Замовы (Беларуская Народная Творчасць) - 1992

571. Ад звіху

8-77-128, сш. 3, л. 82—83, № 65. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Курганне Рагачоўскага р. ад 3. Я. Мартынавай, 1902 г. н.

572. Ад звіху, выбою, удару

Романов, с. 75—76, № 133. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п.

Вар.: Там жа, с. 70, № 100. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Семінаўка Рагачоўскага п. ад Р. Міхайлава; 8-77-131, сш. 1, л. 73, №52. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Вялікі Рожан Салігорскага р. ад Е. М. Варашкевіч; 8-81-182, сш. 1, л. 94—95, №65. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1981 г. у в. Асарэвічы Брагінскага р. ад М. С. Шаўчэнка, 62 г.; 13-2-13, л. 16, № 19. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Афераўшчына Ушацкага р. ад А. Ф. Астроўскай, 51 г.

573. Ад звіху

8-79-165, сш. 1, л. 32, №21. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Сокалавай, 80 г.

574. Ад звіху

Романов, с. 162, № 15. Зап. Е. Р. Раманаў у Манастыршчынскай вол. Мсціслаўскага п.

Вар.: Там жа, с. 162, № 17. Зап. Е. Р. Раманаў у Казіміраваслабодскай вол. Мсціслаўскага п.

575. Ад звіху, выбою, удару

Романов, с. 74, № 126. Зап. Е. Р. Раманаў у Нежкаўскай вол. Магілёўскага п.

576. Ад звіху, выбою, удару

Романов, с. 75, № 127. Зап. Е. Р. Раманаў у Нежкаўскай вол. Магілёўскага п.

Вар.: Там жа, с. 74, № 125. Зап. Е. Р. Раманаў у Цяцерынскай вол. Магілёўскага п.; с. 76, № 140. Зап. Буднецкі ў в. Палыкавічы Магілёўскага п.;

с.76, № 139. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п.; с. 76,

№134. Зап. той жа там жа; с. 77, № 142. Зап. Е. Р. Раманаў у Любініцкай вол. Горацкага п.; с. 75, № 132. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п.; с. 76, № 137, 138. Зап. той жа там жа; с. 74, № 123. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Круглае Магілёўскага п.; с. 162, № 16. Зап. Е. Р. Раманаў у Бахоцкай вол. Мсціслаўскага п.; Добровольскнй, I, с. 198, № 1; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 12, №3. Зап. студ. Л. I. Бордак у в. Галоўкі Рэчыцкага р. ад Ф. С. Белай, 50 г.; 8-85-230. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1985 г. у в. Махро Іванаўскага р. ад С. I. Шчарбак, 82 г.; 8-74-93, сш. 3, л. 35, № 29. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1974 г. у в. Абчуга Крупскага р. ад М. С. Лукашэвіч. Усе гэтыя замовы вылучаюцца моцным уплывам афіцыйнай хрысціянскай

469

рэлігіі. Асабліва ярка гэта відаць з тэксту наступнай замовы, дзе спалучаюцца язычніцкія i хрысціянскія матывы: «Ранная зара з вісокага неба, з-пад ясныя зары, зара спатухаець, худое адпадаець, a з добрым сустрыкаець. Вецер павеваець, сонца ўгрываець, худы час бываець. A я ўсіх апосталаў, i святы аўторак, i святога Антонія, i святую Праскавею-мучаніцу прызываю i Госпада Бога ўмаляю, i Cyca Хрыста на помач прызываю, з касьці боль вынімаю. Госпадзі, не гнявіся, Cyc Хрыстос, на помач прыступіся» (Романов, с. 77, № 141. Зап. Буднецкі ў Чарнаруцкай вол. Магілёўскага п.).

577. Ад пералогу

13-1-13, № 10. Зап. студ. Брэсцкага педінстытута ў 1982 г. у в. Дзятлавічы t Лунінецкага р. ад Д. М. Косан, 1913 г. н.

