнікаўу 1981 г. у в. Слабажанка Хойніцкага р. ад В. Р. Корбіт, 1914 г. н.

118. Пры выгане скаціны ў Юр'еў дзень

8-79-165, сш. 2, л. 27. № 15. Зап. Г А. Барташэвіч у 1979г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад В. К. Ванянковай.

Вар.: 8-77-131, сш. 1, л. 74, № 53. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Вялікі Рожан Салігорскага р. ад Е. М. Варашкевіч; 8-79-165, сш. 1, л. 57, № 37. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. R. Сокалавай, 80 г.

119. Каб карова сама пасцілася

8-85-229, л. 68. Зап. А. Ю. Лозка ў 1984 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад С. А. Гаўрылавец, 69 г.

120. Пры выгане скаціны першы раз

8-85-229, л. 14. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад М. Л. Акуліч, 1904 г. н.

121. Як першы раз карову выганяюць

8-82-204, сш. 6, л. 11 — 12, № 8. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Глушкавічы Лельчыцкага р. ад М. П. Сербянок, 87 г.

409

122. Калі выганяюць каровы першы раз у чараду

8-85-229, л. 12. Зап. А. Ю. Лозка ў 1971 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад П. А. Калеснай, 1901 г. н.

Вар.: 8-85-229, л. 79. Зап. А. Ю. Лозка ў 1984 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад С. А. Гаўрылавец, 69 г.

123. Пры выгане скаціны на пашу першы раз

8-80-178 а, сш. 10, л. 72—73, № 96. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Све^лагорскага р. ад Я. Л. Шэнца, 1906 г. н.

124. Як гоняць першы дзень скаціну на пасту

8-73-69, сш. 2, л. 42, № 39. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1973 г. у в. Іскань Быхаўскага р. ад А. М. Глусцовай, 1900 г. н. На замове адчуваецца ўплыў кніжнай замоўнай літаратуры.

125. Ад урокаў карове

8-82-198, сш. 4, л. 42, №59. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г. н.

Вар.: Там жа, сш. 3, л. 78, №80. Зап. A. М. Лапкоўская ў 1982 г.

ув. Засінцы Ельскага р. ад А. А. Харашкевіч, 1919 г. н., i М. С. Харашкевіча, 1911г. н.; сш. 4, л. 57, № 75. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г.

ув. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г. н.; Шейн, II, с. 555, №66. Зап. С. М. Рачынская ў в. Боркі Парэцкага п. ад сялянкі А. Пятровай.

126. Урокі карове

8-82-198, сш. 4, л. 57, №75. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г. н. Тлумачэнне інфарматара: «Як іду да худобы, дык да яе гавару, a як прыходзяць, дык павінны прынесць хлеба. Я на той хлеб пашапчу, a вады набяру пляшку. Свой хлеб не даю, бо не паможа. A ваду сваю даю, бо Бог усім даў ваду. Тры разы гавораць».

127. Як скаціну на пашу выганяюць

8-82-203, сш. 5, л. 64, № 47. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1982 г. у в. Тлушкавічы Лельчыцкага р. ад Н. Г. Раманавай, 1920 г. н. Цікавасць уяўляе пералік у пачатку замовы дзеянняў, якія яе суправаджаюць. Заканчваецца замова звароткам да Бога з просьбаю дапамогі.

Вар.: 8-75-96, сш. 4, л. 13, № 11. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Явішчы Уздзенскага р. ад Я. К. Лукашэвіч, 68 г.; 13-3-ЗЦ, л. 7, № 14. Зап. А. У. Русіновіч у 1978 г. у в. Гарохавішчы Акцябрскага р. ад У. Д. Дайнека, 99 г.; 8-82-198, сш. 3, л. 76, № 78. Зап. А. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Засінцы Ельскага р. ад A. A. i М. С. Харашкевіч.

