- •Я. Н. Марозава
- •Л I таратура асноўная:
- •Дадатковая:
- •Тэма: нацiск (акцэнтуацыя) . Для кантролю і
- •Гістарычныя чаргаванні зычных гукаў :
- •Пазіцыйныя чаргаванні зычных гукаў:
- •Гістарычныя чаргаванні галосных гукаў :
- •Зычныя няпарныя па звонкасці і глухасці:
- •11 Санорных: [ л ] , [ л' ] , [ м ] , [ м' ] , [ н ] , [ н' ] , [ в ] , [ в' ] , [ ў ] , [ р ] ,[ j ]
- •Зычныя парныя па звонкасці і глухасці:
- •1. Свiсцячыя [з ] , [с ] , [дз ] , [ц ] , [з' ] , [с' ] , [дз' ] , [ц' ] перад шыпячымі [ ж ], [ш], [дж], [ч] прыпадабняюцца да шыпячых , а іменна:
- •2. Шыпячыя [ ж ] , [ ш ] , [ дж ] , [ ч ] перад свісцячымі прыпадабняюцца да свiсцячых , а іменна:
- •Заданнi да тэмы ”фанетыка. Гукі і літары. Неадпаведнасць вымаўлення напісанню ”
- •Наяўнасць асобных гукаў:
- •2. Наяўнасць спалучэнняў гукаў:
- •Тэма: я к а н н е і
- •Заданнi да тэм : аканне . Яканне
- •Тэма: правапiс галосных у і складаных словах і
- •Заданнi да тэмы : правапiс галосных у складаных словах
- •Да тэм ”Аканне”, ”Яканне ” і ” Правапiс галосных у складаных словах ” :
- •Заданнi да тэмы: правапiс спалучэнняў галосных у iншамоўных словах
- •І варыянт
- •Іі варыянт
- •Тэма: правапiс I, ы, й пасля прыставак .
- •Тэма: п р а в а п I с у , ў і
- •Пасля галосных
- •Заданнi да тэмы: правапiс у, ў
- •Тэма: правапiс звонкiх I глухiх, і свiсцячых I шыпячых зычных .
- •Тэма: правапiс некаторых і
- •Заданнi на паўтарэнне правапiсу
- •Тэма: правапiс прыстаўных і галосных I зычных і
- •Заданнi да тэмы: правапiс прыстаўных
- •Марфалагiчнае падваенне і
- •Выключэнне 1 з тэмы ”падоўжаныя зычныя ” :
- •Выключэнне 2 з тэмы ”падоўжаныя зычныя ” :
- •Тэма: правапiс мяккага знака і
- •İ апострафа і
- •Тэма: з а ц в я р д з е л ы я з ы ч н ы я і
- •Тэма: дзеканне. Цеканне і
- •Тэма: правапiс вялiкай лiтары і
- •Тэма: правапiс складаных назоўнiкаў і
- •Узор: Кравец кравецкі; свет свецкі (правіла ”ЦёТаЧКі ” )
- •Тэма: марфемная структура слоў і
- •Запомнiць:
- •У з о р № 2: словаўтваральны разбор
- •Тэма: р о д н а з о ў н I к а ў і
- •Род назоўнiкаў
- •Род абрэвiятур і
- •Канчаткi назоўнiкаў м. Р. 2-га скланення . Ў р. Склоне адз. Л. .
- •Тэма: ступенi параўнання прыметнiкаў .
- •Памылкi пры ўтварэннi I ўжываннi ступеней параўнання прыметнiкаў
- •Тэма: сiнтаксiчная сувязь лiчэбнiкаў і з назоўнiкамi і
- •Сінтаксічная сувязь паміж словамі ў межах дробавых лічэбнікаў
- •Тэма: з а й м е н н I к і
- •Тэма: правапiс канчаткаў дзеясловаў і
- •1 Варыянт
- •2 Варыянт
- •3 Варыянт
- •Правапiс суфiксаў дзеясловаў і
- •Тэма: д з е е п р ы с л о ў е і
- •Памылкi ва ўтварэннi I . Ва ўжываннi дзеепрыслоўяў і
- •1 Памылка ва ўтварэнні :
- •2 Памылка ва ўжыванні :
- •Прыёмы выпраўлення памылак ва ўжываннi дзеепрыслоўяў
- •3 Лагічная памылка ―
- •Гэта ўжыванне дзеепрыслоўя закончанага трывання з суфіксам -ўшы (-шы ) замест незакончанага ці наадварот.
- •Напрыклад, лагічная памылка ва ўжыванні дзеепрыслоўя ў наступным сказе: Добра адпачываючы на летніх канікулах, дзеці ў верасні зноў з радасцю ўзяліся за вучобу. ( Трэба: адпачыўшы ).
- •Памылкi ва ўтварэннi I ва ўжываннi .
- •Дзеепрыметнiкаў і
- •Тэма: правапiс часцiц і
- •Тэма: асаблiвасцi беларускiх і словазлучэнняў і
- •Словазлучэннямi не з’яўляюцца:
- •Варыянт 1
- •Варыянт 2
- •Тэма: знакi прыпынку ў простым сказе і знакi прыпынку памiж дзейнiкам I выказнiкам
- •Знакi прыпынку пры аднародных членах
- •Знакi прыпынку пры адасобленых членах і пры адасобленых азначэннях I прыдатках
- •Знакi прыпынку пры адасобленых акалiчнасцях
- •Знакi прыпынку пры зваротках I адасобленых пабочных канструкцыях
- •Знакi прыпынку ў складаназлучаных . Сказах .
