- •1. Прадмет і задачы гістарычнай навукі. Месца гісторыі Беларусі ў еўрапейскай і сусветнай гісторыі.
- •2. Асноўныя крыніцы па гісторыі Беларусі. Этапы развіцця айчыннай гістарыяграфіі.
- •3. Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.
- •Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі ў каменным веку.
- •Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі ў бронзавым і раннім жалезным веках.
- •6. Славянізацыя тэрыторыі Беларусі. Станаўленне ўсходнеславянскай дзяржаўнасці. Кіеўская Русь.
- •7. Дзяржавы-княствы на тэрыторыи Беларууси (IX- 1пал. XIII).
- •8. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у IX – першай палове XIII ст.
- •9. Усталяванне хрысціянства на беларускіх землях. Развіццё культуры ў іх – першай палове хііі ст.
- •10. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: перадумовы і канцэпцыі.
- •12. Эвалюцыя палітычнай сістэмы Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.). Прававая сістэма вкл.
- •13. Знешняя палітыка Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.).
- •14. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель ў складзе Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.). Магдэбургскае права.
- •15. Культура Беларусі другой паловы хііі – першай паловы XVI ст. Уплыў ідэй Адраджэння на яе развіццё.
- •16. Фарміраванне беларускай народнасці. Паходжанне назвы “Белая Русь”.
- •17. Лівонская вайна. Утварэнне Рэчы Паспалітай і статус Вялікага княства Літоўскага у яе складзе.
- •18. Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага княства Літоўскага у складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – XVII ст.). Казацка-сялянская вайна сярэдзіны XVII ст. На тэрыторыі Беларусі.
- •19. Рэлігійнае жыццё Вялікага княства Літоўскага (другая палова хvi – XVII ст.). Рэфармацыя і Контррэфармацыя. Утварэнне ўніяцкай царквы.
- •20. Войны на тэрыторыі Беларусі ў другой палове хvii – пачатку xviіi ст.
- •21. Сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – xviiі ст.). Сацыяльныя канфлікты 40-х – 50-х гг. Xviiі ст.
- •22. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай у XVIII ст. Першы падзел Рэчы Паспалітай.
- •23. Грамадска-палітычнае жыццё Рэчы Паспалітай у апошняй чвэрці XVIII ст. Ліквідацыя Рэчы Паспалітай.
- •24. Культура беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – xviiі ст.). Уплыў ідэй Асветніцтва на яе развіццё.
- •25. Змены ў становішчы Беларусі пасля далучэння яе да Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак XIX ст.).
- •26. Беларусь у вайне 1812 г.
- •27. Грамадска-палітычны рух у Беларусі ў першай палове XIX ст. Паўстанне 1831 г. І яго наступствы.
- •28. Асаблівасці сацыяльна-эканамічнага развіцця беларускіх зямель ва ўмовах крызісу феадалізму (першая палова хіх ст.). Рэформы п. Кісялёва.
- •29. Культурнае жыццё Беларусі ў складзе Расійскай імперыі (першая палова хіх ст.).
- •30. Адмена прыгоннага права. Буржуазныя рэформы 1860-х гг. – 1870 гг. І асаблівасці іх правядзення ў Беларусі.
- •31. Развіццё капіталістычных адносін у эканоміцы Беларусі ў 60-я гг. Хіх – пачатку хх ст. Сталыпінская аграрная рэформа.
- •32. Паўстанне 1863 – 1864 гг. На тэрыторыі Беларусі і яго вынікі.
- •33. Культура Беларусі ў 60 – 90-я гг. Хіх ст. Фарміраванне беларускай нацыі.
- •34. Першыя палітычныя арганізацыі ў Беларусі (канец хіх – пачатак хх ст.).
- •35. Рэвалюцыя 1905-1907 гг. У Беларусі і яе вынікі.
- •36. Становішча Беларусі ў гады Першай сусветнай вайны (1914 – люты 1917 г.).
- •37. Лютаўская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя і Беларусь. Беларускі нацыянальны рух (вясна – восень 1917 г.).
- •38. Культура Беларусі ў пачатку хх ст. “Нашаніўскі” перыяд у развіцці культуры.
