- •Алматы 2013
- •§ 1. Халықаралық жеке құқық түсiнiгi және атауы
- •§ 2. Халықаралық жеке құқықтың мазмұны мен мәнi
- •3 Жағдай ажыратылады.
- •§ 3. Халықаралық жеке құқықтың құқық саласы ретiндегi мәнi
- •§ 4. Халықаралық жеке құқықтың құқық жүйесiнде алатын орны
- •§5 Халықаралық жеке құқықтың қайнар көздері.
- •§ 1. Коллизиялық ереженiң (норманың) түсiнiгi және маңызы
- •§ 2. Коллизиялық ереженiң құрылымы және оның түрлерi
- •§ 1. Шетел құқығының қолдануының жалпы түсінігі
- •§ 2. Шетел құқығы нормаларының мазмұнын анықтау.
- •§ 3. Өзара түсіністік
- •§ 4. Кері сілтеме жасау және үшінші елдің құқығына сілтеме жасау
- •1879 Жылға дейінгі Renvoi тарихы
- •5 Заңында бұл мәселе мүлде қарастырылмаған елдер
- •§ 5. Жария тәртіп туралы ескерту
- •§ 6. Императивтік нормаларды қолдану
- •§7 Көп құқықтық жүйелері бар елдің құқығын қолдану
- •§ 1. Халықаралық-құқықтық реттеудегі «жеке тұлға» түсінігі
- •§ 2. Халықаралық жеке құқықтағы жеке тұлғалардың классификациясы.
- •§ 3. Жеке тұлғаның жеке заңы
- •§ 1. Заңды тұлғалардың ұлты мен статуты
- •§ 2. Қазақстан Республикасындағы шетелдік заңды тұлғалардың құқықтық жағдайы
- •§ 3. Қазақстандық заңды тұлғалардың шетелдегі қызметі (тарихи шолу)
- •§ 4. Халықаралық заңды тұлғалар
- •§1 Мемлекеттің халықаралық-құқықтық иммунитетінің негізі.
- •§2 Мемлекет иммунитетiнiң түсiнiгi мен элементтерi.
- •§3. Халықаралық жеке құқықта мемлекет иммунитетiнiң теориясы.
- •§4 Мемлекеттік заңды тұлғалардың құқықтық мәртебесі.
- •§5 Сот тәжірибиесіндегі мемлекет иммунитетінің қағидасы.
- •§6 Mемлекеттердің иммунитеті және меншігі туралы ұлттық заңнамалар
- •§1 Меншік құқығының түсінігі
- •§2 Меншік құқығындағы коллизиялық мәселелері
- •§3 Меншік құқығындағы Ұлттандыру мәселесі
- •§4 Шетел инвестициясын реттеу мәселесі
- •Қазақстан Республикасында шетелдік инвестицияларды аймақтық және көп жақты реттеу
- •§8. Сыртқы экономикалық мәмілелерді құқықтық реттеу сипаты.
- •§1 Халықаралық сипаттағы шарттық міндеттемелердің түсінігі
- •§2 Сыртқы экономикалық мәмілелерді құқықтық реттеу сипаты және орны
- •§3 Міндеттемелік статут
- •§4. Қолданылатын құқықтың түсінігі.
- •§5Тараптардың еркі
- •§6 Аса тығыз байланыс заңы – proper law және басқа коллизиялық ережелер
- •§7Қазақстан Республикасындағы сыртқы экономикалық мәмлілердің жаңа түрлері.
- •Лизинг операциясының техникасы (1 схема)
- •Лизинг операциясының техникасы (2 схема).
- •Факторинг компания
- •Факторингтік операциялар (Схема 4)
- •Факторингктік операциялар
- •Форфейтор мәмілесінің техникасы (5 схема)
- •Экспортер
- •Импортер
- •Форфейтор - банк
- •Халықаралық жеке құқықтағы есеп айырысу қатынастары
- •§1 Халықаралық есеп айырысу қатынастарының түсінігі мен мазмұны.
- •§2 Халықаралық есеп айырысу саласындағы халықаралық әдеп-ғұрыптардың унификациялануы.
