Замовы (Беларуская Народная Творчасць) - 1992

837. Ад каўтуна

13-3-30, л. 33, № 64. Зап. А. У. Русіновіч у в. Пятровічы Светлагорскага р.

838. Ад каўтуна i каўтуніцы

8-77-131, сш. 1, л. 77, № 56. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Вялікі Рожан Салігорскага р. ад Е. М. Варашкевіч. Каментарый інфарматара: «Есць жа каўтун i каўтуніца. Адзін каўтунчык, то ён просты, a гэты ... Нельга стрыгчы, да носяць год. Да адкалечыць, то ногі адбярэ, то рукі адбярэ, да ходзіць, да ломіць, да ў жываце бурчыць — німаладу што гэта каўтун робіць. Каб хаця адзін каўтун, a то ён з каўтуніцаю. Трэба 9 разоў пераказаць».

839. Ад каўтуна

8-75-95, сш. 1, л. 72, №85. Зап. Л. П. Барабанава ў 1975 г. ув. Языль Старадарожскага р. ад А. Г. Касцель, 1902 г. н.

840. Ад каўтуна

8-75-94, сш. 1, л. 43, № 34. Зап. Л. М. Салавей i студ. МДПІ А. Г. Ляшкевіч i I. I. Мурашка ў 1975 г. у в. Прусы Старадарожскага р. ад П. С. Вусік, 68 г.

841. Ад каўтуна

8-75-96, сш. 1, л. 44, № 25. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. ад В. X. Алісейчык, 76 г.

•	842. Ад каўтуна
8-84-224, сш. 2, л. 59—62, № 73. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1984 г. у в. Затон
Жлобінскага	р. ад П. А. Рагаўцовай, 1911 г. н. Тлумачэнне інфарматара:

«Каўтун знімаюць i на ваду кідаюць, нясуць. Ну, наша матка век не кідала на ваду, тая на комінку сейчас спаліць Балезня ж не роўная, галаўная Каўтуніца злейшая. Яна, бывала, знімя, лечыць i знімя, a тады этыя косы нейкім камнем патаўчэ, дзікім камнем адсякае, адсякае, на комін параскладае i спаліць, нікагда на ваду не насіла».

843. Ад каўтуна

8-73-71, сш. 2, л. 57, № 57. Зап. В. I. Скідан у 1973 г. у в. Вялікі Бор Хойніцкага р. ад С. Ф. Дземідзенка, больш за 80 год.

844. Ад хваробы вачэй

8-77-128, сш. 3, л. 84—85, № 66. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1977 г. у в. Курганне Рагачоўскага р. ад 3. Я. Мартынава, 1902 г. н.

Вар.: 8-79-165, сш. 1, л. 61, № 40. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Сокалавай, 80>.; Романов, с. 102, № 258. Зап. Е. Р. Раманаў у в. КрБуда Гомельскага п.

509

845. Ад бяльма

Романов, с. 103, № 260. Зап. Матарашаў у в, Папоўка Гомельскага п. Заўвага да замовы: «Казаць у сераду на маладзіку».

Вар.: 8-83-212, сш. 5, л. 51, № 28. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1983 г. у г. п. Тураве Жыткавіцкага р. ад М. В. Дрынеўскай, 1910 г. н. У замове замест хартоў упамінаюцца тры ваўкі.

846. Ад хваробы вачэй

Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 79, № 9. Зап. студ. Т. А. Дзмітрыева ў 1983 г. у в. Бярозкі Гомельскага р. ад В. С. Ганчарова, 50 г. У замове памылкова гара не сіянская, a сялянская.

847. Ад хваробы вачэй

Романов, с. 103, № 261. Зап. Буднецкі ў в. Дзікалаўка Гомельскага п. ад Д. Бяляевай, 68 г. Тлумачэнне да замовы: «Дзевяць разоў шэпчаш: трэйчы

ўвечары,	трэйчы ўранні i трэйчы	зноў увечары, i дмухнеш трэйчы на	вочы
i палцам	кіўнеш,— няхай пользу дае людзям ...»		п. ад
Вар.: Там жа, с. 102, № 259.		Зап. Буднецкі ў в. Вуць Гомельскага
В. Грышчанавай, 57 г.