- •39. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. І ўстанаўленне Савецкай улады ў Беларусі. Брэсцкі мір.
- •40. Беларускі нацыянальны рух пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі. Абвяшчэнне бнр.
- •41. Стварэнне беларускай савецкай дзяржаўнасці (1918 – 1920 гг.).
- •42. Савецка-польская вайна 1919-1920гг. І яе вынікі
- •43. Сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні на савецкай тэрыторыі Беларусі ў
- •44. Утварэнне ссср і ўваходжанне бсср у яе склад. Узбуйненне тэрыторыі бсср.
- •45. Фарміраванне камандна-адміністрацыйнай сістэмы ў 1920 – 1930-я гг. Палітычныя рэпрэсіі ў бсср.
- •Індустрыялізацыя і калектывізацыя бсср (2 пал 1920-х – 1930-я гг.).
- •47. Палітыка беларусізацыі. Дасягненні і супярэчнасці развіцця культуры ў бсср
- •48. Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё Заходняй Беларусі ў складзе
- •49. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Заходняй Беларусі ў 1921 – 1939 гг.
- •50. Абвастрэнне супярэчнасцей паміж вядучымі краінамі свету і пачатак Другой
- •51. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі ўлетку 1941 г.
- •52. Нямецка-фашысцкі акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі.
- •53. Партызанскі і падпольны рух на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •54. Вызваленне тэрыторыі Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •55. Уклад беларускага народа ў Перамогу ў Вялікай Айчыннай вайне. Страты бсср у Другой сусветнай вайне.
- •56. Беларусь на міжнароднай арэне ў другой палове 1940-х – 1980-я гг.
- •57. Асноўныя тэндэнцыі развіцця эканомікі бсср у 1946 – 1985 гг.
- •58. Грамадска-паліт. Жыццё беларусаў (1945-1985гг.)
- •59. Культура бсср ў другой палове 1940-х – 1980-я гг.: дасягненні і супярэчнасці
- •60. Бсср у перыяд перабудовы (1985 – 1991-ы гг.).
- •61. Распад ссср. Абвяшчэнне суверэннай Рэспублікі Беларусь. Грамадска-
- •Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ва ўмовах правядзення рыначных рэформ (1991 – 2007 гг.): праблемы, шляхі іх вырашэння, вынікі.
- •63. Знешняя палітыка Беларусі на сучасным этапе (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
- •64. Змены ў духоўным і культурным жыцці Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
41. Стварэнне беларускай савецкай дзяржаўнасці (1918 – 1920 гг.).
Пасля вызвалення Бел. ад нямецкіх акупантаў і аднаў-лення савецкай улады зноў паўстала пытанне аб утварэнні бел. нац. дзяржаўнасці. Гэту ідэю актыўна адстойвалі Белнацком, Цэнтральнае бюро бел. секцый РКП(б). Кіраўнікі гтых арганізацый Чарвякоў, Жылу-новіч і іншыя лічылі неабходных стварэнне бел. саве-цкай рэспублікі і ўстанаўленне цесных сувязей з РСФСР. 24 снежня 1918г. Пленум ЦКРКП(б) прыняў рашэнне аб стварэнні БССР. 30 снежня 1918г. у Сма-ленску адкрылася VI Паўночна-Зах. абласная канферэ-нцыя РКП(б). Яна прыняла рэзалюцыю “Аб абвяшчэн-ні Зах. камуны Бел. Сац. Рэспублікай”. Канферэнцыя абвясціла сябе І з’ездам Кампартыі “бальшавікоў” Бел. – КП(б)Б. Быў абраны кіруючы орган – Цэнтраль-нае бюро КП(б)Б. На першым яго пасяджэнні быў вы-браны прэзідэнт ЦБ КП(б)Б. Яго старшынёй стаў Мяс-нікоў. 31 снежня 1918г. ЦБ КП(б)Б зацвердзіла склад Часовага рабоча-сялянскага Савецкага ўрада Бел. на чале з Жылуновічам. 1 студзеня 1919г. Часовы ўрад Бел. апублікаваў Маніфест, які абвясціў стварэнне БССР. Уся ўлада на тэр-рыі Бел. пераходзіла да Саве-таў рабочых, сялянскіх і салдацкіх дэпутатаў, асн. сро-дкі вытворчасці абвяшчаліся агульнанар. Уласнасцю. 5 студзеня 1919г. урад БССР, ЦБ КП(б)Б пераехалі са Смаленска ў Мінск, які з гэтага часу стаў сталіцай БССР. Аднак пагроза інтэрвенцыі з боку Польшчы прымусіла савецкае кіраўніцтва неўзабаве аб’яднаць БССР з Літ. ССР. 16 студзеня 1919г. ЦБ РКП(б) пры-няў рашэнне пакінуць Віцебскую, Магілёўскую і Сма-ленскую губерні ў РСФСР, а на аснове Мінскай, Гро-дзенскай, Ковенскай і Віленскай губерняў абвясціць Літ.-Бел. ССР.