410

128. Як скаціну першы раз выганяюць на пасту

8-78-144, сш. 5, л. 90, "№ 83. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1978 г. у в. Барсукі Кармянскага р. ад Ю. С. Анішчанка, 1914 г. н.

Вар.: Романов, с. 42, № 157. Зап. Е. Р. Раманаў у Гомельскім п. У замове надзвычай моцна гучыць упэўненасць заклінальніка ў сваіх сілах. «Запасаю скаціну разнай шэрсці i ўсякая масці; i ссылаю псоў у моха, у балата, у ніцыя лозы, ва ўсі чатыры стараны; i замыкаю зубы i губы залатымі замкамі, сярэбранымі ключамі; нашное ўрэмя абгароджуюсь у цёмным лесі звяздамі, у чыстым полі месяцам». Зварот да святых мае характар фармальнага абрамлення замовы. Шаптанне суправаджаецца дзеяннямі, вялікая роля адводзіцца сонцу. «Запаліш свечку грамніцу, памолісся ўсёй сям'ёй Богу, паклоны атаб'еш, вабраз абы-які возьмеш, i хлеб, i соль, i запаленук^свечку, i тры разы на двары абойдзеш кружка скаціны па сонцу, па старому закану>._

Яшчэ вар.: Романов, с. 43, № 159. Зап. Е. Р. Раманаў у Круглянскай вол. Магілёўскага п.; с. 43, № 158. Зап. Е. Р. Раманаў у м. Круглае Магілёўскага п.; с. 43, № 160. Зап. Е. Р. Раманаў у Бялыніцкай вол. Магілёўскага тк; с. 125, № 9. Зап. Заркевіч у в. Карма Гомельскага п.; 13-3-30, л. 2, № 4. Зап. А. У. Русіновіч у 1978 г. у в. Гарохавішчы Акцябрскага р. ад У. Д. Дайнека, 99 г.

129. Пры выгане скаціны

Романов, с. 152—153, №51. Зап. Е. Р. Раманаў у Хатовіжскай вол. Клімавіцкага п.

130. Пры выгане скаціны на пасту

13-3-30, л. 28, №41. Зап. А. У. Русіновіч у 1954 г. у в. Раковічы Светлагорскага р. ад М. I. Акуліча, 103 г.

131. Пры першым выгане скаціны вясною

Романов, с. 43—44, № 161. Зап. нар. наст. Матарашаў у в. Папоўка Гомельскага п.

132. Пры першым выгане скаціны вясною

Романов, с. 133, №49. Зап. у в. Кашалёў Рагачоўскага п.

133. Як выганяюць тавар першы раз на пашу

8-82-198, сш. 4, л. 52, №70. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г. н.

134. Як жывёлу выганяюць на Юр'я

8-79-165, сш. 2, л. 28, № 16. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад В. К. Ванянковай.

Вар.: Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ. Зап. студ. Т. Л. Сіраж у 1989 г. у в. Пякалічы Жлобінскага р. ад Н. А. Ражковай, 61 г.

411

135. Ад прыстраку

8-81-184, сш. 1, л. 43, № 37. З.ап. К. П. Кабашнікаў у 1981 г. у в. Слабажанка Хойніцкага р. ад В. Р. Корбіт, 1914 г. н. «Нада тры разы гаварыць. Первы раз кажам — жалезных ключоў, a другі раз гаварыць,— тая самая малітва,— сярэбраных, a трэці раз — залатых. У гэта ўрэмя i падкурваюць стрэчаньскай свечачкай. I ўсе малітвы па тры разы падрад»— тлумачэнне інфарматара.

136. «Каб воўк карову не з'еў»

8-84-228, сш. 3, л. 100—101, № 30. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1984 г. у в. Праскурні Жлобінскага р. ад А. Я. Рабцавай. Заўвага інфарматара: «Астанецца худоба ў пшіі, не прыйдзе дамой. Што дзелаць для худобіны, каб яна ўцалела. Бяруць ногі, ідуць у сарай, утыркаюць ногі ў шулу, дзе дзверы, што закрываюцца i адкрываюцца, i гэтыя ногі начуюць».