848. Ад хваробы вачэй

8-85-229, л. 5. Зап. А. Ю. Лозка ў 1971 г. у в. Прыбалавічы Лельчыцкага р. ад П. А. Калеснай, 1901 г. н. Па свёдчанню інфарматара, неабходны яшчэ такія дзеянні: «У руках трымаць тры розачкі: водзяць імі каля вока. Затым кідаюць ix у печ, гаворачы: «Колькі гэтым розачкам гарэць, толькі гэтаму бяльму балець». *

Вар.: Там жа, л. 71. Зап. там жа ад С. А. Гаўрылавец, 69 г. Акрамя хартоў, у замове ўпамінаюцца кролікі: «А ў нядзельку раненька, яшчэ сонца не ўсходзіць, сам Госпад па небу ходзіць, за сабою тры кролікі водзіць. На сінем едзе, белым паганяе, a чырвоненькім да харошанькім з вочка боль зганяе»; «Плюнуць праз тое плячо, якое i вока баліць, тры разы»; 8-75-94, сш. 7, л. 78, № 46. Зап. Л. М. Салавей i студ. МДПІ Т. Ф. Кныровіч у 1975 г. у в. Засценак Любанскага р. ад М. Н. Вярэнскай, 50 г.

849. Ад бяльма, ад хваробы вачэй

8-73-71, сш. 3, л. 11. Зап. В. I. Скідан.

850. Ад хваробы вачэй

Романов, с. 103, № 261. Зап. наст. Галавінская ў м.Ветка Гомельскага п. «Каб не балець вачыма, трэба прасіць маладзік».

Дал. вар.: Federowski, I, с. 392, № 2384. Зап. М. Федароўскі ў Ваўкавыскім п. Замова ад курынай слепаты з апісаннем рытуалу: «Перад усходам, ha захадзе сонца i зноў назаўтра перад самым усходам узлазіць на вароты i гучна тройчы за кожным разам заспяваць: «Кукарэку, заспяваю, хто пачуе, то таму».

510

851. Ад парушынкі ў воку

13-3-30, л. 4, № 10. Зап. А. У. Русіновіч у 1978 г. у в. Гарохавішчы Акцябрскага р. ад У. Д. Дайнека, 99 г.

852. Ад парушынкі ў воку

8-78-144, сш. 5, л. 40, № 42. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Пятравічы Кармянскага р. ад Т. П. Медзвядзёвай.

853. Ад парушынкі ў воку

8-77-142, сш. 3, л. 81, № 90. Зап. Л. М. Салавей у 1977 г. у в. Чаланец Салігорскага р. ад С. I. Корж, 1907 г. н.

Вар.: Там жа, л. 69, № 75. Зап. там жа ад М. К. Далінец, 1903 г. н.

854. «Як парушынка ў вока»

8-83-212, сш. 2, л. 85, № 76. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1983 г. у в. Верасніца Жыткавіцкага р. ад Е. I. Блоцкай, 1915 г. н. «Перагаварыць сем разоў, плюнуць i ўсё».

855. Ад парушынкі ў воку

8-82-198, сш. 4, л. 46, № 63. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сугак, 1910 г. н.

Вар.: 8-74-88, л. 26, № 16. Зап. А. М. Пахомава ў 1974 г. у в. Абчуга Крупскага р. ад дзяцей.

856. Ад ячменю на воку

Архіў кафедры беларускай літаратуры ГДУ, сш. 70, л. 20, № 49. Зап. студ. А. Варава ў 1972 г. у в. Някрасава Веткаўскага р. ад М. М. Барабанавай, 1920 г. н.

Вар.: Добровольскнй, I, с. 199, № 1.

857. Ад ячменю на воку

Federowski, I, с. 389, № 2365. Зап. М. Федароўскі ў Ваўкавыскім п.

858. Ад ліхаманкі

Шейн, II, с. 545, № 44. Зап. С. М. Рачынская ў в. Межаненка Бельскага п. ад Дз. Шваркуна.

859. Ад ліхаманкі

Могнлевскне губернскне ведомостн, 1890, № 46, с. 189 (№ 1). Зап. у в. Гарадзішча Горацкага п. Тое ж: Романов, с. 170, № 53. 3 паметкай: «Ад пісьменнага».

511

	860. Ад хінцюхі
8-79-165, сш. 1, л. 16, №	11. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава
ў 1979 г. у в. Барталамееўка	Веткаўскага р. ад М. Ц. Жукавай, 1919 г. н.