- •§3 Халықаралық коммерциялық операциялардағы есеп-айырысулардың нысандары.
- •§4 Валюталық тәуекелді сақтандыру шаралары ретінде – валюталық ескертпелер.
- •§5 Халықаралық есеп айырысу қатынастарына банктердің қатысуы.
- •Халықаралық тасымалдау
- •§1 Халықаралық тасмалдаудың түсінігі және тасымалдау шартының халықаралық сипаттамасы
- •§2 Теміржол тасымалы.
- •§3 Халықаралық әуе тасымалы
- •§4 Халықаралық теңіз тасымалын материалды-құқықтық және коллизиялық-құқықтық реттеу
- •§1 Халықаралық жеке құқықтағы еңбек қатынастарының жалпы сипаттамасы
- •§2 Халықаралық жеке құқықтағы еңбек қатынастардағы коллизиялық байламдар
- •§3 Халықаралық жеке құқықтағы еңбек қатынастарын халықаралық шарттарда және Қазақстан Республикасы заңнамаларында құқықтық реттеу тәсілдері
- •12 Тарау Халықаралық жеке құқықтағы деликт мәселесі
- •§1 Деликт түсінігі
- •§2 Зиян келтіруден туындайтын міндеттемелердің коллизиялық құқықтық мәселесі
- •§3 Қазақстан Республикасындағы деликт мәселесі
- •§3 Шетелдегі деликт мәселесі
- •§1 Авторлық құқықты халықаралық
- •А) «Берн» одағы.
- •1896 Жылғы Париж конференциясы.
- •1908 Жылғы Берлин конференциясы.
- •1914 Жылғы Қосымша Берн хаттамасы.
- •1928 Жылғы Рим конференциясы.
- •1948 Жылғы Брюссель конференциясы.
- •1967 Жылғы Стокгольм конференциясы.
- •Ә) «Американаралық конвенциялар»
- •Б) «Авторлық құқықты қорғау туралы Дүниежүзілік конвенция»
- •§2. Қазақстан Республикасының авторлық құқықты қорғау жүйесінің дамуы.
- •А) Қазақстан Республикасының авторлық құқығындағы жалпы ережелер. Авторлық құқық нормаларының әрекет етуі.
- •Авторлық құқық объектілері.
- •Авторлыққа байланысты негізгі ережелер.
- •Б) Қазақстан Республикасының авторлық құқық заңдылығындағы қиыншылықтар туғызатын мәселелер.
- •Патенттiк құҚыҚ жӘне ҚазаҚстан Республикасынан тыс жерде тауар таҢбаларын ҚорҒау
- •§ 1. Патент құқығының түсiнiгi мен мазмұны
- •§ 2. Патент берiлетiн интеллектуалдық меншiктiң негiзгi объектiлерi
- •§ 3. Қазақстан Республикасының аумағында интеллектуалдық меншiк бойынша әрекет ететiн халықаралық конвенциялар
- •§ 4. Патент жүйесiн қалыптастыратын халықаралық құқық органдары
- •§ 5. Қазақстан Республикасында патент қатынастарын реттейтiн ұлттық заңнама
- •§ 6. Қазақстан Республикасында патент қатынастарын жүзеге асыратын органдар
- •ХалыҚаралыҚ жеке құҚыҚтаҒы отбасы құҚыҒы
- •§ 1. Отбасы құқығы саласындағы коллизиялық мәселе
- •§ 2. Некеге отыру және некенi тоқтату
- •§ 3. Ерлi-зайыптылар арасындағы және ата-ана мен
- •§ 4. Халықаралық жеке құқықтағы бала асырап алу, қамқоршылық пен қорғаншылық институттары
- •§ 6. Шетелдік асырап алу қатынастарына байланысты балаларды қорғау және ынтымақтастық туралы Конвенция аясында реттеу (29.05.1993ж)
- •1.Халықаралық жеке құқықтағы мұрагерліктің түсінігі және жалпы сипаттамасы.
- •2.Өсиеттің негізі.
- •3.Өсиет нысаны.
- •4.Шетел мемлекеттерінің заңнамалары.
- •5.Мүліктің иесіз қалғандығының ұғымы және тану жағдайлары
- •6. Иесіз қалған мүліктің мемлекетке өтуі және заңи негізгі өтуі.
- •1.Халықаралық коммерциялық арбитраждың түсінігі мен түрлері
- •1) Реттеу пәні бойынша:
- •2) Әрекет ету мерзімі бойынша:
- •3) Құзырет шеңберінде:
- •Пайдаланған әдебиттер: Негізгі әдебиеттер
- •Қосымша әдебиеттер
- •Мазмұны
§2 Халықаралық есеп айырысу саласындағы халықаралық әдеп-ғұрыптардың унификациялануы.
Халықаралық есеп айырысу ережелерінің унификациясы: Халықаралық сауда палатысымен 30-ы жылдары құжаттық аккредитивтер үшін, ал 50-ы жылдары инкассолық операциялар үшін жүзеге асырылған болатын. Яғни, халықаралық коммерциялық қатынастардағы есеп айырысудың 3 негізгі нысандарынан екеуінің реттелуі арнайы халықаралық құжаттарда кодификацияланбаған халықаралық әдеп-ғұрыптармен жүзеге асырылады.
Тек банктік аударылымдарға қатысты бірыңғай унификацияланған акт жоқ: бұл есеп айырысу нысаны ерік автономиясына байланысты тараптармен таңдалған немесе коллизиялық нормалармен сәйкес қолдануға тиесілі ішкі мемлекеттік құқықпен реттеледі. Қазіргі кезде «Құжаттық аккредитивтер үшін унификацияланған Ережелер мен әдеп-ғұрыптар» (1993ж) және «Инкассо бойынша унификацияланған Ережелер» (1995ж) әрекет етеді.
1993 жылғы Ережелері әдетте сыртқыэкономикалық мәмілелерді жасасуда тараптармен қолданатын және әртүрлі мемлекеттердің тәжірибесінде қалыптасқан халықаралық әдеп-ғұрыптарды құрайды.
Ереженің 2 бабына сәйкес аккредитив-клиенттің сұрауы бойынша (аккредитив тапсырыс берушісі) әрекет ете отырып, банк эммитент (аккредитив шығарушы банк) 3-ші тұлғаға (бенифициарға) төлемді жүзеге асырады немесе бенефициардың аудармалы вексельдерін төлейтін келісім болып табылады.
Аккредитив – ол сатып алу, сату шартынан немесе басқа да шартта негізгі болып табылатын ерекшеленген мәміле. Аккредитив операцияларында тараптар тек құжаттармен ғана айналысады.
Ережеде аккредитивтердің әр алуан түрлерінің сипаттамасы; аккредитивті шығару мен оған өзгертулер енгізу үшін қойылатын талаптар сипаттамасы беріледі.
Аккредитивтер: шақырылатын және шақырылмайтын; аудармалы (трансферабельді); револьверді; жабылған және жабылмаған бола алады.
Шақырылатын аккредитив бенефициарлардың алдын ала ескертуінсіз кез-келген кезде банк иммитентпен өзгертіле немесе алынып тастала алады.
Шақырылмайтын аккредитив бойынша міндеттемелер банк имитенттің және бенефициардың келісімінсіз өзгертіле алмайды және алынып тастала алмайды.
Трансферабельді акредитив бойынша банк төлем немесе акцепт жүзеге асыратын банкке аккредитивпен толықтай немесе жартылай бір немесе бірнеше басқа тұлғалар (екінші бенефициарға) пайдалана алатындығы туралы тапсырыс беру құқығына иеленеді.
Револьверді аккредитив бойынша оны қолданған сайын ол бойынша төлемнен кейін аккредитив сомасы автоматты түрде қалпына келеді.
Жабылған аккредитив – бұл аккредитив түрін ашуда банк иммитент алдын-ала атқарушы банк билеуіне аккредитив бойынша төлемдер үшін оларды пайдалану шарттарымен иммитент-банктің міндеттерінің әрекет ету мерзіміне аккредитив саласында валюталық құралдарды ұсынады.