137. На Юр'я, два разы ў год

8-73-69, сш. 1, л. 83, №65. Зап. Г А. Барташэвіч у 1973 г. у в. Іскань Быхаўскага р. ад Г Г. Панадысёвай, 1911 г. н.

Вар.: 8-79-165, сш. 2, л. 28, № 16. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад В. К- Ванянковай; 8-81-184, сш. 1, л. 43, №37. Зап. К. П. Кабашнікаў у 1981 г. у в. Слабажанка Хойніцкага р. ад В. Р. Корбіт, 1914 г. н.

138. Пры выгане скаціны на пашу

8-85-229, л. 77. Зап. А. Ю. Лозка ў 1983 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад Г. М. Акуліч, 57 г.

139. Пры выгане скаціны

8-84-220, сш. 1, л. 67—68, № 105. Зап. У. А. Васілевіч у 1984 г. у в. Гоцк Салігорскага р. ад М. К- Багуцкай, 1927 г. н. Пры шаптанні кладуць ніт з кроснаў ля варот, сякуць сякераю па чатырох вуглах — заўвага Інфаріматара.

140. Ад ваўкоў

Могнлевскне губернскне ведомостн, 1889, № 18, с. 73—74, № 3. Перадаў селянін Мсціслаўскага п. Заўвага да замовы: «Тры разы прагаварыць ля варот перад жывёлай, калі выганяеш першы раз на пашу».

141. Як згубіцца ў лесе жывёла

Машыньскі, с. 146, № 95. Падаў Ч. Пяткевіч з Рэчыцкага п. Дзеянні пры замаўлянні прасякнуты матывамі, характэрнымі для казачнага эпасу. «Пры заходзе сонца ўбіць востры нож у дрэва, якое расце найбліжэй к дому, i замаўляць. Пасля ісці дадому, не азіраючыся. Калі жывёле пагражае небяспека, то пасля гэтых слоў павернецца дадому, a калі не, то не сойдзе з таго месца, дзе застала. Калі ж жывёла не вярнулася, a нож паржавеў, гэта азначае, што да замаўляння яе задушыў воўк».

412

142. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 44, № 163. Зап. наст. Цыбулькін у в. Свяцілавічы Рагачоўскага п. Пры шаптанні неабходны, па сведчанню інфарматараў, такія ж казачныя маніпуляцыі з нажом.

143. Ад ваўкоў

Романов, с. 154, №61. Зап. Е. Р. Раманаў у Лабанаўскай вол. Чэрыкаўскага п.

144. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 44, № 162. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Журавы Чэрыкаўскага п. Заўвага да замовы: «Гаворыцца, як скаціна заблудзя, тройчы. I дунуць трэба, i нож у сценку ўткнуць. Гаварыць трэба пад крышай беспрэменна; a пад небам нельзя».

145. Ад ваўкоў

Романов, с. 154, №58. Зап. Мельнікаў у Хоцімскай вол. Чэрыкаўскага п. Вар.: 8-78-144, сш. 5, л. 74, №68. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Навасёлкі Кармянскага р. ад Г I. Кручковай, 1915 г. н. Пераняла ад бацькі, які

ведаў замовы i ад вужа, i ад чэмеру.

146. Каб воўк карову не чапаў

13-10-12, сш. 2, л. 18, № 89. Зап. студ. БДУ С. В. Рызман у 1967 г. у в. Слаўкавічы Глускага р. ад Н. I. Рызман, 55 г.

147. Ад ваўкоў

Романов, с. 154, № 60. Зап. Е. Р. Раманаў у Машаўской вол.

148. На скаціну, як згубіцца

8-80-178 а, сш. 11, л. 5—6, № 113. Зап. Т. К- Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Светлагорскага р. ад Я. Л. Шэнца, 1906 г. н.

149. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 44—45, № 164. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Ухаў Рагачоўскага п. Вар.: Добровольскнй, I, с. 210, № 1. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Міцюлі

Рослаўскага п. ад Ліганька.

150. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 48, № 176. Зап. Буднецкі ў м. Дрыбін Чавускага п. ад Я. Лявонава, 45 г.

413

151. Ад ваўкоў

13-10-90, л. № l'. Зап. У. М. Сысоў у 1978 г. у в. Старая Алешня Рагачоўскага р. ад Н. Р. Малалетнікавай, 1920 г. н.

152. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 46, № 169. Зап. пісар Паўлоўскі ў в. Недайка Рагачоўскага п.

153. Ад звера

Добровольскнй, I, с. 210, № 1. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Міцюлі Рослаўскага п. ад Ліганька.

154. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 46, № 171. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Дзятлавічы Гомельскага п. ад М. Нікіцінай, 51 г.

155. «Худобу зацінаюць»

_ 8^82-204, сш. 4, л. 30, № 31. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Засінцы Ельскага р. ад А. I. Харашкевіч, 1941 г. н.

156. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 45—46, № 168. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Кр. Буда Гомельскага п. У замове з мэтаю перасцярогі замест ваўкоў ужываецца «яўрэі».

Вар.: 8-79-165, сш. 2, л. 7, № 3. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад В. К- Ванянковай; Романов, с. 153, № 53. Зап. Е. Р. Раманаў у м. Манастыршчына Мсціслаўскага п.; с. 152, № 50. Зап. у Соінскай вол. Мсціслаўскага п. Да замовы заўвага: «Нада палажыць касу ўніз жалам i замок, i над імі гаварыць»; с. 48, № 175. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Ямніца Магілёўскага п.; с. 48, № 177. Зап. Е. Р. Раманаў у Гарадзішчанскай вол. Горацкага п.

157. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 47, № 173. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п. Заўвага да замовы: «Нож тэй, што паску кроіш, пад крышку стала ўшчаміць, абчарціць тры разы i загаварыць».

Вар.: Там жа, с. 152, № 54. Зап. К. Анікіевіч у в. Корхі Мсціслаўскага п. ад Ф. Савельева.

158. Ад ваўкоў

8-80-178а, сш. 11, л. 7, № 114. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Светлагорскага р. ад Я. Л. Шэнца, 1906 г. н.

Вар.: Романов, с. 46, № 170. Зап. у в. Кашалёў Рагачоўскага п.; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 79, № 12. Зап. студ. ГДУ Т. А. Дзміт-

414

рыева ў 1983 г. у в. Бярозкі Гомельскага р. ад В. С. Ганчаровай, 50 г. Замова цікавая ўжываннем скразнога эпітэта: «Ехаў Юры-Ягоры на залатым кані ў залатым сядле. Імеў чатырыста ключэй залатых».

159. Ад ваўкоў, звяроў пры першым выгане

Романов, с. 47, № 174. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Ямніца Магілёўскага п. У замове развіваецца матыў «святы Юры — уладар i распараджальнік звярамЬ. Рытуал замаўляння вылучаецца адпаведнымі дзеяннямі, прадметамі. Час выканання — усход сонца — характэрны для многіх заклінанняў i юраўскіх абрадаў. Даецца без малітоўнага ўступу, некалькі разбуранага.

160. Ад ваўкоў, звяроў (як заблудзіла жывёла)

Романов, с. 45, № 167. Зап. нар. наст. Матарашаў у в. Папоўка Гомельскага п. Заўвага: «Казаць трэба на 'ткрытам; парахрысціцца, пакласць па дзевяць паклонаў у землю на ўсі чатыры бакі ад усходу i параказаць тройчы на кажны бок. Як будзеш казаць: «зарамі абсею» — дзівісь на неба: у тым баку, дзе заблудзіла скаціна, скоціцца зорачка».