Вар.: Романов, с. 101 —102, № 256. Зап. у в. Недайка Рагачоўскага п. «Ад хінці, цёткі, варагушы, трасцы».

861. Ад хінці, цёткі, варагушы, трасцы

Романов, с. 101, № 254. Зап. Буднецкі ў в. Бель Халбнянскай вол. Горацкага п. ад Пракопа Яўфімава, 45 г.

862. Ад хінці...

Романов, с. 100, № 253. Зап. у в. Прыбор Магілёўскага п. ад Мар'і Івановай, 65 г., якая лічылася ведзьмай.

863. Ад хінці...

Романов, с. 101, № 255. Зап. Е. Р. Раманаў у Гарадзецкай вол. Чавускага п. Збіральнік адзначае, што лечацца травамі (багульнікам, верасам i інш.), a таксама ва ўжытку лацінскія i іншыя надпісы на хлебе, міндалі, паперы. Папера або з'ядаецца хворымі, або спальваецца, попел жа ссыпаецца ў бутэльку з вадою i даецца хвораму. Узоры надпісаў (прыводзім у арфаграфіі Раманава): «Сатор оректа тэнэт опера ротас»; або: «мйком вйком аперовйком».

864. Ад ліхаманкі

Романов, с. 171, № 55. Зал. Е. Р. Раманаў у Хоцімскай вол. Чэрыкаўскага п.

865. Ад хінцухі

8-80-178а, сш. 10, л. 58—59, № 88. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1980 г. у в. Яланы Светлагорскага р. ад Я. Л. Шэнца, 1906 г. н. Заўвага інфарматара: «Хінцуха — эта названне старае, палескіх дзеравень, a па-настаяшчаму эта балезь называецца малярыей, ад чаго раньша так многа людзі страдалі».

866. Ад ліхаманкі («хінці, цёткі ...»)

Романов, с. 100, № 250. Зап. Буднецкі ў в. Бель Халбнянскай вол. Горацкага п. ад Пракопа Яўфімава, 45 г.

Ęap.; Там жа, с. 100, № 252. Зап. пісар Яфрэмаў у в. Целяшы Гомельскага п.;;Шейн, II, с."544. №-45: Зап. студ. М. Г. Машурка ў Магілёўскай губ.; Машыньскі, с. 141, № 68. Зап. К. Машыньскі ў в. Дзерашэвічы Мазырскага п.

ад Агаты Сугрэевай; АІМФЭ, ф. -JT^- , л. 52. Зап. К. І.-Буры ў 1926 гТу' Пагар-

скай вол. ІСлінцоўскага п. Гомельскай гўбТ; ІЗЙ-18, сш. 17, л. 96. Зап. у в. Слаба: да Уваравіцкага р.

Скароч. вар.: Романов, с. 100, № 251. Зап. у в. Кр. Буда Гомельскага п. з апісаннем спосабу лячэння: 77 пшанічных зярнятак пакласці ў суравое палатно няношанае i завязаць у вузлік суравой ніткай, да зярнят пакласці

512

акрайчык хлеба з цэлай буханкі з соллю. Хворага вядуць да вады, ручаіны такой, каб можна было перакінуць вузельчык на другі бок. Малітву пераказаць тройчы i за трэцім разам перакінуць праз раку вузельчык. Вяртаючыся дамоў нельга азірацца, не азірацца пры ўваходзе ў хату, дзверы зачыніць задам.

867. Ад хіндзі

8-73-71, сш. 3, л. 9, № 10. Зап. В. I. Скідан.

Вар.: 8-82-198, сш. 4, л. 47—48, № 65. Зап. Г. А. Барташэвіч i A. М. Лапкоўская ў 1982 г. у в. Казлы Ельскага р. ад В. П. Сўгак^ 1910 г. н.; 8-90-249. Зап. У. А. Васілевіч i I. В. Карашчанка ў 1990 г. у в. Круціха Кыштоўскага р. ад Н. I. Мінчанка; Фольклор Дальнеречья, с. 101, № 290.

