39. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. І ўстанаўленне Савецкай улады ў Беларусі. Брэсцкі мір.

Узброеннае паўстанне ў Петраградзе (Кастрычніцкая рэвалюцыя) падтрымалі і ў Бел. 26 кастрычніка 1917г. Мінскі Савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў узяў ула-ду ў св. рукі. Савет узброіў рабочых-чыгуначнікаў. Была ўведзена цэнзура, арганізаваны кантроль над ва-жнейшымі аб’ектамі. Быў створаны ВРК Зах. фронту. Не ўсе прызналі новую ўладу. 27 кастрычніка 17г. у Мінску быў створаны Камітэт выратавання рэвалюцыі на чале з Калатухіным. У яго склад увайшлі прадстаў-нікі Франтавога камітэта. Праграма камітэта прадуг-леджвала захаванне ўлады Часовага ўрада. Дзеянні Кі-мітэта падтрымала Вялікая Бел. Рада. На дапамогу Ка-мітэту была ўведзена Каўказская дывізія. У барацьбе з Камітэтам бальшавікі зрабілі стаўку на салдат Зах. фронту. 1 лістапада 17г. у Мінск прыбылі атрады рэ-валюцыйных салдат 2-й арміі, Хутка да Мінска пады-шлі і іншыя баявыя часці. 2 лістапада у Мінску ўста-лявалася савецкая ўлада. ВРК Зах. фронту ўзяў уладу ў св. рукі. Камітэт выратавання рэвалюцыі быў распу-шчаны. Услед за Мінскам савецкая ўлада ўсталявала-ся і ў іншых гарадах Бел. 30 кастрычнікаабвясцілі са-вецкую ўладу Гомельскі гарадскі Савет рабочых і сал-дацкіх дэпутатаў і Выканком павятовага Савета сялян-скіх дэпутатаў. Барацьба за ўстанаўленне савецкай улады ў Бел. ўскладнялася дзеяннямі Стаўкі Вярхоў-нага галоўнакамандуючага, якая знах. у Магілёве. Вакол Стаўкі былі сканцэнтраваны ўсе антыбальшаві-цкія сілы. Савецкі ўрад пачаў рашучую барацьбу са Стаўкай. 20 лістапада рэвалюцыйныя войскі на чале з Крыленкам захапілі Стаўку. Такім чынам, за кароткі час савецкая ўлада ўсталявалася на усёй неакупірава-най тэр-рыі Бел. 27 лістапада выканкамы, абраныя з’е-здамі Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў Зах. вобл., Саветаў сялянскіх дэпутатаў Мінскай і Віленс-кай губерняў, арміі Зах. фронту,

40. Беларускі нацыянальны рух пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі. Абвяшчэнне бнр.

БЕЛАРУСКІ НАЦЫЯНАЛЬНА-ВЫЗВАЛЕНЧЫ РУХ — грамадскі рух за вызваленне Беларусі з-пад каланіяльнай залежнасці, за нацыянальнае адраджэнне і стварэнне незалежнай беларускай дзяржавы. Спачатку развіваўся ў рамках польскага вызваленчага працэсу пад уплывам ідэй паўстання 1794 г. пад кіраўніцтвам Т. Касцюшкі. Паўстанне 1863—1864 гг. дало штуршок выдзяленню ў агульнапольскім і расійскім вызваленчым руху беларускіх нацыянальных патрабаванняў. К. Каліноўскі выказваў ідэю самастойнай Літвы і Беларусі. У 1868 г. у Пецярбургу ўзнікла асветніцкая арганізацыя, члены якой мелі намер арганізаваць выданне літаратуры на беларускай мове. Далейшае развіццё нацыянальнага руху было звязана з народніцкай ідыялогіяй («Гоман» і інш.). У другой палове 1880-х гг. у Мінску ўзнікла група ліберальнай інтэлігенцыі (М. В. Доўнар-Запольскі, Я. Лучына і інш.), якая імкнулася прабудзіць нацыянальную самасвядомасць легальнымі сродкамі. На рубяжы XIX— XXстст. нацыянальны рух злучаецца з сацыялістычнай ідэалогіяй (БСГ і інш.), з беларускім нацыянальна-рэлігійным рухам, творчасцю і рэвалюцыйна-дэмакратычнай дзейнасцю Я. Купалы, Я. Коласа, А. і І. Луцкевічаў, Я. Лёсіка і інш., з працай па стварэнню беларускай дзяржаўнасці (БНР, БССР).

Першы Усебеларускi з'езд адбыуся 5-7 снежня 1917 г. у Мiнску. На iм прысутнiчала 1872 дэлегаты, якiя былi абраны ад усiх 5-цi губерняу Беларусi. Па прадстаўнiцтву i складу гэта быу у поунай меры паунамоцны з'езд якi меу права вырашаць пытаннi

БЕЛАРУСКАЯ НАРОДНАЯ РЭСПУБЛІКА (БНР) — дзяржаўнае ўтварэнне, фактычна абвешчанае 9 сакавіка 1918 г. у II Устаўной грамаце. Незалежнасць БНР абвешчана 25 сакавіка на пасяджэнні Рады і ў III Устаўной грамаце. Ініцыятары стварэння — члены БСГ: А. Луцкевіч, Я. Лёсік і інш. Урад БНР (Народны сакратарыят і Рада) абвяшчаў поўную незалежнасць Беларусі ад Расіі, адмену дэкрэтаў СНК Заходняй вобласці, дэмакратычныя свабоды. У кастрычніку 1925 г. прынята рашэнне аб самаліквідацыі органаў БНР.

Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі.Народны сакратарыят БНР атрымаў ад нямецкага камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі.Вось у такіх складаных умовах Рада БНР на закрытым пасяджэнні прыняла тэкст тэлеграмы германіі, у якой выказвалася падзяка за вызваленне Беларусі ад бальшавіцкага прыгнёту і анархіі.Пасылка Радай тэлеграмы выклікала востры палітычны кразіс у самой Радзе, яе пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты.Крызіс прывёў да расколу БСГ.Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў.Такім чынам, абвяшчэнне БНР з’явілася першай спробай рэалізацыі на практыцы беларускай ідэі, што ўзнікла яшчэ на пачатку ХІХ ст., сукупнасці ўсіх трох яе асноватворных элементаў – нацыянальнай свядомасці, нацыянальна-культурнага адраджэння і нацыянальнай дзяржаўнасці.Аднак гэта быў першы крок барацьбы за беларускую.