578. Ад звіху

8-75-94, сш. 1, л. 54, № 46. Зап. Л. М. Салавей i студ. МДПІ А. Г. Ляшкевіч i I. I. Мурашка ў 1975 г. у в. Прусы Старадарожскага р. ад Г. Р. Вусік, 74 г.

579. Ад звіху

Романов, с. 162—163, № 18. Зап. у Соінскай вол. Мсціслаўскага п. Вар.: Там жа, с. 73, № 115. Зап. Буднецкі ў в. Маркавічы Гомельскага п.;

13-10-87, сш. 54, л. 7, № 61. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута A. А. Яроміч у 1970 г. у в. Цераблічы Столінскага р. ад В. К. Андрэйкавец, 1894 г. н.

	580. Ад звіху
	Романов, с. 163, №21. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Старынка Чэрыкаўскага п.
	581. Ад удару, звіху
	8-82-203, сш. 4, л. 80—81, №61. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1982 г. у в. Глуш-
кавічы Лельчыцкага р. ад К- I. Шкудун, 94 г.
у	Вар.: 8-82-204, сш. 4, л. 10, №7, л. 19, №15. Зап. Г. А. Барташэвіч
	1982 г. у в. Кавалі Ельскага р. ад Н. I. Пархоменка,	1896 г. н.; Романов,
с.	75, № 129. Зап. Е. Р. Раманаў у Царковішчанскай	вол. Магілёўскага п.

582. Ад звіху

8-82-204, сш. 6, л. 10, № 7. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Глушкавічы Лельчыцкага р. ад М. П. Сербянок, 87 г.

Вар.: 8-85-229, л. 51, л. 52, л. 53. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у вв. Глушкавічы i Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад М. П. Сербянок, 1904 г. н., М. Л. Акуліч, 1904 г. н., П. А. Калеснай, 1901 г. н.

583. Ад удару

8-85-229, л. 50. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад М. Л. Акуліч, 1904 г. н.

470 1

584. Ад удару

8-83-211, сш. 4, л. 6, №5. Зап. Г А. Барташэвіч у 1983 г. у в. Колкі Петрыкаўскага р. ад Е. Ф. Рэвуцкай.

585. Ад звіху, выбою, удару

Романов, с. 78—79, № 152. Зап. Е. Р. Раманаў у м. Насовічы Гомельскага п.

Вар.: Там жа, с: 78, № 151. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Жарэбнае Гомельскага 1—5

.; АІМФЭ, ф. —-.—, л. 52 адв. Зап. К. I. Буры ў 1926 г. у Пагарскай вол. Клін416

цоўскага п. Гомельскай губ.

586. Ад звіху

8-75-95, сш. 1, л. 75, №87. Зап. Л. П. Барабанава ў 1975 г. у в. Языль Старадарожскага р. ад А. Г Касцель, 1902 г. н.

Дал. вар.: 13-2-13, л. 49, №70. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Залессе Полацкага р. ад Г. I. Малчанавай, 1900 г. н.; 8-82-198, сш. 2, л. 63, № 77. Зап. Л. М. Салавей i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Антонаў Нараўлянскага р. ад А. I. Цалко, 1923 г. н.

587. Ад звіху, выбою, удару

Романов, с. 75, № 130. Зап. Е. Р. Раманаў у Царковішчанскай вол. Магілёўскага п.

Вар.: Там жа, с. 73, № 118. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Улукаўе Гомельскага п.; с. 78, № 154. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Баршчоўка Гомельскага п.; с. 163, № 20. У дзвюх апошніх замовах пералік прычыннасці хваробы з характэрным для народнай прозы колькасным азначэннем «трыдзевяць»; 8-83-212, сш. 2, л. 64, № 59. Зап. Т. К- Цяпкова ў 1983 г. у.в. Верасніца Жыткавіцкага р. ад Ё. I. Блоцкай, 1915 г. н.