868. Ад ліхаманкі

Добровольскнй, I, с. 172, № 7. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Міцюлі Рослаўскага п. ад Ліганька. •

Акрамя замаўляння існаваў наступны спосаб лячэння. Трэба напісаць словы" на верхняй скарынцы хлеба i даваць нашча на ранішняй зары. Словы малітоўныя: «Ва імя Атца i Сына i Святога Духа. Амінь. У начале бе Слова, i Слова бе к Богу, i Бох бе Слова». (Там жа, с. 173, № 8).

869. Ад ліхаманкі

Добровольскнй, I, с. 168—170, № 3—4. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Сухі Пачынак Ельнінскага п. ад Васіля Міхайлава. Збіральнікам падаюцца два самастойныя тэксты, якія па зместу дапаўняюць адзін друг таму яны даюцца як адзіны тэкст. Вар. зап. там жа ад таго ж, с. 170—171. Уяўляе цікавасць пачатак замовы:

Угорыдзі, у Ііулані Стаіць святая ябланка, Пад тэю святэю ябланкаю Ляжыць тры ліста,

Утых лістах трох апостылыў:

Упервым лісту

Святога Кузьме,

Удругім лісце Святога Міхайлі,

Утрэцьім лісце Святога Ісімана.

К святому ка Ісіману Прыйшло 12 сястрыц-дзявіц Разных трысяніц;

Прыйшлі яны

*

Ка святому к Ісіману,

Разадзетыя, распаясаныя.

Святой Ісіман

У ix спрашываець:

—Куды вы ідзеце?

—Мы ідзем у хрысціянску веру, Ідзем біць-калаціць,

17. Зак. 799

513

К смерці вараціць, Штоб ён страдаў-скарбеў I смерцію вумір

Яшчэ адзін тэкст на біблейскі сюжэт: Там жа, с. 172, № 6. Зап. у в. Бердзібякі Ельнінскага п. «Ты, ліхарадка, с... a дочка, Ірадыва ты доч, пугубіла Прыдцечу Івана чіріз сваю пляску,— зрубілі яму галаву: но цябе святая галава пракліла i паслала мітацца кала лесу, кала кустоў, кала лошадзі, кала грывы i капытоў... Ты ступай, ліхарадка, ад раба божага (імя),— я цябе высылаю, праклятую,— ступай ты ні пуцямі, ні дарогамі — усё махамі i патопамі да крывымі згародамі — на лясы на дрымучыі, на дзіравы да скрыпучыі, там ты жыві, пажывай да назад ні бувай. Пітайся ты камарамі i машкарою, a толька раба божага (імя) астаў! Амін». Да тэксту даецца апісанне ўмоў прымянення.

870. Ад ліхаманкІ

Добровольскнй, I, с. 167—168, № 1—2. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Бердзібякі Ельнінскага п. Замове папярэднічае апавяданне пра тое, як святы Аўксенці загнаў ліхаманкі ў калодзеж, выпытаўшы ў ix замову: «Хадзіў угоднік па зямле, прапаведываў. Нашоў ліхарадак у глыбокім, абрубленым калодцы: пялешчуцца, крычаць у вадзе. Іон узяў, прышодшы, хрэст i палажыў:

— Госпадзі, што ета за смяценія?!

Затварыў ліхарадак у калодцы. Спрашыюць сёстры:

—Хто затварыў нас?

—fl затварыў вас. Хто вы такея?

—Родны с^стры ліхарадкі.

—Чым жа вы занімаіцісь?

—Народ заТрасаім на тэй свет.

—Тут жа вам i сядзець.

—A ты хто такой затварыў нас?

—Я отча Авксенцій.

—Ты нас выпусці: нас Гасподзь сатварыў.

—Вы скажыця, чым спользувацца (спальзіцца) ад вас.

—Вот мы цібе скажым. Будзіця вы жывы, i вас будзіць хто паздраўляць — у тэй дом ня пойдзім; a памрэце, пумінаць вас будзіць хто,— у тэй дом мы ня пойдзім».