161. Ад ваўкоў

Романов, с. 154, № 59. Зап. Е. Р. Раманаў у Мсціславіцкай вол. Клімавіцкага п. « I нож устыркнуць над пестуном» — заўвага да замовы.

			162. Ад ваўкоў, звяроў
Романов, с. 45, №			165. Зап. Заркевіч у в. Карма Гомельскага п. ад Сямё-
на Таўчанка.
			163. Ад ваўкоў, звяроў
Романов,	с.	48,	№ 178. Зап. Е. Р.	Раманаў у Халбнянскай во-
ласці Горацкага		п.
			164. Ад ваўкоў
Романов, с. 154, № 57. Зап. у Соінскай вол. Параўн. гэту замову з юраў-
скай гульнёй	у сляпога (Шейн, I, ч. 1, с. 169; Добровольскнй В. Н. Егорь-
ев день в Смоленской губ. //Жнвая старнна,				1908, вып. 2, с. 151).

Вар.: 13-10-88, сш. 69, л. 6 адв. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута I. Раманоўская ў 1972 г. у в. Заляддзе Ушацкага р. ад 3. А. Клачок, 1901 г. н.

165. Ад ваўкоў

8-85-229, л. 3. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Мілашавічы Лельчыцкага р. ад М. Л. Пятрычыц, 1897 г. н.

415

166. Ад ваўкоў

Романов, с. 153, № 56. Зап. Е. Р. Раманаў у Піранскай вол. Мсціслаўскага п. «Тры разы, павярнуўшыся на захад».— заўвага да замовы.

167. Ад ваўкоў

8-75-96, сш. 2, л. 81, № 68. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад М. П. Кісель.

168. Ад ваўкоў

Романов, с. 154—155, № 62. Зап. Е. Р. Раманаў у Хатовіжскай вол. Клімавіцкага п.

169. Ад ваўкоў

Романов, с. 153, № 52. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Манастыршчына Мсціслаўскага п. 3 паметкай: «Тры разы, у Чысты чацьвер, прыйшоўшы з лазьні да сонца».

170. Ад ваўкоў

Романов, с. 153, № 55. Зап. К. Анікіевіч у в. Корхі Мсціслаўскага п. ад Ф. Савельева.

171. Ад ваўкоў, звяроў

Романов, с. 45, № 166. Зап. Шалюта ў в. Старыя Юркавічы Гомельскага п. Вар.: Там жа, с. 47, № 172. Зап. нар. наст. Краўчанка ў Люцынскім п.

Замова ўключае казачныя вобразы («Сіўчык-бурчык сваім залатым зубам укусіць, вазьмі й боль к сабе»); 13-2-13, л. 29, № 41. Зап. А. С. Емельянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Кляны Дубровенскага р. ад 3. Кандыба, 51 г.; 8-82-203, сш. 6, л. 37. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1982 г. у в. Глушкавічы

1—5

Лельчыцкага р. ад К. I. Шкудун, 94 г.; АІМФЭ, ф.

, л. 52 адв. Зап. К- І.Буры

416 ў 1926 г. у Пагарскай вол. Клінцоўскага п. Гомельскай губ.; Могнлевскне гу-

бернскне ведомостн, 1889, № 18, с. 74, № 9. Перададзена памешчыкам Клімавіцкага п.

172. Ад урокаў карове

8-85-229, л. 9. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад М. Л. Акуліч, 1904 г. н. Хрысціянізаваны ўступ фармальна далучаны да замовы i пераходзіць з твора ў твор як даніна традыцыі.

416

173. Ад чарвей

Романов, с. 136, № 59. Зап. Буднецкі ў в. Гарадзец Чавускага п. ад П. Пятрова, 53 г.

Вада — загана, недахоп.

174. Ад чарвей

Романов, с. 136, № 60 Зап. Буднецкі ў в. Новае Прыбужжа Чавускага п.