588. Ад звіху, удару

8-82-204, сш. 3, л. 19—20, № 18. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Красноўка Нараўлянскага р. ад Г. С. Партыка, 80 г.

Вар.: Романов, с. 80, № 155. Зап. Буднецкі ў в. Таўпечыцы Магілёўскага п.; 8-79-165, сш. 1, л. 70, № 47. Зап. Г А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Барадзіной, 75 г.; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 2, л. 1 адв., № 3. Зап. студ. А. Ф, Ярэміч у в. Тонеж Лельчыцкага р. ад Т. Л. Ярэміч, 78 г.; сш. 61, №4. Зап. студ. В. В. Ярэміч

ув. Тонеж Лельчыцкага р. ад Н. М. Ярэміч, 50 г.; сш. 57, л. 6 адв. Зап. студ.

Г.В. Давыдзенка ў 1982 г. у Гомелі ад 62:гадовай жанчыны. Пасля ссылкі хваробы «на чараты, на балаты, на дзікія лозы» ў замове на заканчэнне даецца яшчэ адзін матыў: «Па мору, па кіяну, па Сіянскай гарэ ішоў святы Селасцян, не звіхнуўся, не драгнуўся, у рабы божай удар мінуўся».

471

589. Ад звіху

8-77-142, сш. 3, л. 78, №85. Зап. Л. М. Салавей у 1977 г. у в. Чаланец Салігорскага р. ад С. I. Корж, 1907 г. н.

590. Ад звіху (падвяроту)

8-77-140, сш. 2, л. 5, № 5. Зап. I. I. Крук у 1977 г. у в. Чудзін Ганцавіцкага р. ад А. Захарчэні, 95 г.

Вар.: 13-1-13, л. 6. Зап. студ. Брэсцкага педінстытута ў 1982 г. у в. Чудзін Ганцавіцкага р.; 8-77-131, сш. 1, л. 52, №33. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Пярэвалакі Ганцавіцкага р. ад В. К. Сушко, 78 г.; 8-77-130, сш. 7, №51. Зап. Г. А. Барташэвіч i студ. МДПІ В. Вярыга i Т. Костык у 1977 г. у в. Вялікі Рожан Салігорскага р. ад Г. К- Сечка, 1908 г. н.; Романов, с. 76, № 136. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п.

591. Ад звіху

13-1-13, л. 7. Зап. студ. Брэсцкага педінстытута ў 1982 г. у в. Чудзін Ганцавіцкага р. ад А. С. Захарчэні, 1893 г. н.

Вар.: 8-77-140, сш. 2, л. 2, № 3; л. 4, № 4. Зап. I. I. Крук у 1977 г. у в. Чудзін Ганцавіцкага р. ад А. Захарчэні, 95 г.

592. Ад звіху

Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 76, № 11. Зап. студ. Г. Петрашэнка, Н. Старыкава, А. Шуст у в. Засінцы Ельскага р. ад Н. М. За-

сінец, 45 г.	Г. А. Барташэвіч у 1982 г.
Вар.: 8-82-204, сш. 4, л. 44, №44, Зап.
у в. Засінцы Ельскага р. ад А. I. Харашкевіч,	1941 г. н.

593. Ад уідару

8-79-165, сш. 1, л. 83, № 62. Зап. Г. А. |Барташэвіч у 1979 г. у в. Усоха-Буда Добрушскага р. ад В. Ісаенка, 68 г.

594. Ад э(віху

8-78-150, сш. 2, №51. Зап. К. П. Кабашнікаў у 1978 г. у в. Глыбочыцы Чачэрскага р. ад Е. Ф. Новікавай.

Вар.: 8-75-107, л. 25, №51. Зап. А. А. Шамак у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад А. I. Расказёнак.

595. Ад звіху

13-10-87, сш. 54, л. 7, № 62. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута A. А. Яроміч у 1970 г. у в. Цераблічы Столінскага р. ад В. К. Андрэйкавец, 1894 г. н.