871. Ад ліхаманкі

Шейн, II, с. 544, № 44. Зап. у Каралеўскай вол. Віцебскага п. Паведаміла А. Ф. Лісоўская. Заўвага да прыгавору: «Трэба ісці, не азіраючыся, у лес да першай асіны, гладзіць кару i прыгаварваць». Е. Р. Раманаў прыво-

дзіць прыгавор для перасцярогі: «Памяні, Госпадзі,	дзядзюшку Халілея
i цётушку Хвілісту, i ўсіх маіх сроднікаў». Прамаўляецца	кожны дзень пасля
ранішніх i вячэрніх пацер» (Романов, с. 170, № 54).
Распаўсюджанасць кароткіх прыгавораў пацвярджаюць запісы М. Феда-

роўскага. Некалькі звестак пра лячэнне зімніцы (трасцы): «Лічыцца найвярнейшым ад трасцы сродкам, калі хворы едзе да першай лепшай карчмы за межамі вёскі, там выпівае адзін кілішак гарэлкі, a заплоціць за два, сказаўшы пры гэтым карчмару:

— Сюды цая цётка зараз прыйдзе, то гэту гарэлку зып'е (с. 406, № 2480, Слонімскі п.);

ТрасЦу моркна таксама адгаварыць такімі словамі:

514

Кукарэку! Я спяваю (паю), Хто то чуе, нехай мае (тое таму)

(с. 406, № 2481, Ваўкавыскі п., са Свіслачы).

У трасцы, як захочацца чаго хвораму, то трэба даць не шкадуючы, няхай есць, пакуль не зрыгае, a затым тымі рыгамі пляснуць хвораму ў вочы i сказаць: «Якая госць, такая чэсць!» (Падобнае i ў жыхароў у ваколіцах Пружан с. 406, № 2482, Ваўкавыскі п., з Белавежы).

872. Ад урокаў («проці зглазу»)

Шлюбскі, I, с. 37—38, № 27. Зап. А. А. Шлюбскі ў 1914 г. у в. Забулдычына Полацкага п. ад А. П. Юргялевіч (Юргялевічыхі), 75 г.

873. Ад урокаў

Романов, с. 21—22, № 62. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Каралёва Віцебскага п. Заўвага да замовы, што ўжываецца i пры порчы жывёлы i нават стрэльбы.

Вар.: Шейн, II, с. 535—536, № 22. Зап. С. К. Шымковіч у Лепельскім п. (амаль ідэнтычны вар.).

874. Ад уроку

Романов, с. 30, № 100. Зап. Е. Р. Раманаў у Дуброўненскай вол. Горацкага п.

Вар.: Там жа, с. 23, № 65. Зап. у Гомельскім п.

875. Ад уроку

Романов, с. 146—147, № 30. Зап. Е. Р. Раманаў у Казіміравай Слабадзе Мсціслаўскага п.

Вар.: Там жа, с. 148, № 38. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Бярозкі Клімавіцкага пав.; с. 17—18. Зап. у Гомельскім п. Арыгінальная канцоўка замовы: «I месяц цар, i царыца сонца, i ты, царыца-вадзіца, i змувала ты крутыя беражкі i жоўтыя пяскі, i белае карэння, i чорнае камення, так i змый i адбі ўсі падзівы Гусе ліха ўрэднае, i старых старыкоў i маладых маладзікоў, i жэньскія плоці. I цур табе хрышчонага i народжанага! Спасіталь у помач, a мае рукі да дух».

876. Ад уроку

Романов, с. 150, № 43. Зап. Е. Р. Раманаў у Самацейкавіцкай вол. Вар.: Там жа, с. 149, № 40. Вар'іруюцца назвы рэк: «Ішла ты з мора ў Чар-

ноедку (мясцовая рэчка), з Чарноедкі ў Чарнолутку, a з Чарнолуткі ў Беседзь, a з Беседзі ў Срж, a з Сожа на Непро, з Непра на мора, з мора ў Суламор'я, a з Суламор'я ў Ірдань-раку, пудмувала крутыя берагі i жоўтыя пяскі, i шаўковыя травы i белыя карашкі, дробныя камушкі, белае камення i чорнае крэмення».

877. Ад урокаў

Романов, с. 16, № 42. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Міхінічы Чэрыкаўскага п.

515

878. Ад уроку

Романов, с.14, № 36. Зап. у Гарадоцкім п.

879. Ад урокаў

Шейн, II, с. 533—534, № 19. Зап. С. М. Рачынская ў в. Боркі Парэцкага п. ад Агаф'і Пятровай.