Ережеде аккредитивті шақырылатын немесе шақырылмайтын ретінде анықтау қажеттілігі айтылған. Егер келісімде бұл жайт ескерілмесе, онда акредитив шақырылатын болып саналады.
Ереже мазмұнында аса қызық туғызатын - 20-бап. Бұл бап бойынша аккредитивке еркін терминдердің қолданылуына тыйым салынған. Аккредитив құжат ретінде белгілі ерекшеліктерге ие болғандықтан, онда компанияға қатысты «құзыретті», «аса танымал», «жергілікті» сияқты сөздермен «қоқыстандыру» жіберілмейді. Әйтпесе бұндай сөздер серіктес компанияда жаңылдық туғызуы мүмкін.
Ереже бойынша құжаттық аккредитивтер белгілі бір сипатқа ие және бұл сипаттамалар мазмұндалған. Бұның себебі, аккредитивтік рәсімделу бір мемлекетте танылып, екіншісінде танылмауы мүмкін. Осындай жағдайларды болдырмас үшін сипаттамаға сәйкес құжаттарды рәсімдеген жөн.
Алайда, 1993 жылғы Ережелер конвенция болып табылмайды және оны қолдану тараптар еркімен жүзеге асырылады. Бұл ерік білдіру халықаралық шарттарда көрініс табады.
Халықаралық есеп айырысуды унификациялаудың басқа мысалы ретінде «Инкассо бойынша коммерциялық құжаттардың унификацияланған Ережелері» (1995ж) танылады. Бұл құжат алғашында 1958 жылы Халықаралық сауда палатасымен дайындалып, шығарылған болатын.
Инкассо бойынша Ережелердің заңи күші алдыңғы құжатқа ұқсас: 1995 жылғы Ережелері банк қызметінде жүзеге асырылатын халықаралық әдеп-ғұрыптардың жиынтығы.
Инкассо - өз клиенттерінің нұсқауларына сәйкес жүзеге асырылатын банктік операциялар. Бұл нұсқаулар төлемді (немесе акцептті) алу, коммерциялық және қаржылық құжаттарды беру әрекеттерін қамтиды.
Банк-ремитент (ақшалық қаражатты алушыға қызмет көрсету банкі) өз клиентінің нұсқауларын орындау үшін, әдетте, басқа банктердің (инкассолық банктер) қызметтерін пайдаланады. Инкассолық банк болып-ақша алушымен көрсетілген банк бола алады, ал бұндай көрсету болмаған жағдайда – банк-ремитенттің таңдауы бойынша кез-келген банк табылады. Төлеушіге құжаттарды ұсынатын банк – «өкіл етуші» банк деп аталады.
Инкассолық тапсырыстар, сондай-ақ құжаттық аккредитив нысанындағы есеп айырысуды жүзеге асыруда маңызды болып банктерге тапсырылатын құжаттардың дұрыс рәсімделуі табылады. Өз кезегінде, банктер құжаттардың инкассолық тапсырыста көрсетілген мағлұмат сыртқы белгілерге сәйкес екендігін тексеруі тиіс. Сыртқы ерекше белгінің біреуі болмаған жағдайда құжат жарамсыз болып танылуы мүмкін. Сонымен қатар, көптеген құқықтық жүйелерде инкассолық операциялардың заңнамалық деңгейде реттелуі қарастырылмағанымен, күрделенуі мүмкін. Бұл ұсынылған инкассолық тапсырыстардың жарамдылығын субъективті бағалаудың банк қызметінде еркіндік туғызады.
Халықаралық есеп айырысуда құқықтық әдеп-ғұрыптардың қажеттілігі, сондай-ақ мемлекеттің халықаралық конвенцияны қабылдай алу мүмкіндігінің жоқтығын көрсетеді. Осы жағдайларда ымраға келу ретінде сыртқыэкономикалық мәмілелерді жүзеге асыру кезінде тараптардың есеп айырысуын жеңілдететін 1993 және 1995 жылғы Ережелердің қолданылуын айтуға болады.