472

596.	Ад зубнога болю
13-10-30, сш. 7, л. 9—10,	№6. Зап. студ.	Гродзенскага педінстытута
A. А. Дужык у 1967 г. у в. Кісялі Шчучынскага		р. ад Ю. Л. Дужык, 67 г.
597.	Ад зубнога болю
Романов, с. 82, № 167. Зап. Е. Р. Раманаў		у Вендаражскай вол. Магі-
лёўскага п.

598. Ад зубнога болю

Романов, с. 81, № 160. Зап. Буднецкі ў в. Гародня Гомельскага п.

Вар.: 8-79-165, сш. 1, л. 72, № 48. Зап, Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Бар-

таламееўка Веткаўскага р. ад X. К. Барадзіной, 75 г.			ўтвараюцца
Жарства — буйны калючы пясок, дробныя каменьчыкі, якія
ад разбурэння горных парод (ТС, 2, с. 252).
	599. Ад зубнога болю
Машыньскі,. с. 142,	№72. Зап. Ч. Пяткевіч	у Рэчыцкім п.	(ваколіцы
Хойнікаў).	беларускай літаратуры	ГДУ, сш. 76, № 13; сш. 75,
Вар.: Архіў кафедры

№ 145. Зап. у Ельскім р.; 8-85-229, л. 48. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад М. Л. Акуліч, 1904 г. н.; Романов, с. 83, № 171. Зап. пісар Яфрэмаў у в. Целяшы Гомельскага п.; 8-82-204, сш. 4, л. 14, № 10. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Кавалі Ельскага р. ад 3. С. Хамец, 1913 г. н. У дзвюх апошніх замовах іншы пералік: «Камянь у моры, месяц i зоры на небі, мяртвец у зямле, зубы ў році» (Романов), «Дуб на мяжэ, мяртвяк у зямле, мядзведзь у лесе, месяц на небе» (Барташэвіч).

600. Ад зубнога болю

Романов, с. 164, №26. Зап. у Соінскай вол. Мсціслаўскага п.

601. Ад зубнога болю

8-79-165, сш. 1, л. 2, № 1. Зап. Л. П. Барабанава i Г. А. Барташэвічу 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад М> Ц. Жукавай, 1919 г. н.

Вар.: Романов, с. 80, № 156. Зап. Е; Р. Раманаў у в. Гарадзец Быхаўскага п.; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 65, л. 12. Зап. студ. B. П. Собаль у 1981 г. у в. Малькава Лёзненскага р. ад М. У. Трапашкінай, 70 г.

Вар. уступу, без развіцця сюжэта: Шейн, II, с. 542, № 39. Зап. наст. нар. вуч. Гайдукоў у м. Дукшты Новааляксандраўскага п. Ковенскай губ.

602. Ад зубнога болю

Романов, с. 83, № 169. Зап. Буднецкі ў Палыкавіцкай вол. Магілёўскага п.

473

603. Ад зубнога болю

8-83-213, сш. 2, л. 65, №57. Зап. Л. М. Салавей у 1983 г. у в. Евічы Жыткавіцкага р. ад Г П. Катовіч, 1923 г. н.

Вар.: 13-10-12, сш. 5, л. 88—89, № 11. Зап. студ. БДУ I. Э. Гапановіч у 1967 г. у в. Апенькі Вілейскага р. ад Б. I. Гапановіч, 75 г.

604. Ад зубнога болю

Романов, с. 80, № 157. Зап. Е. Р. Раманаў у м. Гарадзец Рагачоўскага п.

605. Ад зубнога болю

Романов, с. 81—82, № 163. Зап. пісар Філімонаў у Гомелі ад Сцяпана i Агаф'і Картавенкавых.

606. «На зубы»

8-83-211, сш. 4, л. 3, №2. Зап. Г А. Барташэвіч у 1983 г. у в. Колкі Петрыкаўскага р. ад Е. Ф. Рэвуцкай. Тлумачэнне інфарматара: «На маладзіку загаварваюць. Можа яно i няпраўда, але ж такое ў народзе было».

