20Билет

1.Металдар әр түрлі заттар мен жанасқанда олармен әрекеттесіп , химиялық қосылыстар түзеді Әсіресе жаңбыр топырақ ылғалы ауа әсерінен қоршаған ортадағы металдар бүлініп желінеді. Бұл кезде металдан жасалған бұйымның қасиеті мүлдем өзгеріп ол біртіндеп бүліне бастайды . Бұл өте зиянды әрі қауіпті процесс жемірілу деп аталады. Қоршаған орта әсерінен болатын металдың желіну құбылысы жемірілу деп аталады. Металдардан жасалған өнеркәсіптік қондырғылар жемірілуге ұшырайды. Жемірілудің келтірген зиянынан металл бұйымдар пайдалануға жарамсыз болып қалады, бұл тіпті түрлі апаттарға соқтыру мүмкін. Сондықтан жемірілу процесінің негізін біліп оның зардаптарын болғызбау жолдарын үйрену керек.

2. Құбырлардың беріктігі дегеніміз ішкі қысымға және түскен салмаққа қарсы тұру .Суды әкету жүйесінде келесі аталған құбырлар қолданады: шойын құбырлар, болат құбырлар, асбест-цемент құбыр, темiр бетон құбырлар және пластмассалық құбырлар.

Шойын құбырлардың жақсы жағы жоғарғы механикалық берiктiгi, тот басуға кедергiленуi, бiр-бiрiне оңай қосылуы. Кемшiлiгi металлдың көп шығыны және динамикалық күшке кедергi бола алмайды, салмағы үлкен.

Болатты құбырлар – МеСт 10704-76, МеСт10705-80, МеСт 8696-74 МЕСТ (ГОСТ) бойынша құбырларды бiр-бiрiне дәнекерлеу арқылы жалғайды, iшi және сырты коррозияға ұшырамас үшiн әртүрлi ерiтiндiлермен қаптайды.

Бұл құбырлардың жақсы жағы – жоғарғы динамикалық күштi көтере алатындығы; iшкi үлкен қысым бар; сейсмикалық төзiмдiлiгi; электр тогын өткiзбеушiлiгi; иiлiп, созылу қасиеттері. Кемшiлiгi – тот басуға бейiмдiлiгi, қымбатшылығы.

Асбест-цемент құбыр құрамы 75-80% цементтен тұрады, қалғаны асбест цементтен құралады.

Бұл құбырлардың жақсы жағы – тот басуға төзiмдiлiгi, электр тогын өткiзбеушiлiгi, салмағының аздығы, жылу өткiзбейтiндiгi. Кемшiлiгi – динамикалық күшке төзiмсiздiгi.

Темiр бетон құбырлар 12586-83 МЕСТ (ГОСТ) бойынша жасалынады. Бетон мен темір бетон конструкцияларының бетін ылғалдан бұдырлан тазарту керек . Барлық ойық пен сызаттрадың конструкция бетонының құрамымен бірдей ертіндіміен бітеу керек. Майлы дақтарды еріткіштермен, тұздануы-4-5% тік кальцийленген содамен тазартады. Бетон бетінің ласын қолмен тегістеп кетіреді, ал егер көлемді жұмыстар болса, арнайы құм шышып, егейтін машиналар қолданылады. Металл конструкцияларының бетін коррозияға қарсы дайындау оны тот басудан, майдан, қақтан, ластан тазартудан тұрады. Тазартудың ең тиімді түрі- абразивпен үрлеу механикалық әдісі. Егер беттерге қатаң талаптар қойылмаса , онда металл щеткаларымен тазартуға да болады.

Жақсы жағы – төзiмдiлiгi, тот баспайды. Кемшiлiгi – үлкен салмақ, бағасы өте қымбаттылығы.

3.Ғимартаттар мен құрылыстың конструкцияларына механикалық күштер мен қоршаған ортаның физика-химиялық ықпалы әсер етеді. Ғимараттардағы құрылыс материалының 15-75% атмосфералық және өндірістік агрессивті орталардың зақымдау әесріне ұшірайтыны белгілі болған. Дамыған елдерде коррозияға ұлттық пайданың 100% -іне жуығын құрайды екен. Әлемде жылына тек болатың 100 млн т жоғалады. Металлдарды коррозиядан енжар қорғау үшін металл маркаларын таңдап алу керек, орташа және агрессивті ортада қолданылатын металл конструкциялары үшін екі бұрыштықтан тұратын тавр қимасы 4- бұрыштықтан тұратын крест қимасы тұйық емес тік бұрыш қима қолданылмайды. Ғимараттарды тот басудан қорғау кезінде қандай әдістер десе ғимартаттрады уақытылы әктеу, әрлеу, әдістері жүргізу керек. Сырлау әдістеріде уақытылы істелуі керек. Сырлау әдісі арқылы біз ғимартаттың коррозияға ұшырау, яғни тот басуын алдын-аламыз.