13Билет

1.Торабын есептеу жұмыстарын жеңілдету мақсатында қала су құбырларын жобалаған кезде құбырларға берілетін су құбыр ұзындығы бойынша бірқалыпты шығындалады деп есептелінеді. Профессор Н.Гениевтің ұсынысы бойынша әр бір бөліктерден бөлініп шығатын су көлемі оның ұзындығына пропорционал болады. Бұл жағдайда бір метрге қатысты алынатын меншікті шығын келесі формуламен анықталады.

Мұндағы: Q — Есепті мерзімдегі тұтынушылар су құбыр торабынан алынатын толық су шығыны;

ΣQ_соср — ірі су тұтынушылардың алу су көлемінің шоғырланған қосындысы;

Σl — Су құбыр магистралдық торабының барлық құбыр ұзындығының қосындысы.Бұдан әр бөлікке қатысты шығынды, былайша айтқанда жол жөнекей шығынды анықтауға болады.

мұндағы: l — қалалық су құбыр бөлігінің ұзындығы.Қарастырылып отырған бөліктерден оған қатысты жол жөнекей шығынынан Q_жол тыс төменгі құбырларға баратын «өтпелі» Q_өтп шығын өтеді. Іздеп отырған шығын келесі формуламен анықталады. Q_ізд =ΣQ_жол+ΣQ_өтп. Диаграммма бойынша учаскеде диметри ар турли қубрылар жургизилген болу керек ал жалпы курылыс кагидалары бойынша учаскеде диаметтрлери бирдей кубырлар жургизилу тиис сонымен учаскедеги озгертин шыгынды өзгрметйін яғни оған эквиваленті болатын шығымен алмастырумыз керек . Ондай шыгынды гидравликалық заңдаына сүйіе отырып тбуға болады. Мәселен қарастырылып отырған учаскеден өзгеруші шығын өткен кезде H1-2 тең арын жоғалатын болады. , енді биз сол учаскеден осынша арын жоғалатын , бірақ өзгертмеймін шығынды өткізейік . ол шығыныды Q экв. Белгілеп , шарт бойынша ізделініп отырған шығынды табайық: Q_ізд =Q_экв+Q_өтп ПРофессор М. Я. Ясюкевичтің айтуынша альфа тең 0,5 ....0,58 тең мұндағы эквивалент коэффициетн Q_жол жол жөнекей және өтпелі Q_өтп шығындарының қатынасына байлансыты. Ол 0,5...0,58 аралығында алынады практикалық есептеу жұмысатрын жеңілдету мақсатымен альфа тең 0,5 деп алып ізделіп отырған шығынды анықтауға болады. Q_ізд =0,5Q_жол+Q_өтп Енді жоғарыда айтылған салыстара отырып әр біруіне бөліп учаскенің бастапқы және соңгы нуктелерине койсак онда дан кубырлар учаскелеринин гидравликалык сипаттамсы коп озгере коймайды ягни жол бойы биркелки шыгындалатын жол жонекей шыгынды еки туин шыгымен алмастыру кубыр сипатын озгерте коймайды. Сонымен кез келген туииннин шыгыны Q_түйн сол тйинге жалганган учаскелердин жол жонекей шыгыдарынын косындыларынын жартысына тен болдаы ягни Q_түйн =0.5ΣQ_жол

2. Су шығыны кез келген су құбырының көлденең қимасында тұрақты болады. Су құбырының төменгі бөлігінде қысым атмосфералық қысымнан төмен болады және ауа тербелістерінің әсерінен шу пайда болады. Су құбырындағы еркін ағыннан су тамшыларға бөлініп электрленеді. Мысалы, үлкен сарқырамалар қасында жоғары электрлік өріс болады. Егер құбырдың бастапқы жағында су құбырды толық, тығыз түрде қамтитын болса, онда құбырдың соңғы жақтарында үздіксіз су ағыны пайда болады. Егерде біз алдын ала құбыр ішіндегі сұйықтықтың ағынын әр түрлі биіктіктерде үздіксіз ағынды алу үшін есептейтін болсақ, онда вертикалды және төмен бағытталған құбырларда сұйықтықтың шусыз ағынын аламыз.

3. Елді мекеннің су тораптарында шаруашылық ауыз суды пайдаланудың максималды кезіндегі минималды еркін арын жер бетіндегі бір этажды құрылыс болған кезде 10м қабылдаймыз, ал қабат саны көп болған жағдайда әр қабатқа 4 м қосамыз. Н_ер=10+4(n-1)м мундағы кабат саны H_ер=10+4(4-1)22м

Сыртқы тораптың шаруашылық ауыз су құбырының еркін арыны 60м асқан жагдайда қысым реттегіш қондырғы немесе сумен жабдыктау жүйесінің аймақтық түрін қолданады. Өртке қарсы құбырды төмен қысымды қылып қабыдаймыз. Жоғары қысымыды өрт құбырларын белгілі бір негізге сәйкес қабылдаймыз. Төмен қысымды өрт құбырының тораптағы еркін арыны өрт өшіру кезінде 10м кем болмай керек. Пьезометрлік арынды жер бетінің белгісіне еркін арынды қосу арқылы анықтаймыз.