607. Ад зубнога болю

8-82-204, л. 40—41, №41. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Засінцы Ельскага р. ад А. I. Харашкевіч, 1941 г. н.

Вар.: 8-75-94,.сш. 1, л. 59, № 56. Зап. Л. М. Салавей i студ. МДПІ А. Г. Ляшкевіч i I. I. Мурашка ў 1975 г. у в.'Прусы Старадарожскага р. ад Г Р. Вусік, 74 г.

608. Ад зубнога болю

Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 61, №7. Зап. студ. В. В. Ярэміч у в. Тонеж Лельчыцкага р. ад Н. М. Ярэміч, 50 г.

Вар.: 8-90-249. Зап. У. А. Васілевіч i I. В. Карашчанка ў в. Круціха Кыштоўскага р. Новасібірскай вобл. ад Т. С. Шурлаковай, 1922 г. н. (з перасяленцаў з Магілёўшчыны).

609. Ад зубнога болю

8-90-249. Зап. У. А. Васілевіч i I. В. Карашчанка ў в. Круціха Кыштоўскага р. Новасібірскай вобл. ад Т. С. Шурлаковай, 1922 г. н. (з перасяленцаў з Магілёўшчыны).

610. Ад зубнога болю

8-82-198, сш. 2, л. 70, №84. Зап. Л. М. Салавей i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Антонаў Нараўлянскага р. ад А. Г Цалко, 1923 г. н.

474

611. Ад зубнога болю
Романов, с. 81, № 159. Зап. у в. Азарычы Гомел1>скага п.,	a	таксама
ў Аршанскім п.		Гомель-
Вар.: Там жа, с. 81, № 162. Зап. Ё. Р. Раманаў у в. Баршчоўка
скага п.
612. Ад зубнога болю
Романов, с. 164, №27. Зап. Е. Р. Раманаў у Бялынкавіцкай	вол. Магі-
лёўскага п.

Вар.: Там жа, с. 81, № 161. Зап. Буднецкі ў в. Маркавічы Гомельскага п.; Добровольскнй, I, с. 197, №3.

Для замоў гэтага сюжэта характэрна ўпамінанне біблейскіх персанажаў (напр., у Дабравольскага: «Каін, Каін, Каін, вялі спрасіць брата сваяго Авіля, ні баляць лі ў яго зубы...»).

613. Ад зубнога болю

8-79-165, сш. 2, л. 19, № 8. Зап. Г А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Вішнёўка Гомельскага р. ад В. К- Ванянковай.

Вар.: 8-73-69, сш. 2, л. 48, № 36. Зап. Г А. Барташэвіч у 1973 г. у в. Іскань Быхаўскага р. ад А. М. Глусцовай, 1900 г. н.; 8-79-165, сш. 1, л. 74 №50. Зап. Г А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Усоха-Буда Добрушскага р. ад А. В. Ярмошкінай, 1913 г. н.; л. 73, №49. Зап. Г А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Барадзіной, 75 г.; 8-80-178, сш. 6, л. 27, №24. Зап. Г А. Барташэвіч у 1980 г. у в. Ручаёўка Лоеўскага р. ад М. С. Кацуба, 58 г.; 8-81-182, сш. 1, л. 91, № 62. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1981 г. у в. Асарэвічы Брагінскага р. ад Г. Д. Свірыдзенка, 1923 г. н.; 8-82-203, сш. 6, л. 22, №28. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1982 г. у в. Глушкавічы Лельчыцкага р. ад К. I. Шкудун, 94 г.; Шейн, II, с. 541, №36. Зап. наст. нар. вуч. Н. Г. Яцко ў Рэчыцкім п.; Шлюбскі, I, с. 34, № 14. Зап. А. А. Шлюбскі ў 1919 г. у в. Лубок Веліжскага п. са слоў Якаўлевай; 8-77-131, сш. 1, л. 61, №41. Зап. Г А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Пярэвалакі Ганцавіцкага р. ад В. К. Сушко, 78 г.; 8-77-130, сш. 7, № 50. Зап. студ. МДПІ В. Вярыга i Т. Костык у 1977 г. у в. Вялікі Рожан Салігорскага р. ад Г. К. Сечка, 1908 г. н.; 8-82-204,'сш. 3, л. 22, №20. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1982 г. у в. Красноўка Нараўлянскага р. ад Г С. Партыка, 80 г.

614. Ад зубнога болю

Романов, с. 82, № 166. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п.

Вар.: Там жа, с. 80, № 158. Зап. у в. Карма Гомельскага п.; с. 82, № 164. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Круглае Магілёўскага п.

615. Ад зубнога болю

8-73-69, сш. 1, л. 86, №68. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1973 г. у в. Іскань Быхаўскага р. ад Г Г Панадысёвай, 1911 г. н.

475

Вар.: 8-77-128, сш. 4, л. 12, № 7. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Курганне Рагачоўскага р. ад А. М. Чэрнікавай, 77 г.; Романов, с. 82, № 165. Зап. Е. Р. Раманаў у Вендаражскай вол. Магілёўскага п.; 8-77-126, сш. 1, л. 42, № 45. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. рарабанава ў 1977 г. у в. Нача Крупскага р. ад Н. С. Шкрабат, 1914 г. н.; 8-78-150, сш. 1, л. 64, № 76. Зап. К. П. Кабашнікаў ў 1978 г. у в. Струмень Кармянскага р. ад Н. А. Малчанавай; 8-82-198, сш. 2, л. 62, № 76. Зап. Л. М. Салавей i A'. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Антонаў Нараўлянскага р. ад А. В. Цалко; 8-76-117, сш. 2, л. 10, № 9. Зап. Г А. Барташэвіч у 1976 г. у в. Навіны Лепельскага р. ад С. Р. Буйніцкай, 1912 г. н.; АІМФЭ,

ф. 41fi , л. 52. Зап. К. I. Буры ў	1926 г. у Пагарскай вол. Гомельскай губ.;
Добровольскнй, I, с. 195—196, №	1. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Бердзібякі

ЕльнГнскага п. ад В. Міхайлава. Замова ўяўляе сабой кантамінацыю з двух тэкстаў, кожны з якіх распрацоўвае адзін i той жа матыў — «не баляць зубы ў мёртвага — не балець ім i ў жывога»:

— Вы, святэя свяціцілі, вы, божжыя ўгоднікі i скорыя памошнікі, пумагіця i пасабіця, аб чом вас просім— выганяць боль із зубоў на шчыры бары, на цёмныі лясы, на мхі, на балоты, на гнілэя калоды.

На шчырых барах, на цёмных лісах, на мхах, на балотах, на гнілых калодах стаіць ізбёнка, у той ізбёнкі ляжыць там раб божы (імя апошняга пахаванага на могілках).

—Раб божы мяртвец, баляць лі ў цябе зубы?

—Нет, ні баляць.

—Ну, каму я загаварываю, ніхай век ні баляць.

— Маладзік маладэй,	што мы цябе тры дні ні відалі — ідзе ты дасюль
быў?	_

—Быў я далеча на том свеці.

—Каго ты там відзіў?

—Відзіў Бога, усіх святых i ўсіх мяртвых.

—Што ты з імі гаварыў там?

—Пра зубы.

—Ці баляць у ix зубы?

—Нет, гаварылі, ні баляць.

—Ну, няруш у раба божага (імя) i век ні баляць.

