Профессия геолога

Работа геолога трудна и в тоже время увлекательна. В глухой тайге, в тундре, в высоких горах, на морском берегу, везде можно встретить неутомимого разведчика недр. Часто, то по обледенелой тропе, то по скальному карнизу пересекает он неприступные горные перевалы. Вдали белеют не то облака, не то ледники, видны расселины ущелья и бурные реки, и снежные вершины. Работа геолога требует не только выносливости и смелости, но также необходимых знаний опыта. Задолго до начала экспедиции геолог внимательно изучает тот район, край, область, куда он направляется. Поэтому геологу не обойтись без карты местности. При нем всегда и набор геологических инструментов и химических реактивов специальный геологический молоток и лупа соляная кислота, горный и простой компас, мешочки для образцов и другое. Геолог собирает образцы отмечает на карте места, где они взяты. На месте находки полезного ископаемого геологи выкладывают из камня памятный знак или вбивают деревянную вешку с фамилиями нашедших месторождение. После тщательного обследования и изучения составляют особые геологические карты.

Сөздік

неутомимый – шаршамайтын

разведчик – барлаушы

обледенелый –мұзды

перевал – асулар

выносливость – шыдамдылық

опыт – тәжірибе

геологические инструменты – геологиялық құралдар

полезное ископаемое – пайдалы қазбалар

3-нұсқа

1-тапсырма. Сөз тіркестерінің орысша баламасын табыңыздар.

таулы асулар шаршамайтын барлаушы биік таулар теңіз жағалауы қиын жұмыс қарлы шың қажетті білім арнайы балға үлгі жинау ескерткіш белгі

высокие горы трудная работа необходимое знание морской берег горные перевалы специальный молоток неутомимый разведчик памятный знак снежная вершина собирать образцы

2-тапсырма. Мәтінді мәнерлеп оқып, химиялық терминдерді тауып, сөйлем құрастырыңыздар

Қазіргі технологияда хромды қолданбайтын сала жоқ деп айтуға болады. Бірақ, бір өкініштісі, хром табиғатта аз кездеседі. Хром таралуына байланысты химиялық элементтер арасында он жетінші орын алғанмен, оның жер қабатындағы орташа құрамы 0,035 пайыз.

Хром кен көздері Африканың оңтүстігінде, Финляндия, Турция, Бразилия, Филипин, Үнді, Албания, Югославияда белгілі. Аз көлемде хорм сондай-ақ Мадагаскар, Жаңа Календония, Греция, Иран, Куба және Кипр, Судан, Америка құрама штаттарында өндіріледі.

Ресейде бай хром қабаты ХІХ ғасыр аяғында Оралда ашылды. Орал хромы еуропалық рынокта белгілі болды. Алайда біздің ғасырдың 50-жылдарының аяғында Оралда өндірілетін хром кенінің сапасы төмендеді. Сол кезден жаңа кен көздерін іздеу басталды. Бұл бастаған іс табыспен аяқталды.

4-нұсқа

1-тапсырма. Өзіңіздің таңдаған мамандығыңыз туралы айтыңыз.

2-тапсырма. «Мамандықтың бәрі жақсы, тек оны сүйе біл» деген нақыл сөз төңірегінде пікірталас өткізіңіздер.

№5 тақырып бойынша тест тапсырмасы

1. Сәтбаев Қаныш Имантайұлының ғылыми еңбектің сандық көрсеткіші

а) 640 б)576 с) 908 д) 550 е) 660

2. Сәтбаев Қаныш Имантайұлы қай жерде дүниеге келген.

а) Павлодар облысының Баянауыл ауданында б) Жезқазғанда с) Орқашта

д) Қарағанды облысында е) Семей қаласында

3.Қазақстандағы геология ғылымдары институтының директоры болды? а)1941-1964 жылдары б) 1980-1985 с) 1945-1947 д) 1967-1967 е) 1967-1986

4. Қорларын зерттеу сөз тіркесінің аудармасы?

а) исследование запасов б) карта по гипотезам с) общественный деятель д) политический состав е) полезные ископаемые

5. Саяси сөзінің аудармасы?

а)исследование запасов б)карта по гипотезам с)общественный деятель

д) политический состав е) саяси

6.Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді табыңыз

а) Аспан ашық, айнала тып-тыныш б)Он бесінде азамат болсаң, еңбегіміз өнімді болсын, қамбамыз жеміске толсын с)барып құлақ салсақ та, ешбір дыбыс естілмейді д) Сіздерге бар айтарым сол – сағат төртте осында келіңіздер е)Мен аққала жасап жүрмін

7.Түсіндірмелі салалас сөйлемді көрсетіңіз

а)Жайлаудың көлдеріне сене беруге болмайды, құрғақшылық жылы олардың көбі тартылып қалар

б)Бұл істің шындығын не көзімен көрген айтар немесе құлағымен естіген айтар.

с)Сережа өлеңінің балаларға әсер еткендігі сонша – олар әлгі партизан шалды көз алдарында шын көріп тұрғандай болды. д)Бұл жерде не сен тұрасың, не мен тұрамын е)Күш – білімде, шешендік - тілінде

8. Шартты бағыныңқы сөйлемді табыңыз.

а)Биылғы қыс суық болған жоқ б)Жақсы ұзтаздық етсең, болашақтан еңбегіңнің жемісін көресің с)Басқа пәле тілден деген, байқап сөйлескен дұрыс қой. д)Бұның дұрыс болмады – деп әкесі ренжіді.

е)Мысық ұйықтап жатқанда, тынышын алма.

9.Құрамындағы екі не одан да көп сөйлемнің предикаттық қатынастың негізінде тұлғалық, мағыналық және интонациялық жағынана өзара тығыз байланыса жұмсалып, күрделі бір ойды білдіретін бір сөйлемді не дейміз.

а) күрделі сөйлем б)құрмалас сөйлем с)аралас сөйлем д)жай сөйлем е)дұрыс жауап жоқ

10.Жай сөйлем айтылу мақсатына қарай неше топқа бөлінеді?

а)10 б)2 с)5 д)4 е)3

11. Мақсат бағыныңқы сабақтас сөйлемді анықтаңыз.

а) тұрмыс жақсы болу үшін, еңбеккүн көп болуға тиіс б) еңбегін сіңірмесе, ешкімге бидай бермеңдер с)ия мен айтайын, ия сен айт, әйтеуір бұл хабарды естіртуіміз қажет қой д) жер қандай жаңғырды, ел қандай жасарды содан бері е)тоқсан - кішкене денелі адам екен, Ізбасты – үлкен денелі адам екен

№ 6- тақырып бойынша үй тапсырмасының мәтіні

Бекет ата. Махамбет Өтемісұлы. Төл сөз және төлеу сөз

1-нұсқа

1-тапсырма. Мәтінді мазмұндаңыз.