Вар.: Могнлевскне губернскне ведомостн, 1890, № 46, с. 189, № 5. Зап. жыхар вёскі Гарадзішча Горацкага п.; Романов, с. 29—30, № 98. Зап. у м. Дуброўна Горацкага п.; 8-83-46, сш. 2, л. 63, № 58. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1983 г. у в. Верасніца Жыткавіцкага р. ад Е. I. Блоцкай, 1915 г. н.; 8-89-240, папка № 3. Зап. студ. БДУ Л. Леус, Н. Лойка, Л. Маліноўская, Л. Лушчык (кіраўнік У. А. Васілевіч) у 1989 г. у в. Тумілавічы Докшыцкага р. ад М. П. Сяргеевай, Ш Т г. н.

880. Ад уроку

Романов, с. 15, № 40. Зап. Е. Р. Раманаў у м. Рудня Аршанскага п. Вар.: 8-78-144, сш. 5, л. 73, № 67. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1978 г. у в. Нава-

селкі Кармянскага р. ад Г. I. Кручковай, 1915 г. н.

881. Ад уроку

Романов, с. 147, № 33. Зап. Е. Р. Раманаў у Хоцьславіцкай вол. Мсціслаўскага п.

882. Ад уроку

Романов, с. 31, № 104. Зап. Буднецкі ў в. Гарадзец Чавускага п. ад П. Пятрова, 53 г. Замове папярэднічае малітва «Вотча наш», што адзначана пры друкаванні ўступам «Вотча ...»

Вар.: Там жа, с. 150, № 44. Зап. у Далговіцкай вол. Чэрыкаўскага п.;

с.148, № 36. Зап. у Міласлаўскай вол. Клімавіцкага п.; с. 26, № 87. Зап.

Е.Р. Раманаў у в. Царковішча Магілёўскага п.; с. 24, № 73. Зап. пісар Дземянкоў у в. Гладкава Чавускага п. (вар. скарочаны); Добровольскнй, I, с 177, № 8. Зап. У. М. Дабравольскі ў в. Міхайлаўка Рослаўскага п.; Шейн, II, с. 533, № 18. Зап. у Бельскім п.; 13-2-13, л. 49, № 73. Зап. А. С. Емяльянаў i студ. Віцебскага педінстытута ў 1979 г. у в. Залессе Полацкага р. ад Г. I. Малчанавай, 1900 г. н.; л. 33, № 45. Зап. тыя ж у в. Лучна Полацкага р. ад Г. А. Крукавай, 1902 г. н.; 8-79-172, сш. 1, л. 60, № 33. Зап. Т. К. Цяпкова ў 1979 г. у г. Гарадку ад A. Н. Лабанёвай, 1909 г. н.; Мннько, с. 52.

883. Ад уроку

Романов, с. 15, № 38. Зап. Е. Р. Раманаў у Віцебскім п.

Вар.: Там жа, с. 15, № 39. Зап. Е. Р. Раманаў у Віцебскім п.; 8-2-59, сш. 1,

№27. Зап. А. С. Емяльянаў у 1972 г. у в. Лакісава Верхнядзвінскага р. ад

Ф.В. Снапок, 71 г.; 13-10-85, сш. 23а, л. 10, № 30. Зап. студ. Магілёўскага гіедінстытута Г. ГТ. Міснік у 1973 г. у в. Слабодка Лепельскага р. адТ. Н. Пліско, 85 г.; 13-10-88, сш. 71, л. 7, № 15. Зап. студ. Магілёўскага педінстытута

516

Р. Усава ў 1969 г. у в. Бонькі Бешанковіцкага р. ад Д. Р. Усавай, 1903 г. н.; сш. 71, л. 6—7, № 14. Зап. там жа.

884. Ад урокаў

8-84-223, сш. 3, л. 54, № 20. Зап. Л. П. Барабанава ў 1984 г. у в. Зломнае Жлобінскага р. ад В. Ю. Міхальцовай, 1914 г. н.

885. Ад уроку

8-79-165, сш. 1, л. 28, № 18. Зап. Г. А. Барташэвіч i Л. П. Барабанава ў 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Сокалавай, 80 г.

Вар.: Романов, с. 147—148, № 34. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Манастыршчына Мсціслаўскага п. Вар. канцоўкі: «Царыца-вадзіца, красная дзявіца, у мора ўШралась, у поўнач ўлегалась, са мхоў, са балотаў сабіралась да рабы божжыя помачы даваць»; с. 142, № 18. Зап. пісар Сямёнаў у в. Арцюхі Клімавіцкага п.; с. 16, № 43. Зап. у в. Вылева Гомельскага п.