175. Ад чэмеру

Романов, с. 131, № 38. Зап. Е. Р. Раманаў у Халбнянскай вол. Горацкага п. Чэмер — хвароба жывёлы ад ужывання ядавітай лугавой расліны ча-

мярыцы.

176. Ад хвароб жывёлы

Романов, с. 188, № 3. Зап. Е. Р. Раманаў у Казіміраваслабодскай вол. Мсціслаўскага п. Е. Р. Раманаў прыводзіць вар. пачатку замовы: «На моры, на сіяні стаіць дуб, кала таго дуба табун коній; я сілу панімаю, табун коній разганяю» i г. д.

177. Ад хвароб жывёлы

Романов, с. 193—194, № 25. Зап. Е. Р. Раманаў у Машаўской вол.

178. Каб конь быў здаровы

Добровольскнй, I, с. 207—208, № 1.

179. Ад хвароб жывёлы

Романов, с. 193, № 23. Зап. Е. Р. Раманаў у Хатовіжскай вол. Клімавіцкага п.

Чальчак — аднаабо шматгадовая травяністая меданосная i лекавая расліна сямейства чальчаковых. Відаць, можа ўжывацца i як назва хваробы, i як увасабленне сілы, здольнай хваробу пераадолець.

180. Ад чэмеру

Романов, с. 131, № 39. Зап. Е. Р. Раманаў у Гарадзецкай вол. Рагачоўскага п. ад Рыгора Міхайлава.

181. Ад крывацёку з саскоў у каровы

Романов, с. 134—135, № 53. Зап. нар. наст. Матарашаў у в. Папоўка Гомельскага п.

14. Зак. 799

417

182. Ад хвароб жывёлы

Романов, с. 190, № 9. Зап. Е. Р. Раманаў у Хоцьславіцкай вол. Мсціслаўскага п.

Вар.: Там жа, с. 124, №2. Зап. Е. Р. Раманаў у м. Мікуліна Аршанскага п. ад Петруцелі Вікенцьевай; ІІІейн, II, с. 553—554, № 62. Зап. у Смаленскім п. ад Някрасава.

183. Ад чэмеру

Добровольскнй, I, с. 189, № 2. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Інькава Парэцкага п.>Ўступ скароч.

184. Ад урокаў карове

8-82-198, сш. 2, л. 67, № 81. Зап. Л. М. Салавей i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Антонаў Нараўлянскага р. ад А. I. Цалко, 1923 г. н.

Вар.: 8-78-144, сш. 5, л. 48. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Пятравічы Кармянскага р. ад В. А. Багдановіч. Канцоўка замовы: «Чужога нё хачу i свайго не ўпушчу»; 8-82-198, сш. 2, л. 66, № 80. Зап. Л. М. Салавей i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Антонаў Нараўлянскага р. ад А. I. Цалко, 1923 г. н.

185. На добрае жывёле

13-3-30, л. 20, № 36. Зап. А. У. Русіновіч у 1954 г. у в. Раковічы Светлагорскага р. ад М. I. Акуліча, 103 г.

186. На добрае жывёле

13-3-30, л. 20, № 37. Зап. А. У. Русіновіч у 1954'г. у в. Раковічы Светлагорскага р. ад М. I. Акуліча, 103 г.

187. «Каб малака ніхто не адабраў ад каровы»

8-73-71, сш. 3, л. 5—6, № 4. Зап. В. I. Скідан у 1973 г, Тлумачэнне да замовы: «Трэба браць хлеб, падаіць на яго з кожнае цыцачкі i даць кароўцы з'есці. Тады ніхто не возьме ад кароўкі малака. Трэба знаць, як i даць. Пчолку ўспамінаю, штоб было малако салодкае».

188. Ад уроку карове

Романов, с. 22, № 63. Зап. Е. Р. Раманаў у Гомельскім п.

189. «Як малака карова не дае»

8-78-144, сш. 6, л. 44, № 48. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Нісімкавічы Чачэрскага р. ад А. А. Івашковай, 79 г.

418