Вар. пачатковых зваротаў: 8-75-96, сш. 4, л. 12, № 8. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в., Явішчы Уздзенскага р. ад Я. К. Лукашэвіч: «Малады маладзік, залаты рагавік»; 8-79-165, сш. l', л. 3, № 2. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад М. Ц. Жукавай: «Маладзік, маладзіся, зорачкамі абгарадзіся»; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 23, л. 11 адв., № 42. Зап. студ. I. В. Аўсянік у 1982 г. у в. Бацэвічы Клічаўскага р. ад Е. А. Харлан, 1903 г. н.: «Маладзік малады, Уладзімір святы».

Вар. тэксту, які ўключае дыялог без разгорнутага ўступу: Шейн, II, с. 541, № 35. Зап. А. Ф. Лісоўская ў Каралеўскай вол. Віцебскага п.; Добровольскнй, I, с. 197, № 4. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Бердзібякі Ельнінскага п. Акрамя^гаго, у АІМЭФзахоўваюцца яшчэ 34 варыянты замовы, запісаныя збіральнТкамТ ў"розных раёнах Мінскай, Гомельскай, Віцебскай, Магілёўскай абласцей.

616. Ад зубнога болю

13-2-13, л. 26, № 37. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Пораўна Ушацкага р. ад С. А. Карчэўскага.

476

Вар.: 13-10-12, сш. 1, № 5. Зап. студ. БДУ Н. П.	Краўцова ў 1968 г.
у в. Насавічы Калінкавіцкага р. ад А. Ф. Піліпенкі, 53 г.;	13-2-13, л. 27, № 38.

Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў в. Пораўна Ушацкага р. ад С. А. Карчэўскага; Архіў кафедры бЬіарускай літаратуры ГДУ, сш. 28, л. 1,

№3. Зап. студ. Н. С. Леснікова ў 1981 г. у в. Міхалькі Гомельскага р. ад X. У. Мацвеенка, 1901 г. н.; 13-10-86, сш. 38а, л. 9 адв.— 10, № 27. Зап. студ.

Магілёўскага педінстытута Л. К. Ясенка ў 1973 г. ад М. М. Ханенка, 1920 г. н., з в. Кнышэвічы Светлагорскага р.; 8-75-96, сш. 3, л. 18, № 17. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад X. К. Габернік, 85 г.; 8-75-96, сш. 5, л. 80, № 81. Зап. Л. П. Барабанава ў в. Языль Старадарожскага р. ад Т. Г. Палаўчэні, 1908 г. н.; 8-78-144, сш. 5, л. 39, № 41. Зап. Г А. Барташэвіч у_1978 г. у в. Пятравічы Кармянскага р. ад Т. П. Медзвядзёвай; 8-80-178, сш. 5, л. 96, № 59. Зап. Л. П. Барабанава ў 1980 г. у в. Хутар Светлагорскага р. ад К. А. Рыбак, 1924 г. н.; 8-85-229, л. 49, л. 78. Зап. А. Ю. Лозка ў 1979 i 1984 гг. у в. Глушкавічы Лельчыцкага р. ад Л. Я. Швед, 1898 г. н., i в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад С. А. Гаўрылавец, 69 г.; Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 23, л. 1, № 1. Зап. студ. I. В. Аўсянік у 1982 г. у в. БацэвІчы Клічаўскага р. ад Е. А. Харлан, 1903 г. н.; сш( 20, л. 7 адв, № 20; сш. 34, л. 6; сш. 51, л. 4, № 7. Зап. у Гомельскай вобл.

617. Ад зубнога болю

8-84-224, сш. 1,л. 30—31, № 13. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1984 г. ув. Праскурні Жлобінскага р. ад Н. А. Гапонавай, 1914 г. н.

Вар.: 8-84-224, сш. 2, л. 51—52, № 68. Зап. Г. А. Барташэвіч у в. Затон Жлобінскага р. ад Н. А. Рагаўцовай, 1911 г. н.

618. Ад зубнога болю

8-76-117, сш.3,л. 51, №33, Зап. Г. А. Барташэвіч у 1976 г.ув. Стаі Лепельскага р. ад Т. С. Быкавай, 1911 г. н.