ДЗЯРЖАВА — 1. Асноўная форма палітычнай сістэмы грамадства, якая арганізуе, накіроўвае і кантралюе сумесную дзейнасць і адносіны людзей, грамадскіх груп, класаў на аснове права (законаў). Аргнанізуе абарону грамадства ад знешніх ворагаў і зносіны з іншымі краінамі. 2. Тэрытарыяльны, суверэнны саюз (аб’яднанне, супольнасць) грамадзян, утвораны з мэтай абароны іх жыцця, свабоды і маёмасці. Яе дзейнасць рэгламентуецца прававымі нормамі і правіламі маральных паводзін, выкананне якіх забяспечваецца сістэмай кіравання і выхавання. Найбольш істотныя прыкметы дзяржавы — наяўнасць публічнай улады, якая пашыраецца на ўсё грамадства і абапіраецца на сродкі і меры прымусу (армія, паліцыя, турма і інш.); права як сродак ажыццяўлення дзяржаўнай улады; пэўная тэрыторыя.ВЯЛІКАДЗЯРЖАЎНАЯ ПАЛІТЫКА — гэта палітыка падаўлення і дыскрымінацыі.
42. Савецка-польская вайна 1919-1920гг. І яе вынікі
У лістападзе 1918г. адрадзілася польская дзяржава. Атрымаўшы вялікую дапамогу ўзбраеннем і харчаван-нем ад ЗША, Фр. і Англіі, Польшча стала рыхтавацца да захопу бел. і ўкр. зямель. На тэр-рыі Бел. фарміра-валіся атрады “мясцовай самаабароны” з польскіх па-мешчыкаў і шляхціцаў, якія пасля адступлення ням. войскаў павінны ўзяць уладу ў св. рукі. У к. снежня польскія легіянеры занялі Дзярэчын, Ружаны, Пружа-ны. У лютым-сакавіку 1919г. імі былі заняты Брэст, Кобрын, Беласток, Ваўкавыск, Слонім, Пінск. У гэты час войскі Савецкай Расіі прасоўваліся на Захад за ад-ступаючымі германскімі. Прымусовая мабілізацыя ў Чырв. Армію і адпраўка мабілізаваных на Ўсх. фронт, палітыка “ваеннага камунізму” выклікалі сярод насе-льніцтва Бел. і чырвонаармейцаў хвалю абурэння і прывялі да паўстанняў супраць Савецкай улады ва ўсх. частцы Бел. Для барацьбы з паўстанцамі ў Мінску быў створаны ваенна-рэвалюцыйны штаб, які звярну-ўся ў іншыя гарады з просьбай прыслаць войскі і з іх дапамогай жорстка задушыў паўстанне. Вясной 1919г. польскія войскі захапілі Ліду і Вільню. Урад ЛітБел-ССР пераехаў у Мінск. Літ.-бел. армія была перайме-навана ў 16-ю армію. Там не менш польскае наступле-нне працягвалася. Сав. войскі пакінулі Мінск, Слуцк, Барысаў, Жлобін, Рэчыцу. Восенню 1919г. фронт стабілізаваўся па лініі Полацк, р.Бярэзіна і Днепр, на якой пратрымаўся да вясны 1920г. Захопленая тэр-рыя Бел. была названа ўсх. вобл. Польшчы (“Усх. крэса-мі”). Акупіраваныя тэр-рыі былі падзелены на Віленс-кую і Мінскую акругі. Польскія ўлады ліквідавалі ор-ганы мясцовага самакіравання, былі забаронены праф-саюзы і іншыя раб. Арганізацыі. Аднаўлялася памеш-чыцкае землеўладанне. Польская армія праводзіла не-памерныя рэквізіцыі. У культ. жыцці праводзілася па-ланізацыя. У 1919г. былі зачынены гімназіі, інстыту-ты, школы. Мн. дзеячы бел. нац. руху, настаўнікі бел. школ былі арыштаваны. Дзярж. мова – польская. Ва ўмовах польскай акупацыі бел. нац. рух з-за паліт. рознагалоссяў быў расколаты і раз’яднаны. Яго паліт. цэнтр – Рада БНР. Пад уплывам красавіцкай з’явы Пілсудскага мн. бел. дзеячы пайшлі на супрацоўніцтва з палякамі, спадзеючыся з іх дапаогай здзейсніць ідэю незалежнасці. Палітыка гвалту і тэрору супраць бел. народа паставіла мн. бел. палітыкаў у апазіцыю да польскага рэжыму. Пасля акупацыі Мінска тут быў утвораны Часовы Бел. Нац. камітэт. Камітэт меў на мэце згуртаванне ўсіх арганізацый Міншчыны дзеля падняцця нац. свядомасці бел. народа. 12 снежня 1919г. са згоды польскага ўрада ў Мінску была склі-кана Рада БНР. Акупанты разлічвалі, што яна адоб-рыць далучэнне Бел. да Польшчы. Пацвердзіўшы вер-насць 3-яй устаўной грамаце ад 25 сакавіка 1918г., аб-ноўленая Рада БНР выказала пратэст супраць гаспада-рання белапалякаў на Бел. Палітыка польскіх улад вы-клікала рашучае супраціўленне бел. насельніцтва. Ба-рацьбу ўзначалілі камуністы і бел. эсэры. У пач. сака-віка 1920г. польскія войскі наступалі ў асн. на Укр. і ў красавіку занялі Кіеў, а ў Бел. – Мазыр, Рэчыцу. Каб дапамагчы Паўднёва-зах. фронту, Зах. фронт 14 мая перайшоў у наступленне, якое было няудалым. Пасля гэтага Зах. фронт быў умацаваны, атрымаўшы 170 тыс. байцоў. 12 ліпеня 1920г. прадстаўнікі РСФСР у Маскве падпісалі мірны дагавор з прадстаўнікамі літ. урада. Падпісанне Сав. урадам дагавора з Літвой азна-чала спыненне існавяння ЛітБелССР. З пераносам бая-вых дзеянняў на тэр-рыю Польшчы сталі выразна ві-даць паліт. матывы і мэты вайны, якія меў Сав. урад. Адказам на супраціўленне Чырв. Арміі быў магутны нац.-патрыятычны ўздым польскага народа. Армія Ту-хачэўскага сустрэла ўпартае супраціўленне праціўні-ка. Чырв. Армія адкацілася ад Варшавы да Мінска. Аднак як Польшча, так і Сав. Расія не мелі магчымас-ці працягваць вайну. 12 кастрычніка былі заключаны папярэднія ўмовы міру паміж РСФСР і Укр. з аднаго боку і Польшчай – з другога. Урад Пілсудскага не ад-мовіўся ад спробы далучыць тэр-рыі Сав. Бел. да По-льшчы. 11 лістапада 1920г. урад Ластоўскага заклю-чыў з Літвой дагавор аб узаемным прызнанні, супра-цоўніцтве і супольнай барацьбе за вызваленне бел. і літ. зямель з-пад польскай акупацыі. 18 сакавіка 1921 г. быў падпісаны Рыжскі мірны дагавор. Сілы, якія аб’ядналіся вакол БНР, не прызналі гэты дагавор. У час сав.-польскай выйны тэр-рыя Бел. аказалася раз-меннай манетай паміж Сав. Расіяй і Польшчай. Без ве-дама бел. народа яго тэр-рыя была падзелена на 2 час-ткі, што затрымала працэс нац. кансалідацыі белару-саў.