886. Ад нарадкі

Романов, с. 141, № 15. Зап. Е. Р. Раманаў у Хатовіжскай вол. Клімавіцкага п. Замова змешчана Раманавым у раздзеле «Ад нячыстай сілы, нарадкі i г. д.» Выдзеленае ў замове слова «Яны» самім зместам не тлумачыцца. Можна меркаваць, што маюцца на ўвазе «прытчы». Не зусім зразумела ўся фраза «Яны ўцекалі, убегалі, ліцо яго ня возрілі».

887. Ад уроку

13-3-30, л. 26, № 46. Зап. А. У. Русіновіч у 1977 г. у в. Вяжны Светлагорскага р. ад жанчыны 70 г.

888. Ад уроку

Романов, с. 15, № 37. Зап. у Сватошыцкай вол. Горацкага п.

889. Ад уроку

Романов, с. 26, № 85. Зап. Буднецкі ў в. Пйлыкавічы Магілёўскага п.

890. Ад уроку

Романов, с. 148, № 35. Зап. Е. Р. Раманаў у Любавінскай вол. Мсціслаўскага п.-

891. Ад уроку (спрыгавору»)

13-3-30, л. 27, № 47. Зап. А. У. Русіновіч у 1977 г. у в. Вяжны Светлагорскага р. ад жанчыны 70 год.

Вар.: Романов, с. 17, № 47. Зап. у м. Маркавічы Гомельскага п. Вар. паралелізму: «Раньня зора-зараніца, божжа памашніца, уціхаецца зоранька рання, уціхніся, прымаўка i ўрокі ...»; с. 26—27, № 88. Зап. 'y в. Чарнаручча Магілёўскага п. Вар. канцоўкі: «Бог з помаччу, a дзед з рукамі»; с. 146, № 29.

517

Зап. у Бахоцкай вол. Мсціслаўскага п.; с. 26, № 86. Зап. Е. Р. Раманаў у в. Бушлякі Магілёўскага п. У замове ўпамінаецца краснае сонейка, цікавы вар. канцоўкі: «Заступі, Госпадзі, урок з урошных вок».

892. Ад уроку

Романов, с. 16, № 44. Зап. у в. Вылева Гомельскага п.

893. Ад уроку

8-77-128, сш. 6, л. 82, № 66. Зап. Л. П. Барабанава ў 1977 г. у в. Курганне Рагачоўскага р. ад П. С. Зубарык, 83 г.

894. Ад урокаў, помыслаў

8-85-230, сш. 7, л. 13, № 18. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1985 г. у в. Махро Іванаўскага р. ад С. I. Шчарбак, 82 г.

895. Ад урокаў

8-79-167, сш. 2, № 13. Зап. Л. М. Салавей у 1979 г. у в. Дубраўка Добрушскага р. ад П. I. Худзяевай.

896. Ад уроку

Романов, с. 19, № 51. Зап. пісар Філімонаў у Гомелі ад сялян Сцяпана i Агаф'і Картавенкавых.

897. Ад урокаў

Перапісаў М. Папека ў сваёй цёткі Мані Каланчук, якая запісала ў в. Аброва Пружанскага р. ад жанчыны.

898. Ад уроку

8-79-165, сш. 1, л. 65, № 44. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1979 г. у в. Барталамееўка Веткаўскага р. ад X. К. Барадзіной, 75 г.

Вар.: 8-78-144, сш. 5. Зап. Н. Ф. Якушава ў 1978 г. у в. Глыбочыца Чачэрскага р. У пераліку хваробы такія адзнакі, як «ламучыя, ташнучыя, умоўныя ... сходавыя, маладзіковыя, вадзяныя, ветраныя, падпоўныя, поўныя»; заняткі дзявіц: «адна песню пяе, другая вышывае, a трэцяя урокі выбірае».

899. Ад уроку

Романов, с. 24, № 72. Зап. наст. Краўчанка ў в. Ляўдзеры Люцынскага п.

900. Ад урокаў («суроцы»)

13-4-9, сш. 2, л. 36, № 18. Зап. Г. А. Паўловіч у 1980 г. у в. Клубынічы Крупскага р. ад Т. К. Таберка, 87 г.

518