619. Ад зубнога болю

1 5

АІМФЭ, ф. -TTg-, л. 51 адв., № 1. Зап. К. I. Буры ў 1926 г. у Пагарскай

вол. Клінцоўскага п. Гомельскай губ.

Вар.: 8-79-172, сш. 1, л. 65, № 38. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г. у г. Гарадку ад А. Н. Лабанёвай, 1909 г. н.; 8-79-165, сш. 1, л. 76, № 51. Зап. Г А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Усоха-Буда Добрушскага р. ад A. В. Ярмошкінай, 1913 г. н.; 8-84-224, сш. 2, л. 50, № 67. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1984 г. у в. Затон Жлобінскага р. ад Н. А. Рагаўцовай, 1911 г. н.

620. Ад зубнога болю

13-2-13, л. 44, № 63. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у г. Лепелі ад 3. I. Шалашовай, 1925 г. н.

621. Ад зубнога болю

Шлюбскі, I, с. 34, № 16. Зап. А. А. Шлюбскі ў 1921 г. у в. Межава Полацкага п.

477

Вар.: Романов, с. 83, № 170. Зап. Буднецкі ў Таўпечыцкай вол. Магілёўскага п.

622. Ад зубнога болю

Машыньскі, с. 142, № 71. Зап. Ч. Пяткевіч у Рэчыцкім п. (ваколіцы Хойнікаў).

623. Ад зубнога болю

Машыньскі, с. 142, № 70. Зап. К. Машыньскі ў в. Дзерашэвічы Мазырскага п. ад А. Сугрэевай. Заўвага да замовы: «Ад зубоў (таксама ад хворых ног)».

Дал. вар.: Шейн, II, с. 542, № 38. Зап. С. М. Рачынская ў в. Майкава Бельскага п. ад Якулёнка; Добровольскнй, I, с. 196—197, № 2. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Бердзібякі Ельнінскага п. ад В. Міхайлава.

624. Ад зубнога болю

8-75-95, сш. 1, л. 76, № 88. Зап. Л. П. Барабанава ў 1975 г. у в. Языль Старадарожскага р. ад А. Г Касцель, 1902 г. н.

625. Ад зубнога болю

13-10-30, сш. 7, л. 8—9, № 5. Зап. студ. Гродзенскага педінстытута A. А. Дужык у 1967 г. у в. Кісялі Шчучынскага р. ад Ю. Л. Дужык, 67 г.

Вар.: АІМФЭ, ф. - ^ - , л. 51 адв., № 3. Зап. К. Ь Буры ў 1926 г. у Пагар-

41о

скай вол. Клінцоўскага п. Гомельскай губ. У замове зварот да сонца як да сілы, якая здольна процістаяць хваробе, пры гэтым улічваецца яго якасць як крыніцы цяпла: «Солнышко, солнышко! Стоншь ты высоко, грееш ты хорошо. Прнгрей больной зубок, отогрей дурной ядок (яд). Солнышко прнгрело н зуб отогрело».

626. Ад зубнога болю

8-79-158, сш. 1, л. 87, № 165. Зап. В. I. Скідан у 1979 г. у в. Гняздзілава Докшыцкага р. ад М. М. Лебедзевай, 1903 г. н. Заўвага да замовы: «Хвораму трэба стаць нагамі на камень, каб зуб анямеў».

Вар.: 13-10-12, сш. 5, № 11. Зап. студ. БДУ I. Э. Гапановіч у 1967 г.

1	5
у в. Апенькі Вілейскага р. ад. Б. I. Гапановіч, 75 г.; АІМФЭ, ф.	, л. 51
адв., № 2. Зап. К. I." Буры ў 1926 г. у Пагарскай вол. Клінцоўскага	п. Го-
мельскай губ.
627. Ад зубнога болю

8-75-96, сш. 2, л. 87, № 74. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад А. Расказёнак.

478