- •Знакi прыпынку ў складаназалежных . І сказах .
- •Знакi прыпынку ў бяззлучнiкавых сказах і
- •Знакi прыпынку ў камбiнаваных сказах . ( з рознымі відамі сувязі ) і
- •Тэма: т ы п ы т э к с т а ў і
- •1. Арфаграфічныя 3. Граматычныя
- •2. Пунктуацыйныя 4. Моўна-стылістычныя
- •Тэма: л е к с I к а. Ф р а з е а л о г I я .
- •210038, Г. Віцебск, Маскоўскі праспект, 33.
Гістарычныя чаргаванні зычных гукаў :
г // з' : берага – на беразе к // ц : рука – руцэ х // с' : страха – страсе |
|
г // ж : дарога – дарожны к // ч : рака – рачны х // ш : страх – страшыць |
в // ў : трава – траўка л // ў : касіла – касіў |
з // ж : казаць – кажу с // ш : касá – кашу́ д // дж : хада – хаджу д // с' : кладу – класці |
б' // бл' : любіць – люблю п' // пл' : купіць – куплю м' // мл' : аформіць – аформлю в' // ўл' : травіць – траўлю ф' // фл' : графíць – графлю |
Пазіцыйныя чаргаванні зычных гукаў:
д // дз' : сады – садзіць; т // ц' : плот – на плоце ;
Чаргаванне цвёрдых зычных з мяккімі: м // м' : сума – к суме; н // н' : рана – на ране; в // в' : галава – галаве і г. д.
Гістарычныя чаргаванні галосных гукаў :
е // і : цвет // цвісці, цвіценне, зацвітаць; кветка // квітнець;
смех // усміхацца; здзерці // здзіраць; светлы // світаць, світанак, світанне; ветлівы // вітаць, вітанне; памерці // паміраць;
сцеле // рассцілае;
ле // лі: блеск (бляск) // блішчаць, бліскавіца; слепнуць (асляпіць) // сліпучы + варыянт: // сляпучы (!!!)
о // і : збор // збіраць, збіранне; звон // звінець.
Да тэмы ”Фанетыка” :
Санорныя гукі (няпарныя звонкія); яны званчэйшыя за звонкія:
[в], [в'], [л], [л'], [м], [м'], [н], [н'], [р], [ў], [й].
Шыпячыя гукі: [ж], [ш], [дж], [ч]. Свісцячыя гукі: [з], [з'], [с], [с'], [дз], [дз'], [ц], [ц']
|
Зычныя няпарныя па звонкасці і глухасці:
11 Санорных: [ л ] , [ л' ] , [ м ] , [ м' ] , [ н ] , [ н' ] , [ в ] , [ в' ] , [ ў ] , [ р ] ,[ j ]
і 2 глухія: [ ф ] , [ ф' ] .
Зычныя парныя па звонкасці і глухасці:
звонкія: б б' г г' g g' д дз дз' з з' ж дж ( Выбухныя г :
глухія: п п' х х' к к' т ц ц' с с' ш ч [ g] = [g]; [g' ] = [g' ] )
1. Парныя па звонкасці / глухасці зычныя ў канцы слова і перад зычнымі знаходзяцца ў слабай пазіцыі, дзе іх вымаўленне можа не адпавядаць напісанню, а іменна: парныя звонкія на канцы слоў аглушаюцца, а ў сярэдзіне слоў перад глухімі прыпадабняюцца (асімілююцца) да сваіх парных глухіх, парныя ж глухія прыпадабняюцца (асімілююцца) да сваіх парных звонкіх.
2. Свісцячыя перад шыпячымі і шыпячыя перад свісцячымі таксама знаходзяцца ў слабай пазіцыі, дзе прыпадабняюцца да свайго парнага па свісцячасці / шыпячасці зычнага.
3. Свісцячыя перад мяккімі (акрамя [г' ] , [к' ] , [х' ] !!! ) таксама прыпадабняюцца да сваіх парных мяккіх гукаў (асімілююцца). Т. ч., у зычных бывае наступная
АСİМİЛЯЦЫЯ ( прыпадабненне ) трох відаў:
АСİМİЛЯЦЫЯ ПА ЗВОНКАСЦİ / ГЛУХАСЦİ :
1. ЗВ. + ГЛ. = ГЛ. + ГЛ. : грэбці [п] , кладка [т] , лёгкі [х] , ксёндз [ц] , катэдж [ч].
2. ГЛ. + ЗВ. = ЗВ. + ЗВ. : касьба [з' ] , барацьба [дз' ] , футбол [д ] , носьбіт [з' ] , спецгрупа [дз ] , начбазы [дж ] , плацдарм [дз ] , хрэсьбіны [з' ] .
Для праверкі правапісу невыразных зычных (у слабай пазіцыі) амаль заўсёды можна падабраць праверачнае слова з гэтым жа зычным у моцнай пазіцыі, г. зн. з галосным або санорным пасля яго: грабу, кладу, лёгенькі, ксяндзы, катэджы; касіць, барцы, насіць, спецыяльная (група), начальнік (базы), хросны (бацька).
АСİМİЛЯЦЫЯ ПА СВİСЦЯЧАСЦİ / ШЫПЯЧАСЦİ.: